Wikipedia

Jerzy Nasierowski

polski pisarz i aktor

Jerzy Nasierowski (ur. 27 maja 1933 w Grochach) – polski aktor teatralny, filmowy i radiowy, pisarz.

Jerzy Nasierowski
Ilustracja
Jerzy Nasierowski (po lewej) w rozmowie z Michałem Witkowskim, Międzynarodowe Targi Książki w Warszawie (2006)
Data i miejsce urodzenia 27 maja 1933
Grochy, Polska
Zawód aktor, pisarz
Lata aktywności od 1957
Zespół artystyczny
Teatr Powszechny w Warszawie (1957–1960)
Teatr Narodowy w Warszawie (1960–1962)
Teatr Komedia w Warszawie (1962–1964)
Tarnowskiego Teatru im. Ludwika Solskiego (1995–1998)
Teatr Syrena w Warszawie (2016–2017)
Commons Multimedia w Wikimedia Commons
Wikicytaty Cytaty w Wikicytatach

ŻyciorysEdytuj

Jest potomkiem mazowieckiej szlachty, od 1315 r. herbu Ślepowron.

EdukacjaEdytuj

Uczęszczał do VI Liceum Ogólnokształcące im. Tadeusza Reytana w Warszawie. Absolwent Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Warszawie (1957).

1957–1973. Początki kariery aktorskiejEdytuj

Pierwszy raz na deskach teatru stanął 18 maja 1957 w spektaklu dyplomowym Jak wam się podoba na podstawie Williama Szekspira w reżyserii Władysława Krasnowieckiego. Wcielał się w dwie role: Le Beau i Olivera (na zmianę z Wojciechem Radziejowskim)[1]. 29 czerwca 1957, tuż po ukończeniu szkoły teatralnej, miał miejsce jego oficjalny debiut (otrzymał wówczas stały angaż w Teatrze Powszechnym w Warszawie) w Wojnie i pokoju Lwa Tołstoja (reż. Irena Babel)[2]. Sztuka cieszyła się uznaniem recenzentów, jednak rola Mikołaja Rostowa, w którą wcielił się Jerzy Nasierowski, pozostała niezauważona. W grudniu 1957 wyemitowano spektakl telewizyjny Sędziowie w reżyserii Maryny Broniewskiej (na podstawie sztuki Stanisława Wyspiańskiego), w którym Nasierowski zagrał Joasa[3]. Rok później odegrał główną rolę Jeana w kolejnej sztuce telewizyjnej Pod wesołym młynem[4] oraz doczekał się dwóch premier teatralnych: 8 maja Bartłomiejowy jarmark i 10 października Elżbieta, królowa Anglii.

W tym samym roku zadebiutował na dużym ekranie w filmie Zamach (reż. Jerzy Passendorfer), będącym rekonstrukcją Akcji Kutschera[5]. W latach 1959–1962 wystąpił w 14 widowiskach Teatru telewizji. W tym samym czasie grywał epizody w macierzystym teatrze, z którego przeszedł w 1960 do Teatru Narodowego w Warszawie. Od 1962 do 1964 zatrudniony w Teatrze Komedia w Warszawie. W latach 60. zwrócony w kierunku kina oraz Teatru Polskiego Radia[6]. Wystąpił w jednej z głównych ról w filmie Godzina pąsowej róży (1963) u boku Elżbiety Czyżewskiej i Błękitny pokój (1965) u boku Poli Raksy. Ten ostatni wyreżyserował Janusz Majewski, który był mężem jego kuzynki Zofii Nasierowskiej. Ma na koncie także epizod w serialu Stawka większa niż życie. W 1968 ostatni raz zagrał w dwóch spektaklach teatru telewizji: Ranny las oraz Eurydyka. Jego dorobek w latach 60. zamyka kryminał Zbrodniarz, który ukradł zbrodnię (również w reżyserii Janusza Majewskiego).

Na początku lat 70. udzielał się wyłącznie w radiu.

Problemy z prawemEdytuj

Jerzy Nasierowski dokonał kilku włamań. Pierwsze, bardzo nietypowe, dokonał w 1965 z Barbarą Witek-Swinarską (żoną reżysera Konrada Swinarskiego) do mieszkania malarza Franciszka Starowieyskiego, gdzie ukradł paszport Ewy Starowieyskiej i, dla niepoznaki, kilka starych zegarów[7].

