Joe Lieberman
Joe Lieberman, właśc. Joseph Isadore Lieberman (ur. 24 lutego 1942 w Stamfordzie zm. 27 marca 2024 w Nowym Jorku[1]) – amerykański polityk, demokrata, senator ze stanu Connecticut (wybrany w 1988 i ponownie w 1994 i 2000). W wyborach prezydenckich roku 2000 był kandydatem na wiceprezydenta Stanów Zjednoczonych wystawionym przez Partię Demokratyczną. Był pierwszym Amerykaninem pochodzenia żydowskiego wystawionym przez jedną z głównych partii jako kandydat na wiceprezydenta.
| |
| Pełne imię i nazwisko |
Joseph Isadore Lieberman |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
24 lutego 1942 |
| Data i miejsce śmierci |
27 marca 2024 |
| Senator Stanów Zjednoczonych z Connecticut | |
| Okres |
od 3 stycznia 1989 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| |
Wczesne lata i edukacja edytuj
Jego rodzicami byli Henry Lieberman (3 kwietnia 1915 – 3 stycznia 1986), syn żydowskich emigrantów z Polski, i Marcia Manger (1 października 1914 – 25 czerwca 2005), o korzeniach żydowsko-austriackich. Liebermanowie posiadali Hamilton Liquor Store, zarządzanego przez małżonków do czasu odejścia Henry’ego na emeryturę w 1977. Joe miał dwie siostry: Riettę Miller i Ellen Lieberman.
Uczęszczał do Stamford High School, gdzie w 1960 został wybrany przewodniczącym uczniów swojego rocznika. Ukończył nauki polityczne i ekonomiczne (w 1964) oraz prawo (w 1967) na Uniwersytecie Yale. W czasie studiów prawniczych podróżował jako wolontariusz po południowych stanach, pomagając czarnym wyborcom w rejestracji.
Rodzina edytuj
Swoją pierwszą żonę, Betty Haas, poznał jako student prawa w biurze ówczesnego senatora-demokraty z Connecticut Abrahama Ribicoffa. Pobrali się w 1965 i mieli dwójkę dzieci: Matta and Rebeccę. Rozwiedli się w 1981. Betty również była Żydówką.
Druga żona senatora, Hadassah Freilich, urodziła się 28 marca 1948 w obozie dla uchodźców w Pradze (jest więc naturalizowaną obywatelką amerykańska). Joe i Hadassah, również pochodzenia żydowskiego, pobrali się 20 marca 1983.
Wczesna kariera edytuj
Po ukończeniu studiów pracował w firmie prawniczej z New Haven Wiggin & Dana LLP.
Lieberman został wybrany w 1970 do stanowego senatu, jako reformatorski demokrata, gdzie zasiadał 10 lat (1971-1981), w tym sześć lat jako lider większości. W 1980 przegrał wybory na stanowisko kongresmena federalnego z 3. okręgu stanu, pokonany przez innego stanowego senatora, republikanina Lawrence’a Josepha DeNardis.
W 1982 powrócił do polityki, zostając stanowym prokuratorem generalnym (Attorney General of Connecticut), którym był do 1988.
Senator Stanów Zjednoczonych edytuj
W 1988 uzyskał nominację demokratów i pokonał urzędującego senatora, liberalnego republikanina Lowella P. Weickera Jr. Był młodszym senatorem (junior senator) tego stanu (jego kolega z ław senatu, demokrata Christopher Dodd, zasiada w nim od 1981).
Mimo względnie liberalnych, a w każdym razie nie konserwatywnych, poglądów Lieberman zaliczał się raczej do prawego skrzydła demokratów. Był uważany za jednego z tzw. demokratów tylko z nazwy. Popierał m.in. silnie politykę zagraniczną prezydenta George’a W. Busha, sprzeciwiał się preferencjom dla mniejszości rasowych, celem wyrównania dysproporcji (wszelkie preferencje z racji koloru skóry są niemoralne – twierdził), oraz, jako pierwszy demokratyczny senator, potępił publicznie prezydenta Billa Clintona za skandal z Monicą Lewinsky (choć, jak wszyscy demokraci, głosował przeciwko wnioskowi o impeachment).
