Jerzy Ręczyński
Jerzy Ręczyński (ur. 23 kwietnia 1805 w Ludwinowie lub Szukle[1] w Augustowskim, zm. 24 lutego 1899 w Londonderry (Derry) w Irlandii Północnej) – powstaniec listopadowy, pamiętnikarz i wynalazca.
| Data i miejsce urodzenia |
23 kwietnia 1805 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
konstruktor |
Życiorys edytuj
Nauki pobierał w szkołach w Lublinie i w Warszawie. Od końca 1824 roku zatrudniony w Komisji Rządowej Przychodów i Skarbu, a od maja 1825 w armii Królestwa Polskiego jako instruktor musztry tyralierskiej, nauki pływania i walki na bagnety.
W czasie powstania listopadowego kapitan Gwardii Narodowej. Dnia 10 marca 1831 otrzymał Order Virtuti Militari za zasługi wojenne. Od 1831 na emigracji (początkowo w Szwajcarii i Francji, a od 1834 w Wielkiej Brytanii), gdzie wykładał naukę fortyfikacji, był też nauczycielem matematyki, języków, a nawet gry na gitarze. Drugą połowę długiego życia spędził w Irlandii (dziś Irlandia Północna) nauczając w gimnazjum Foyle College, później także Magee College oraz Royal Raphoe School w Donegalu (Irlandia), nauczał też prywatnie języków, geometrii i inzynierii[2]. Udzielał się w polskich organizacjach emigracyjnych (Ogół Londyński od 1834, Zjednoczenie Emigracji Polskiej od 1837, Towarzystwo Demokratyczne Polskie od 1846). Aktywnie udzielał się też w emigracyjnych towarzystwach naukowych (od 1842 członek Grona Historycznego w Londynie, od 1867 Towarzystwa Historyczno-Literackiego w Paryżu). Był też członkiem lóż masońskich. Zmarł w wieku 96 lat i został pochowany na cmentarzu miejskim (City Cemetery) w Derry (Londonderry)[3].
Na wystawie powszechnej w Londynie w 1851 r. prezentowano kilka jego wynalazków. Oprócz pism o charakterze naukowym lub popularnonaukowym pozostawił też literaturę piękną po polsku i angielsku, w większości nieopublikowaną i częściowo zaginioną. Jego pisma znajdują się w Bibliotece Polskiej w Paryżu a także w Ossolineum we Wrocławiu. wydał m.in. The Valley of Death, or, the Famous Charge of the British Light Cavalry, October 25th, 1854..'', Rymotwór historyczny o wyjście Pułku czwartego z Warszawy 11 grudnia 1830 r. (1885) i Utwory ostatniego czwartaka (1885)[4].
W 1908 roku Władysław Chodźkiewicz wydał jego wspomnienia pt. Moja wojaczka (1825–1831).
Przypisy edytuj
- ↑ Uruski Seweryn, Rodzina. Herbarz Szlachty Polskiej, Warszawa 1931, t. XV, s. 207
- ↑ A. Roberts, W.S. Fergusson, Captain George Renczynski. The Polish connection, „Foyle and Londonderry College Former Pupils’ Association Magazine”, marzec 1988.
- ↑ Katarzyna Gmerek, Polacy i materia celtycka w XIX w., 2010, s. 80-86, ISBN 978-83-62298-04-4.
- ↑ Tamara Bairašauskaitė, Kilka uwag o życiu i twórczości Jerzego Ręczyńskiego, autora poematu Dziewica Litwy Emilia Plater, „Rocznik Lituanistyczny”, 6, 2020, ISSN 2450-8454.
Bibliografia edytuj
- Robert Bielecki, Słownik biograficzny oficerów powstania listopadowego, Warszawa 1998, t. III
- Seweryn Uruski, Rodzina. Herbarz Szlachty Polskiej, Warszawa 1931, t. XV
- Ilustrowana Encyklopedia Trzaski, Everta i Michalskiego (1924–1927)
- Wielka Ilustrowana Encyklopedia Gutenberga (1934–1939),
- Wielka Encyklopedia Powszechna PWN (1962–1969)
Linki zewnętrzne edytuj
- Publikacje Jerzego Ręczyńskiego w bibliotece Polona