Jerzy Kirchmayer
Jerzy Maria Józef Kirchmayer, ps. Andrzej, Adam (ur. 29 sierpnia 1895 w Krakowie, zm. 11 kwietnia 1959 w Otwocku) – oficer dyplomowany Wojska Polskiego w II RP, generał brygady ludowego Wojska Polskiego, współautor planu akcji zbrojnej AK „Burza”, historyk wojskowości, pisarz i publicysta, szef Oddziału Historycznego Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, dyrektor nauk Akademii SG WP, zastępca profesora w Instytucie Historii Polskiej Akademii Nauk, wiceprezes Zarządu Głównego, Rady Naczelnej i Komisji Odznaczeń ZBoWiD.
| ||
 generał brygady
| ||
| Data i miejsce urodzenia | 29 sierpnia 1895 Kraków | |
| Data i miejsce śmierci | 11 kwietnia 1959 Otwock | |
| Przebieg służby | ||
| Lata służby | 1918-1948 | |
| Siły zbrojne |  Wojsko Polskie II RP Armia Krajowa
| |
| Stanowiska | szef Oddziału Historycznego Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, dyrektor nauk Akademii SG WP | |
| Główne wojny i bitwy | I wojna światowa, wojna polsko-bolszewicka, II wojna światowa | |
| Późniejsza praca | Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk | |
| Odznaczenia | ||
    
| ||
ŻyciorysEdytuj
Syn Kazimierza, adwokata, i Wandy z domu Mataczyńskiej. Szkołę powszechną ukończył we Lwowie, a w 1914 gimnazjum – Zakład Naukowo-Wychowawczy Ojców Jezuitów w Chyrowie.
W 1914 aresztowany na terenie Królestwa Polskiego przez władze rosyjskie i wywieziony w głąb Rosji. W 1918 służył w III Korpusie Polskim na Wschodzie. Po powrocie do kraju w grudniu 1918 został powołany do wojska, w okresie wojny polsko-bolszewickiej 1919–1920 służył w 7 pułku artylerii polowej.
Po wojnie pozostał w wojsku. Szkołę Podchorążych Artylerii w Poznaniu ukończył w 1921, Centrum Wyszkolenia Artylerii w Toruniu – w 1924. W latach 1921–1930 służył na niższych stanowiskach dowódczych w 3 pułku artylerii ciężkiej i 16 pułku artylerii polowej z dwuletnią przerwą (1924–1926), kiedy przebywał w Biurze Artylerii Francuskiej Misji Wojskowej.
Od 15 października do 15 grudnia 1930 odbył Kurs Próbny przy Wyższej Szkoły Wojennej dla oficerów, powołanych jako kandydatów na kurs normalny 1930–1932. Od 5 stycznia 1931 był słuchaczem XI Kursu Normalnego Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie. Z dniem 1 listopada 1932, po ukończeniu kursu i otrzymaniu dyplomu naukowego oficera dyplomowanego, został przydzielony do 13 Dywizji Piechoty w Równem, a następnie w Inspektoracie Armii w Toruniu na stanowisku II oficera sztabu[1].
Po agresji III Rzeszy na Polskę był zastępcą szefa Oddziału III (Operacyjnego) sztabu Armii „Pomorze”, został ciężko ranny w Puszczy Kampinoskiej. W okresie okupacji niemieckiej w szeregach Związku Walki Zbrojnej (przemianowanym następnie na Armię Krajową), był szefem sztabu Okręgu Warszawa Województwo i oficerem Oddziału III Komendy Głównej. W konspiracji stracił nogę.
W lipcu 1944 zgłosił się do ludowego Wojska Polskiego. Początkowo organizował służbę historyczną. Był najpierw kierownikiem Wojskowego Biura Historycznego w Wojskowym Instytucie Naukowo-Wydawniczym, a następnie szefem Oddziału Historycznego Sztabu Generalnego WP. Następnie był oficerem do specjalnych poruczeń szefa Sztabu Generalnego (1947). Po wypełnieniu misji specjalnej, skierowany do Akademii Sztabu Generalnego, gdzie był dyrektorem nauk, a następnie wykładowcą.
