Johannes Blaskowitz

niemiecki wojskowy

Johannes Albrecht Blaskowitz (ur. 10 lipca 1883 w Paterswalde(inne języki), zm. 5 lutego 1948 w Norymberdze) – niemiecki wojskowy, generał pułkownik, dowódca grup armii „G” i „H” oraz sił okupacyjnych w Holandii, dowódca w kampanii wrześniowej. Weteran I i II wojny światowej.

Johannes Blaskowitz
Ilustracja
generał pułkownik generał pułkownik
Pełne imię i nazwisko

Johannes Albrecht Blaskowitz

Data i miejsce urodzenia

10 lipca 1883
Paterswalde(inne języki), Królestwo Prus, Cesarstwo Niemieckie

Data i miejsce śmierci

5 lutego 1948
Norymberga, amerykańska strefa okupacyjna w Niemczech

Przebieg służby
Lata służby

1901−1945

Siły zbrojne

Armia Cesarstwa Niemieckiego
Reichswehra
Wehrmacht

Formacja

Reichsheer
Heer

Stanowiska

dowódca:
8 Armia
9 Armia
1 Armia
Grupa Armii G
Grupa Armii H

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa,
II wojna światowa:

Odznaczenia
Krzyż Rycerski Krzyża Żelaznego z liśćmi dębu i mieczami Srebrny Krzyż Niemiecki (III Rzesza) Krzyż Żelazny I Klasy, ponowne nadanie w 1939 Krzyż Żelazny II Klasy, ponowne nadanie w 1939 Odznaka za 25-letnią Służbę w Heer lub Kriegsmarine Krzyż Zasługi Wojennej I klasy z mieczami (III Rzesza) Medal Pamiątkowy 1 października 1938 z okuciem Zamek Praga Kawaler Krzyża Wielkiego Orderu Korony Włoch
Gen. Tadeusz Kutrzeba i gen. Johannes Blaskowitz (z prawej) udają się na rozmowy w sprawie kapitulacji Warszawy
Johannes Blaskowitz jako oskarżony na procesie Oberkommando der Wehrmacht w Norymberdze

Życiorys

edytuj

Urodził się w Prusach Wschodnich, w rodzinie pastora. Wstąpił do szkoły kadetów, a później jako oficer służył w jednostce w Ostródzie.

Od I wojny światowej

edytuj

Podczas I wojny światowej dowodził kompanią na froncie we Francji, Tyrolu i Bałkanach. Po wojnie pozostał w armii. Dowodził 14. pułkiem piechoty i od października 1930 był jednocześnie komendantem wojskowym Badenii. Od lutego 1933 w stopniu generała majora był inspektorem Szkół Wojskowych. 1 kwietnia 1935 został dowódcą II Okręgu Wojskowego. Jeszcze w 1935 został dowódcą II Korpusu Armijnego w Szczecinie. 10 listopada 1938 awansował na dowódcę 3. Grupy Armii w Dreźnie. Od marca 1939 sprawował wojskową władzę wykonawczą na Morawach (zob. Protektorat Czech i Moraw).

II wojna światowa

edytuj

Dowódca wielu jednostek Wehrmachtu w czasie II wojny światowej. Podczas kampanii wrześniowej dowodził 8. Armią – po wojnie uznany za winnego licznych zbrodni na ludności polskiej i jednego z odpowiedzialnych za zrujnowanie Warszawy podczas obrony Warszawy. Blaskowitz, jako dowódca 8. Armii (wraz z Güntherem von Kluge dowodzącym 4. Armią), był głównym odpowiedzialnym[1] za zbrodnie Wehrmachtu w Wielkopolsce w okresie działania tymczasowego zarządu wojskowego (1 września – 25 października 1939 roku). Podczas bitwy nad Bzurą jego armia stała się celem polskiej ofensywy, poniosła poważne straty a sytuację opanowano dopiero po udzieleniu pomocy przez 4. i 10. Armię. Podkopało to zaufanie Adolfa Hitlera w jego umiejętności. Mimo to 20 października 1939 awansował na naczelnego dowódcę Ober-Ost, struktury wojskowej okupacji Polski.

