Johann Peter Emilius Hartmann

Johann Peter Emilius Hartmann
Data i miejsce urodzenia	14 maja 1805 ; Kopenhaga
Pochodzenie	duńskie
Data i miejsce śmierci	10 marca 1900 ; Kopenhaga
Gatunki	muzyka poważna
Zawód	kompozytor, dyrygent, organista
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Johann Peter Emilius Hartmann (ur. 14 maja 1805 w Kopenhadze, zm. 10 marca 1900 tamże^[1]^[2]) – duński kompozytor, dyrygent i organista.

Życiorys edytuj

Syn Augusta Wilhelma Hartmanna (1775–1850), skrzypka w kapeli królewskiej^[1]^[2]. Uczył się od ojca gry na fortepianie, skrzypcach i organach^[1]^[2]. Zgodnie z wolą rodziców ukończył studia prawnicze (1822–1828) na Uniwersytecie Kopenhaskim, po czym do 1870 roku pracował jako członek dworskiej komisji werbunkowej^[1]. W 1824 roku objął posadę organisty kościoła garnizonowego w Kopenhadze, następnie od 1843 roku do końca życia był organistą kopenhaskiej katedry NMP^[1]^[2].

W latach 1827–1842 był wykładowcą konserwatorium Siboniego w Kopenhadze^[1]. Współzałożyciel i wykładowca utworzonego w 1866 roku Królewskiego Duńskiego Konserwatorium Muzycznego, którym zarządzał wspólnie z N.W. Gadem i H.S. Paullim^[1]^[2]. Był także współzałożycielem towarzystwa muzycznego Musikforening, w latach 1839–1892 był jego przewodniczącym, odgrywając wiodącą rolę w życiu muzycznym Kopenhagi^[1]. Działał także w studenckim towarzystwie muzycznym Studentersangforeningen, od 1858 roku pełniąc funkcję jego prezesa^[1]^[2]. W 1874 roku otrzymał tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Kopenhaskiego^[1]^[2].

Wielokrotnie odbywał podróże zagraniczne, odwiedził Niemcy, Szwajcarię, Austrię i Francję^[1]^[2]. W Berlinie poznał Franza Berwalda i Clarę Wieck, w Lipsku natomiast Felixa Mendelssohna i Roberta Schumanna^[2]. Wywarł wielkie wrażenie na Schumannie, który zamieszczał przez lata recenzje utworów Hartmanna na łamach Neue Zeitschrift für Musik^[1]^[2]. W 1843 roku Sonatą op. 34 zajął III miejsce w konkursie na sonatę fortepianową, ogłoszonym przez Norddeutscher Musikverein^[1].

Odznaczony został duńskimi Krzyżem Wielkim i Odznaką Honorową Orderu Danebroga oraz Medalem Zasługi, norweskim Krzyżem Komandorskim Orderu Świętego Olafa i szwedzkim Krzyżem Kawalerskim 1. Klasy Orderu Wazów^[3].

Jego syn Emil Hartmann także został kompozytorem, córka Sophie wyszła natomiast za mąż za Nielsa Wilhelma Gadego^[4].

Twórczość edytuj

Był najważniejszym obok Nielsa Wilhelma Gadego przedstawicielem duńskiego życia muzycznego XIX wieku^[1]. Jego twórczość, choć zdominowana przez utwory wokalno-instrumentalne, obejmuje wszystkie gatunki muzyczne^[1]. We wczesnym okresie nawiązywał do tradycji klasycystycznych, później jego muzyka nabrała charakteru romantycznego, z silnym wpływem elementów narodowych (zainteresowanie tematyką staroskandynawskich sag i mitów)^[1]. Twórczość Hartmanna zdobyła sobie dużą popularność w Danii^[1]^[2], w innych krajach była jednak mało znana^[1].

Wybrane kompozycje edytuj

(na podstawie materiałów źródłowych^[2])

Utwory orkiestrowe

2 symfonie (I g-moll 1836 zrewid. 1851, II E-dur 1848)
Uwertura d-moll (1825)
uwertura Gejstlig Ouverture c-moll (1827)
Uwertura C-dur (1852)
uwertura do dramatu Adama Oehlenschläger Axel og Valborg (1856)
uwertura do dramatu Adama Oehlenschläger Corregio (1856)
uwertura En efteraarsjagt (1863)

Utwory kameralne

Sonata na flet lub klarnet (1853)
3 sonaty skrzypcowe (1826, 1846, 1886)
Suita na skrzypce lub klarnet (1864)
Fantasi-Allegro na skrzypce lub klarnet (1889)

Opery

Ravnen, eller Broderprøven (wyst. Kopenhaga 1832, wersja zrewid. wyst. Kopenhaga 1865)
Korsarerne (wyst. Kopenhaga 1835)
Liden Kirsten (wyst. Kopenhaga 1846, wersja zrewid. wyst. Kopenhaga 1858)

Balety

Et folkesagn (wyst. Kopenhaga 1854)
Trymskviden (wyst. Kopenhaga 1868)
Arcona (wyst. Kopenhaga 1875)

Przypisy edytuj

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r Encyklopedia Muzyczna PWM. T. 4. Część biograficzna hij. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1993, s. 83–84. ISBN 83-224-0453-0.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l Baker’s Biographical Dictionary of Musicians. T. Volume 3 Haar–Levi. New York: Schirmer Books, 2001, s. 1474–1475. ISBN 978-0-02-865528-4.
↑ Kongelig Dansk Hof- og Statskalender 1899. Kjøbenhavn: Bianco Lunos Kgl. Hof-Bogrrykkeri (F. Dreyer), 1899, s. 7.
↑ Alastair H. Thomas: Historical Dictionary of Denmark. Lanham: Rowman & Littlefield, 2016, s. 249–250. ISBN 978-1-4422-6464-9.

Linki zewnętrzne edytuj

Johann Peter Emilius Hartmann – twórczość tego autora dostępna w bibliotece cyfrowej International Music Score Library Project
J. P. E. Hartmann w bazie AllMusic (ang.)

[encmuz-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r Encyklopedia Muzyczna PWM. T. 4. Część biograficzna hij. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1993, s. 83–84. ISBN 83-224-0453-0.

[baker-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l Baker’s Biographical Dictionary of Musicians. T. Volume 3 Haar–Levi. New York: Schirmer Books, 2001, s. 1474–1475. ISBN 978-0-02-865528-4.

[statskalender-3] Kongelig Dansk Hof- og Statskalender 1899. Kjøbenhavn: Bianco Lunos Kgl. Hof-Bogrrykkeri (F. Dreyer), 1899, s. 7.

[historical-4] Alastair H. Thomas: Historical Dictionary of Denmark. Lanham: Rowman & Littlefield, 2016, s. 249–250. ISBN 978-1-4422-6464-9.

[1]

[2]

[3]

[4]