Kandydat na wiceprezydenta edytuj
W roku 2000 Al Gore (urzędujący wiceprezydent i kandydat demokratów na prezydenta) ogłosił, iż wybiera Liebermana jako swego kandydata na wiceprezydenta. W opinii wielu chodziło o to, aby bardziej prawicowe poglądy senatora i jego postawa w czasie impeachmentu Clintona zrównoważyły na liście.
Tandem Gore-Lieberman pokonał w głosowaniu powszechnym (o ponad pół miliona głosów) kandydatów republikańskich: gubernatora Teksasu George’a W. Busha i byłego sekretarza obrony Dicka Cheneya, ale przegrał minimalnie w kolegium elektorskim, mimo wielce dyskusyjnych wyborów na Florydzie.
Równocześnie z wyborami na wiceprezydenta Lieberman został ponownie wybrany na senatora (prawo amerykańskie dopuszcza taką możliwość wobec kandydatów na wiceprezydenta, ale nie prezydenta) największą przewagą głosów w historii Connecticut.
Kandydat na prezydenta edytuj
Po rezygnacji Gore’a z ubiegania się o prezydenturę w 2004 Lieberman, który dotąd lojalnie oznajmiał, że nie będzie kandydował przeciwko swemu dawnemu szefowi, zgłosił swoją kandydaturę i, niejako ex officio, został początkowo faworytem do nominacji. Pozycję pierwszego w rankingach stracił jednak niedługo potem na rzecz byłego gubernatora Vermontu, Howarda Deana, nadal pozostając w ścisłej czołówce kandydatów w prawyborach. Nominację uzyskał jednak niespodziewanie, po serii zwycięstw w prawyborach, senator John Kerry z Massachusetts (sąsiedniego stanu Connecticut). Lieberman znalazł się ogólnie na piątym miejscu[potrzebny przypis] ze zmaganiach po Kerrym, senatorze Johnie Edwardsie z Karoliny Północnej (nominowanym potem na wiceprezydenta), Deanie i emerytowanym generale Wesleyu Clarku. Gore poparł publicznie Deana.
Kariera od roku 2006 edytuj
Po przegranej w prawyborach Partii Demokratycznej przeprowadzonych 7 sierpnia 2006 z Nedem Lamontem, Lieberman wygrał wybory jako kandydat niezależny, z ramienia utworzonej na potrzeby wyborów partii Connecticut for Lieberman. Po wyborach był członkiem demokratycznej większości w Senacie.
Republikański kandydat na prezydenta w 2008 roku senator John McCain szukając dla siebie tzw.„running mate”, czyli kandydata na wiceprezydenta, zastanawiał się nad Joe Liebermanem. Spotkało się to jednak z dużą krytyką wśród współpracowników McCain'a. Ostatecznie Sen.McCain zdecydował się nominować ówczesną gubernator Alaski Sarę Palin. Tandem McCain-Palin przegrał wybory z senatorem Barackiem Obamą i Joe Bidenem.
W wyborach prezydenckich w 2008 popierał kandydata republikanów Johna McCaina, co spotkało się z dużą krytyką wielu demokratów, którzy po wyborach grozili wykluczeniem go z klubu demokratów lub przynajmniej pozbawieniem go przewodnictwa w komisji senackiej ds. bezpieczeństwa krajowego, zachował jednak to stanowisko. Ostatecznie „Atlantic” doniósł, że nie chce kandydować w 2012[2].
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Former Sen. Joe Lieberman has died at 82 [online], NBC News, 27 marca 2024 [dostęp 2024-03-27] (ang.).
- ↑ The Atlantic Wire Why Is Lieberman Stepping Down? Max Fisher Jan 19 2011, 10:00 am ET.
Linki zewnętrzne edytuj
- Biografia w Biographical Directory of the United States Congress (ang.)
- Strona Joego Liebermana na witrynie internetowej Senatu Stanów Zjednoczonych. lieberman.senate.gov. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-01-03)].