Zabójstwo Anny Wujek

27 stycznia 1972 w jednym w warszawskich mieszkań znaleziono zwłoki uduszonej kobiety. Nasierowski o zabójstwie dowiedział się post factum od swego 18-letniego kochanka, Andrzeja Rukuszewicza, który tego dokonał z nieznanym Nasierowskiemu wspólnikiem, Maciejem Banasiem[8]. Wkrótce prasa doniosła o ujęciu dwudziestojednoletniego Pawła Imbiorskiego oraz jego 3 młodocianych wspólników, którzy przyznali się do zabójstwa Anny Wujek. Następnie opisywano ich proces w Sądzie Wojewódzkim dla m.st. Warszawy i samouszkodzenia dokonywane przez Imbiorskiego w areszcie śledczym.

Jerzy Nasierowski zeznał 19 kwietnia 1972[9]: „Ze względów humanitarnych chcę wyjaśnić znane mi okoliczności dotyczące zabójstwa Anny Wujek, dokonanego przez A. Rukuszewicza i M. Banasia. Chcę to wyjaśnić dlatego, że do odpowiedzialności za dokonanie tego przestępstwa zostały pociągnięte osoby niewinne. Dodam, że o faktach podanych przeze mnie do niniejszego protokołu powiadomiłem ustnie w dniu 17 kwietnia 1972 r. naczelnika wydziału kryminalnego KDMO Warszawa Wola, Jana Płócienniczaka”. „Jest niezbitym faktem” – napisał 2 lata później kolejny obrońca Nasierowskiego mec. Józef Gajek w swej rewizji nadzwyczajnej – „że Nasierowski naprawił omyłkę aparatu ścigania, powiadamiając go o rzeczywistych sprawcach zabójstwa A. Wujek. Przed Sądem Wojewódzkim dla m.st. Warszawy (z syg akt IV A 159/157) toczył się bowiem proces przeciw Pawłowi Imbiorskiemu i współoskarżonym o napad rabunkowy i zabójstwo A. Wujek”. Mec. Gajek napisał dalej, że Nasierowski składał uniewinniające ich zeznanie całkowicie dobrowolnie. „Nie było bowiem przeciw niemu czy też Rukuszewiczowi i Banasiowi cienia podejrzenia. Nie mogło być! Przecież Imbiorski i inni wcześniej przyznali się do popełnienia tego czynu i byli zań aktualnie sądzeni. Wyrok Jerzego Nasierowskiego opiera się w gruncie rzeczy wyłącznie na pomówieniach Andrzeja Rukuszewicza, którego Nasierowski wydał w ręce sprawiedliwości”.

Proces Nasierowskiego, Rukuszewicza i Banasia był jednym z najgłośniejszych w PRL-u. Główny oskarżony, milczący przez wszystkie rozprawy, jawnie używał zatyczek do uszu. Stąd nie wiedział o zgubnych dla siebie zaniechaniach prawnych swego pierwszego obrońcy mec. Jacka Wasilewskiego – ten zaś gorliwie wspomagał Sąd Wojewódzki oraz prawne kruczki sędziego Sokoła. I tak 25-letni wyrok[10] dla Nasierowskiego z 13 lutego 1973 spełnił ówczesne zapotrzebowanie wysokich czynników partyjno-rządowych jako straszak na wówczas dość rozzuchwalone środowisko artystyczne.

 
Książka Jerzego Nasierowskiego „Zbrodnia i...”. Wydanie poszerzone.