W 1948 został usunięty z wojska. W 1950 aresztowany przez funkcjonariuszy Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego pod fałszywymi zarzutami, rok później skazany na karę dożywotniego więzienia. W 1951 wszystkie jego utwory zostały wycofane z polskich bibliotek oraz objęte cenzurą[2]. W październiku 1955 zwolniony, w kwietniu 1956 zrehabilitowany. Pracował następnie w Instytucie Historii Polskiej Akademii Nauk na stanowisku zastępcy profesora. Zmarł 11 kwietnia 1959 podczas rekonwalescencji w szpitalu w Otwocku. Został pochowany w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (A29-półkole 1-8)[3].
Był autorem wielu publikacji z dziedziny historii wojskowości oraz techniki i taktyki artylerii.
AwanseEdytuj
- chorąży – 1920
- podporucznik – czerwiec 1922
- porucznik – styczeń 1924
- kapitan – 27 stycznia 1930 ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1930 i 69. lokatą w korpusie oficerów artylerii
- major – ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1936 i 54. lokatą w korpusie oficerów artylerii[4]
- podpułkownik – 11 listopada 1942
- pułkownik – 1945
- generał brygady – 22 lipca 1947
Ordery i odznaczeniaEdytuj
- Order Krzyża Grunwaldu III klasy (1945)
- Krzyż Walecznych (1920)
- Srebrny Krzyż Zasługi (1926)
- Krzyż Partyzancki (1946)
- Odznaka Pamiątkowa Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych – 12 maja 1936
UpamiętnienieEdytuj
- Tablica pamiątkowa na budynku przy ul.Filtrowej 63, w którym mieszkał, odsłonięta w 2008[5].
PublikacjeEdytuj
- 1939 i 1944. Kilka zagadnień polskich, Wyd. „Książka i Wiedza”, Warszawa 1959
- Geneza Powstania Warszawskiego, Sp. Wyd. „Czytelnik”, Łódź 1946
- Kampania Wrześniowa, Sp. Wyd. „Czytelnik”, Warszawa 1946
- Na marginesie londyńskiego wydania „Polskie Siły Zbrojne w II wojnie światowej”. Uwagi i polemiki, Wyd. MON, Warszawa 1958
- Pamiętniki, Wyd. „Książka i Wiedza”, Warszawa 1965; Wyd. MON, Warszawa 1987, ISBN 83-11-07462-3
- Powstanie Warszawskie, Wyd. „Książka i Wiedza”, Warszawa 1984, ISBN 83-05-11080-X
- W kraju i na obczyźnie, Wyd. „Książka i Wiedza”, Warszawa 1971
PrzypisyEdytuj
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 418.
- ↑ Cenzura PRL : wykaz książek podlegających niezwłocznemu wycofaniu 1 X 1951 r.. posł. Zbigniew Żmigrodzki. Nortom: Wrocław, 2002, s. 20. ISBN 83-85829-88-1.
- ↑ Juliusz Jerzy Malczewski (red.): Cmentarz Komunalny Powązki dawny Wojskowy w. Warszawa: Wydawnictwo Sport i Turystyka, 1989, s. 61. ISBN 83-217-2641-0.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 165.
- ↑ Ewidencja obiektów upamiętniających na terenie dzielnicy Ochota. W: Urząd Dzielnicy Ochota [on-line]. urzadochota.waw.pl. s. 21. [dostęp 2019-09-07].
BibliografiaEdytuj
- Rocznik Oficerski 1932, Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, Warszawa 1932, s. 196, 800
- Jerzy Kirchmayer: Pamiętniki. Warszawa: Książka i Wiedza, 1975.
- M. R. Bombicki – Zbrodnie prawa. Wyroki sądów wojskowych w latach 1944-1954, Poznań 1993
- H. Czarnecki – Informator o dokumentach sądowo-więziennych z lat 1944-1956, Poznań 1993
- M. Ney-Krwawicz – Komenda Główna Armii Krajowej 1939-1945, Warszawa 1990
- J. Królikowski, Generałowie i admirałowie Wojska Polskiego 1943-1990, Toruń 2010
- J. Gozdawa-Gołebiowski – Obszar Warszawski Armii Krajowej, Wyd, KUL, Lublin 1992, ISBN 83-228-0136-X
- A. K. Kunert – Słownik konspiracji warszawskiej 1939-1944, t. 1., Warszawa 1987
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.