Jerzy Sztachelski

polski polityk, minister

Jerzy Sztachelski (ur. 17 stycznia 1911 w Puławach, zm. 17 grudnia 1975 w Warszawie) – polski doktor medycyny i polityk komunistyczny. Poseł do Krajowej Rady Narodowej, na Sejm Ustawodawczy oraz na Sejm PRL I, II, III i V kadencji, minister aprowizacji i handlu (1945–1947), minister zdrowia (1951–1956), minister bez teki (1956–1961) oraz minister zdrowia i opieki społecznej (1961–1968).

Jerzy Sztachelski
ilustracja
Data i miejsce urodzenia

17 stycznia 1911
Puławy

Data i miejsce śmierci

17 grudnia 1975
Warszawa

Minister zdrowia i opieki społecznej
Okres

od 18 maja 1961
do 15 lipca 1968

Przynależność polityczna

Polska Zjednoczona Partia Robotnicza

Poprzednik

Rajmund Barański

Następca

Jan Kostrzewski

Minister bez teki
Okres

od 13 listopada 1956
do 18 maja 1961

Przynależność polityczna

Polska Zjednoczona Partia Robotnicza

Minister zdrowia
Okres

od 10 stycznia 1951
do 13 listopada 1956

Przynależność polityczna

Polska Zjednoczona Partia Robotnicza

Poprzednik

Tadeusz Michejda

Następca

Rajmund Barański

Minister aprowizacji i handlu
Okres

od 7 kwietnia 1945 / 5 lipca 1945[1]
do 6 lutego 1947

Przynależność polityczna

Polska Partia Robotnicza

Poprzednik

Jan Kwapiński[2]
Teodor Piotrowski[3]

Następca

Włodzimierz Lechowicz

Odznaczenia
Order Sztandaru Pracy I klasy Order Sztandaru Pracy I klasy Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski Order Krzyża Grunwaldu III klasy Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Medal za Warszawę 1939–1945 Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego Order Flagi Narodowej I klasy (KRLD) Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Zasługi Republiki Węgierskiej (1946–1949)
Odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy” (złota)
Grób Jerzego Sztachelskiego na cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie

Życiorys edytuj

Syn Jarosława i Zofii. Absolwent Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie, uzyskał stopień doktora medycyny. W latach 30. związany ze komunistycznym środowiskiem Związku Lewicy Akademickiej „Front”, sądzony i uniewinniony w procesach lat 1936–1937[4][5]. Od 1939 do 1941 był naczelnikiem wydziału zdrowia w Wilnie, następnie do 1943 lekarzem w Armii Czerwonej. Od 1943 był oficerem Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR oraz uczestnikiem bitwy pod Lenino jako dowódca Batalionu Sanitarnego. Od lutego do sierpnia 1944 sekretarz generalny zarządu głównego Związku Patriotów Polskich.

Od 1945 był członkiem Polskiej Partii Robotniczej, a następnie Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Od grudnia 1945 do grudnia 1948 zastępca członka Komitetu Centralnego PPR, następnie (do listopada 1968) członek KC PZPR, w latach 1948–1954 członek centralnej komisji kontroli partyjnej. Od sierpnia 1944 do kwietnia 1945 wojewoda białostocki, następnie pełnomocnik rządu na Okręg mazurski (marzec 1945), minister aprowizacji i handlu (1945–1947), podsekretarz stanu w Ministerstwie Zdrowia (1947–1951), minister zdrowia (1951–1956), minister bez teki, pełnomocnik Rządu ds. stosunków z Kościołem i kierownik Urzędu do Spraw Wyznań (1956–1961), a następnie ponownie minister zdrowia i opieki społecznej do 1968. Poseł do Krajowej Rady Narodowej, na Sejm Ustawodawczy oraz na Sejm PRL I, II, III i V kadencji.

W 1949 podjął starania zmierzające do powołania Akademii Medycznej w Białymstoku[6]. W uznaniu tych zasług został w roku 1960 jako pierwszy wyróżniony tytułem doktora honoris causa tej uczelni[7].

W latach pięćdziesiątych związany z „frakcją” puławian[8]. Prezes zarządu głównego Towarzystwa Krzewienia Kultury Świeckiej (1969–1975), członek Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu pod koniec lat 50.[9] Od 1959 był także jednym z wiceprezesów Rady Naczelnej ZBoWiD[10].

Sfabularyzowane losy Jerzego Sztachelskiego stanowią główny motyw trzytomowej powieści Jerzego Putramenta Wybrańcy. Był mężem Ireny Sztachelskiej.

Został pochowany na cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera C 4-Tuje-9)[11].

Ordery i odznaczenia edytuj

Przypisy edytuj

  1. 5 lipca 1945 Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej zyskał uznanie międzynarodowe.
  2. Jan Kwapiński obejmował urząd ministra przemysłu, handlu i żeglugi w rządzie Stanisława Mikołajczyka.
  3. Teodor Piotrowski obejmował urząd ministra aprowizacji i handlu w Rządzie Tymczasowym RP.
  4. Anna Jędrychowska, Zygzakiem i po prostu, Warszawa 1965, s. 135–221.
  5. Eugeniusz Filipajtis, Lewica Akademicka w Wilnie 1930–pocz. 1935, Białystok 1965, s. 60, 62–63.
  6. Jubileusz 65 lat [online], umb.edu.pl.
  7. Doktorzy Honoris Causa [online], umb.edu.pl.
  8. Październik i „Mała stabilizacja”. W: Jerzy Eisler: Zarys dziejów politycznych Polski 1944–1989. Warszawa: POW „BGW”, 1992, s. 61–62. ISBN 83-7066-208-0.
  9. „Trybuna Robotnicza”, nr 4 (4350), 7 stycznia 1958, s. 2.
  10. „Trybuna Robotnicza”, nr 211 (4865), 4 września 1959, s. 1.
  11. Wyszukiwarka grobów w Warszawie.
  12. Wręczenie odznaczeń w Belwederze. „Nowiny”, s. 2, Nr 170 z 20 lipca 1964. 
  13. M.P. z 1947 r. nr 74, poz. 490 („w wyróżnieniu zasług na polu dwuletniej pracy nad odrodzeniem państwowości polskiej, nad utrwaleniem jej podstaw demokratycznych i w odbudowie kraju”).
  14. M.P. z 1946 r. nr 26, poz. 43 („w pierwszą rocznicę wyzwolenia Warszawy zasłużonym w walce o wyzwolenie i odbudowę Stolicy (...)”).
  15. Nadzwyczajna sesja Sejmu, „Trybuna Robotnicza”, nr 172, 22 lipca 1966, s. 1.
  16. Odznaki honorowe „Za Zasługi dla Warszawy”, „Głos Słupski”, nr 15, 18 stycznia 1965, s. 1.
  17. Wysokie odznaczenia Koreańskiej Republiki Ludowej otrzymali członkowie rządu i działacze polscy. „Życie Warszawy”. Rok XI Nr 260 (3431), s. 1, 1 listopada 1954. Warszawa: Instytut Prasy „Czytelnik”. [dostęp 2023-07-01]. 
  18. Wysokie odznaczenia dla osobistości polskich i węgierskich, „Dziennik Zachodni”, nr 32, 1–2 lutego 1948, s. 1.

Bibliografia edytuj