W III RP mec. Jacek Wasilewski okazał się tajnym współpracownikiem (TW) peerelowskiej Służby Bezpieczeństwa. Co wcześniej przeczuwając Nasierowski do rewizji nadzwyczajnej zaangażował mec. Józefa Gajka, jedynego chętnego ku temu, przy odmowie wszystkich znaczących stołecznych adwokatów. Od swego aresztowania i potem, będąc świadomy wyjścia na wolność w 2005 (doszedł wyrok za przestępstwa skarbowe) Nasierowski sekretnie pisał w celi „książkę życia”. Tematem jej jest droga aktora do przestępstw na szerokim tle zgłębianego namacalnie systemu więziennego w PRL-u[11]. Rękopis „Zbrodni i...” wysłany za mury więzienia przeczytał bardzo władny w sferach partyjno-rządowych Roman Bratny. Zachwycony talentem Nasierowskiego przez 7 lat starał się o jego wcześniejsze wyjście. Udało się to w 1982. Wkrótce Nasierowski został ułaskawiony przez przewodniczącego Rady Państwa prof. Henryka Jabłońskiego. „Zbrodnia i...” skrócona do połowy przez ówczesną cenzurę, pod narzuconym przez władze pseudonimem Jerzy Trębicki, została wydana w 1988. Jej oryginalną po latach rozszerzoną wersję wznowiła Korporacja Ha!art w 2019.

Lata 90. Powrót do aktorstwaEdytuj

W 1993 wystąpił w filmie Pora na czarownice[12] w roli homoseksualisty Siwego. Film cieszył się zainteresowaniem, ponieważ poruszał nośny wówczas temat epidemii zakażeń wirusem HIV. W latach 1995–1998 Nasierowski był w członkiem zespołu Tarnowskiego Teatru im. Ludwika Solskiego. Wystąpił w sztukach: Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią (premiera: 16 grudnia 1995)[13], Skąpiec (premiera: 25 stycznia 1996) i Ironia losu (premiera: 14 września 1996).

W 1999 wystąpił w epizodycznej roli w filmie sensacyjnym Moja Angelika[14]. Rok później Olaf Lubaszenko zaangażował go do swojej komedii Chłopaki nie płaczą[15].

Po 2000 rokuEdytuj

W pierwszej dekadzie XXI wieku Nasierowski grywał w filmach rzadko i raczej mało znaczące epizody. M.in. u Krzysztofa Zanussiego, także w serialu Boża podszewka oraz w fabularnej Zamianie, w Panoptikonie i u Andrzeja Wajdy w Wałęsa. Człowiek z nadziei[16][17], o życiu i działalności przywódcy „Solidarności”. Od lipca 2015 Nasierowski prowadzi autorski kanał w serwisie You Tube[18], gdzie komentuje społeczne wydarzenia, lecz i (zawsze samokrytycznie) swą kryminalną przeszłość. W 2016 Nasierowski, po dwudziestu paru latach nieobecności na scenie teatralnej, zwrócił uwagę opinii publicznej swym angażem do roli w spektaklu Dogville[19] na podstawie filmu Larsa von Trierra. Spektakl w reż. Aleksandry Popławskiej i Marka Kality wystawił stołeczny Teatr Syrena. Obsadzenie Nasierowskiego w głównej roli wywołało publiczne oburzenie[20][21][22][23], lecz m.in. recenzent Jakub Panek napisał w Gazecie Wyborczej[24]: „Głos Jerzego Nasierowskiego czaruje, wprowadza w swego rodzaju trans, przyciąga uwagę widzów”, a recenzent Michał Centkowski w Neewsweeku[25]: „W pamięć zapada (w „Dogville”) świetna muzyka Macieja Zakrzewskiego oraz hipnotyczna kreacja Jerzego Nasierowskiego jako narratora”.

W 2019 Nasierowski zagrał epizod kardynała w stołecznym Teatrze Nowym w Matce Joannie od aniołów w reż. Jana Klaty. Równolegle nagrywał dwudziestoparo godzinny audiobook swej wznowionej w 2018 i poszerzonej „Zbrodni i...”, oraz tyle samo trwający „Gejerel” u Krzysztofa Tomasika. Wcześniej i później grał w teledyskach m.in. Piotra Smoleńskiego, Filipa Załuski, Andrzeja Dragana, w clipie Smolika/Kev Fox oraz w etiudach studentów Szkoły Filmowej w Łodzi i Szkoły filmowej Bogusława Lindy. Po epizodzie w filmie Ukryta gra Łukasza Kośnickiego w 2019 Nasierowski przewijał się na dalszym planie w Magnezji Macieja Bochniaka, a następnie w epizodzie w Masażyście u Małgorzaty Szumowskiej i Michała Englerta. 16 lipca 2020 wyemitowany został film produkcji HBO Europe „W domu”. To zbiorowa praca 5-10 minutowych projektów kilkunastu polskich czołowych reżyserów. Nasierowski odtwarza w serialu wiersz Czesława Miłosza „Piosenka o końcu świata” w reż. Andrzeja Dragana, profesora fizyki i uznanego eksperymentującego filmowca.