W maju 1940 dowodził 9. Armią, ale szybko został przeniesiony do rezerwy. Jeszcze podczas kampanii francuskiej został dowódcą wojskowym w północnej Francji. Po jej zakończeniu znów odwołany do rezerwy, od października 1940 dowodził 1. Armią, okupującą Francję. 12 maja 1944 został dowódcą Grupy Armii G z zadaniem obrony południowej Francji. Chociaż nie był zwolennikiem Hitlera, po zamachu 20 lipca zadeklarował swoją lojalność. Po alianckim lądowaniu w południowej Francji (operacja Dragoon) koordynował ewakuację sił swojej grupy armii. Niebawem ponownie znalazł się w rezerwie, a od stycznia 1945 dowodził Grupą Armii H w Holandii. 10 kwietnia 1945 roku, jako dowódca „Twierdzy Holandia” (niem. Festung Holland), odmówił[2] kapitulacji przed aliantami, oczekując rozkazu dowództwa niemieckiego lub generalnej kapitulacji. Uczestniczył w rozmowach z dowództwem alianckim na temat realizacji operacji „Manna”. Po złożeniu broni przez podległe mu oddziały, został wzięty do niewoli, którą spędził w obozie jenieckim w Dachau, a następnie w Allendorf.

Śmierć

edytuj

Po wojnie Blaskowitz przebywał w areszcie śledczym w Norymberdze, gdzie był przesłuchiwany w procesie Naczelnego Dowództwa Wehrmachtu. Na początku 1948 roku został oficjalnie oskarżony[2] o zbrodnie wojenne, jednakże na skutek samobójczej śmierci 5 lutego, w trakcie trwania procesu (rzucił się w dół w tzw. rotundzie Pałacu Sprawiedliwości[2] w Norymberdze), ostatecznie nie został osądzony i skazany.

Kontrowersje

edytuj

Kwestia odpowiedzialności Blaskowitza za zbrodnie wojenne, zwłaszcza wydarzenia z lat 1939 i 1940 w okupowanej Polsce jest sporna. Po zakończeniu kampanii wrześniowej Blaskowitz dowodził niemieckimi wojskami okupacyjnymi w Polsce, sprawował też zwierzchnictwo nad niemiecką policją i żandarmerią. Blaskowitz miał się wówczas sprzeciwić[3] zbrodniom wojennym SS i policji na polskiej ludności cywilnej i nawet spowodował postawienie pewnej liczby zbrodniarzy przed sądami polowymi[4] z orzeczonymi wyrokami śmierci. Wyroki skazujące uchylono po interwencji Hansa Franka u Hitlera, a Blaskowitz został przeniesiony na front zachodni. Resztę wojny spędził na froncie zachodnim, między innymi jako dowódca sił okupujących Holandię. Jest możliwe, iż hipoteza o zabójstwie dokonanym przez współwięźniów w Norymberdze, jest prawdziwa[5]. Zabójstwo byłoby aktem zemsty za wyroki na członków SS, do których doprowadził Blaskowitz[5].

Odznaczenia

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Zbrodnie 1986 ↓, s. 12-16.
  2. a b c Ueberschär 2004 ↓, s. 46.
  3. Zeller i in 2004 ↓, s. 26.
  4. Giziowski 1996 ↓, s. 168.
  5. a b Giziowski 1996 ↓, s. 467-468.

Bibliografia

edytuj
  • Blaskowitz, Johannes. TracesOfWar. [dostęp 2021-07-16]. (ang.).
  • Richard Giziowski: The Enigma of General Blaskowitz. New York: Hippocrene Books, 1996. ISBN 0-7818-0503-1.
  • Gerd Ueberschär: Wojskowe elity III Rzeszy. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona, 2004. ISBN 83-11-09880-8.
  • Zbrodnie Wehrmachtu w Wielkopolsce w okresie zarządu wojskowego (1 września-25 października 1939). Kalisz: Instytut Pamięci Narodowej, 1986.
  • Marek Zeller, Krzysztof Żak, Tomasz Jendryczko: Kronika II wojny światowej. Warszawa: Świat Książki, 2004. ISBN 83-7311-877-2.