Od września 2020[potrzebny przypis] jest dziennikarzem internetowej rozgłośni Halo.Radio[26].

Kariera pisarskaEdytuj

Na podstawie własnych przeżyć, w czasie odbywania kary, napisał powieść Zbrodnia i... (1988). Do przedterminowego uwolnienia aktora przyczyniło się osobiste wstawiennictwo Romana Bratnego, który stał się mecenasem książki Nasierowskiego i do której napisał przedmowę. Bratny, m.in. bazując na przeżyciach Nasierowskiego, napisał swoją książkę Rok w trumnie (1983). Nasierowski na początku lat 90. zajmował się głównie pisaniem. W latach 1990–1994 wydał cztery książki, co stanowiło jego źródło utrzymania. Na portalu internetowym Gaylife.pl publikował powieść w odcinkach Ten pedalski PRL według Nasierowskiego. W początkowym okresie swojej twórczości literackiej posługiwał się pseudonimem „Jerzy Trębicki”.

Publikacje książkoweEdytuj

FilmografiaEdytuj

  Filmy fabularne
Rok Tytuł Reżyser Rola
1958 Zamach Jerzy Passendorfer Kajtek
1963 Ranny w lesie Janusz Nasfeter Jastrząb
1963 Godzina pąsowej róży Hanna Balińska Karol
1965 Błękitny pokój Janusz Majewski Henryk
1967 Pieczona gęś Romuald Drobaczyński referendarz
1969 Zbrodniarz, który ukradł zbrodnię Janusz Majewski złodziej w Hotelu Bristol
1993 Pora na czarownice Piotr Łazarkiewicz homoseksualista Siwy
1999 Moja Angelika Stanisław Kuźnik żebrak
2000 Chłopaki nie płaczą Olaf Lubaszenko gość
2000 Życie jako śmiertelna choroba przenoszona drogą płciową Krzysztof Zanussi asystent profesora
2002 Suplement Krzysztof Zanussi asystent profesora
2009 Zamiana Konrad Aksinowicz Fantom, właściciel lokalu dla transwestytów
2010 Panoptykon Sławomir Shuty, Barbara Kurzaj sąsiad
2013 Wałęsa. Człowiek z nadziei Andrzej Wajda dziadek Mijaka
2018 Rezerwat Jakub Nurzyński
2019 Mandragory Nikodem Marek
2019 Kroki Maciej Bogdański
2019 Fra upphafi Filip Załuska dziadek Mijaka
2019 Brudna robota Nina Poznańska staruszek
2019 Ukryta gra Łukasz Kośmicki karciarz
2020 Noamia Antonio Galdamez mężczyzna w klubie gejowskim
  Seriale telewizyjne
1965 Podziemny front Hubert Drapella konspirator, kolega Ryśka (odc.3)
1967 Stawka większa niż życie Andrzej Konic polski kapitan (odc.17)
2005 Boża podszewka II Izabella Cywińska niemiecki jeniec (odc.2)
2020 W domu Andrzej Dragan

TeatrEdytuj

  • 1957: Jak wam się podoba jako Le Beau, Oliver
  • 1957: Wojna i pokój jako Mikołaj
  • 1958: Bartłomiejowy jarmark jako Ezechiel Wartpala
  • 1958: Elżbieta, królowa Anglii jako Plantagenet
  • 1959: Hamlet jako aktor II, dworzanin
  • 1959: Pod mlecznym lasem jako Chłoptaś Nicdobrego, Topielec I
  • 1960: Widok z mostu jako Rodolpho
  • 1960: Wieczór Trzech Króli jako Sebastian
  • 1961: Szkoła obmowy jako Modnicki
  • 1961: Ladacznica z zasadami jako mężczyzna
  • 1963: Ofelia pilnie poszukiwana! jako Nalimow, Nieboszczyk I
  • 1963: Wielkie ucho jako Julian
  • 1995: Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią
  • 1996: Skąpiec jako Jakub
  • 1996: Ironia losu jako Karol
  • 2016: Dogville jako narrator
  • 2019: Matka Joanna od Aniołów jako kardynał

Życie prywatneEdytuj

Do 1973 był w związku z Mieczysławem Gajdą, którego poznał na studiach[27]. Jerzy Urban określił Nasierowskiego „pierwszym pedałem III Rzeczpospolitej”[28].

PrzypisyEdytuj

  1. ↑ Jak wam się podoba, e-teatr.pl [dostęp 2017-12-29].
  2. ↑ Wojna i pokój, e-teatr.pl [dostęp 2017-12-29].
  3. ↑ Sędziowie, filmpolski.pl [dostęp 2017-12-29].
  4. ↑ POD WESOŁYM MŁYNEM, filmpolski.pl [dostęp 2017-12-29].
  5. ↑ ZAMACH, filmpolski.pl [dostęp 2017-12-29].
  6. ↑ Kariera radiowa, e-teatr.pl [dostęp 2017-12-29].
  7. ↑ Jerzy Nasierowski: Żałuję, że zrobiłem paru osobom krzywdę, weekend.gazeta.pl [dostęp 2017-12-29].
  8. ↑ Akta sprawy.
  9. ↑ Akta sprawy, karta 1310, 1311.
  10. ↑ Karolina Sulej (2012-07-06): Wychodzenie z szaletu. Homoseksualiści w książce Krzysztofa Tomasika „Gejerel. Mniejszości seksualne w PRL-u” (pol.). NaTemat.pl. [dostęp 2020-05-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-13)].
  11. ↑ Jerzy Nasierowski: Żałuję, że zrobiłem paru osobom krzywdę, „gazetapl” [dostęp 2018-01-23] (pol.).
  12. ↑ Pora na czarownice, weekend.gazeta.pl [dostęp 2017-12-29].
  13. ↑ Rozmowa mistrza Polikarpa ze Śmiercią, e-teatr.pl [dostęp 2017-12-29].
  14. ↑ MOJA ANGELIKA, filmpolski.pl [dostęp 2017-12-29].
  15. ↑ Chłopaki nie płaczą, filmpolski.pl [dostęp 2017-12-29].
  16. ↑ Polski aktor-morderca wraca. Środowisko w szoku!, fakt.pl [dostęp 2017-12-29].
  17. ↑ Wałęsa. Człowiek z nadziei, filmpolski.pl [dostęp 2017-12-29].
  18. ↑ Jerzy Nasierowski, youtube.com [dostęp 2017-12-29].
  19. ↑ Dogville, e-teatr.pl [dostęp 2017-12-29].
  20. ↑ Jerzy Nasierowski wraca. Aktor skazany za współudział w morderstwie znów wystąpi na scenie, rozrywka.dziennik.pl [dostęp 2017-12-29].
  21. ↑ Jerzy Nasierowski: to jest zdrowe, gdy zmieszają człowieka z błotem [WIDEO], film.wp.pl [dostęp 2017-12-29].
  22. ↑ „Mówili: „Skandal!”. „Powrót aktora-mordercy!”. Nasierowski o swoim kontrowersyjnym powrocie na scenę”, metrowarszawa.gazeta.pl [dostęp 2017-12-29].
  23. ↑ „Mówili: „Został skazany za współudział w zabójstwie. Teraz zagra mordercę w sztuce teatralnej”, wpolityce.pl [dostęp 2017-12-29].
  24. ↑ „Dogville” Larsa von Triera w Teatrze Syrena to klęska, Gazeta Wyborcza.
  25. ↑ Pieskie życie, Newsweek.
  26. ↑ Jerzy Nasierowski – Halo.Radio [dostęp 2020-10-24] (pol.).
  27. ↑ „Wychodzenie z szaletu. Homoseksualiści w książce Krzysztofa Tomasika „GEJEREL. Mniejszości seksualne w PRL-u”, natemat.pl [dostęp 2017-12-29].
  28. ↑ Jerzy Nasierowski w serwisie Anny Bojarskiej, dostęp 2008-12-05.

Linki zewnętrzneEdytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Jerzy_Nasierowski&oldid=61172914”