John Gielgud

John Gielgud
	; John Gielgud (1936)
Imię i nazwisko	Arthur John Gielgud
Data i miejsce urodzenia	14 kwietnia 1904 ; Londyn
Data i miejsce śmierci	21 maja 2000 ; Wotton Underwood
Zawód	aktor
Lata aktywności	1924–2000
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

John Gielgud, OM, CH (właśc. Sir Arthur John Gielgud^[1]; ur. 14 kwietnia 1904 w Londynie, zm. 21 maja 2000 w Wotton Underwood) – angielski aktor teatralny i filmowy.

Laureat Oscara (1981), Złotego Globu (1981, 1989) oraz Nagrody BAFTA (1953, 1974)^[2].

Na scenie teatralnej i na planie filmowym spędził 60 lat. Zagrał główne role w największych szekspirowskich spektaklach^[3].

Życiorys Edytuj

Urodził się w Londynie w rodzinie polsko-litewskiej jako syn Kate Terry-Gielgud (z domu Terry-Lewis; 1868–1958) i Franka Henry’ego Gielguda (1860–1949). Jego matka pochodziła z rodziny aktorskiej. Ze strony ojca Gielgud wywodził się z polskiej rodziny magnackiej Giełgudów (herbu Giełgud), w której odnaleźć można gwiazdy scen polskich z końca XVIII wieku. W rodzinie tej trafiali się również oficerowie i uczestnicy polskich powstań, w tym powstania listopadowego. Był prawnukiem Anieli z Kamińskich Aszpergerowej (1816–1902), polskiej aktorki związanej przez kilkadziesiąt lat ze sceną lwowską. Do jego przodków należał m.in. Antoni Giełgud, generał w powstaniu listopadowym, rodzina wskutek represji po powstaniu listopadowym emigrowała do Wielkiej Brytanii^[4].

Po raz pierwszy wystąpił w roli posłańca na scenie w 1921 roku w Henryku V. Ukończył Królewską Akademię Sztuki Dramatycznej. Począwszy od 1929 na deskach legendarnego szekspirowskiego teatru Old Vic i gromadził swymi interpretacjami wielkich szekspirowskich ról tłumy publiczności. Niedługo później krytycy teatralni uznali go za najdoskonalszego odtwórcę ról szekspirowskich, a jego Hamleta za najlepszego w XX stuleciu. Pozostawił wspomnienia Aktor i jego czasy (przetłumaczone także na język polski), w których dokonuje podsumowania i analizy swojej twórczości.

Za najlepsze filmy z jego udziałem należy uznać: Juliusz Cezar (1953), Romeo i Julia (1954), Orzeł w klatce (1970 – jako Napoleon), Morderstwo w Orient Ekspresie (1974), Dyrygent (1979 – reż. Andrzej Wajda), Artur (1981 – za rolę otrzymał Oscara).

Był orientacji homoseksualnej^[5]^[6].

Filmografia Edytuj

Bałkany (Secret Agent) (1936)
Juliusz Cezar (1953)
Ryszard III (1955)
Becket (1964)
Szarża lekkiej brygady (1968)
Trzewiki rybaka (1968)
Och! Co za urocza wojenka (1969)
Juliusz Cezar (1970)
Orzeł w klatce (1972)
Zagubiony horyzont (1973)
Frankenstein: The True Story (1973)
11 Harrowhouse (1974)
Morderstwo w Orient Ekspresie (1974)
Opatrzność (1977)
Kaligula (1979)
Dyrygent (1979)
Człowiek słoń (1980)
Wzór (1980)
Lion of the Desert (1981)
Artur (1981)
Rydwany ognia (1981)
Gandhi (1982)
Wagner (1983)
The Wicked Lady (1983)
The Master of Ballantrae (1984)
Dalekie pawilony (1984)
Obfitość (1985)
Drugi świat (1986)
Rendez-vous ze śmiercią (1988)
Artur 2 (1988)
Getting it Right (1989)
Księgi Prospera (1991)
Światło w mroku (1992)
Scarlett (1994)
Rycerz króla Artura (1995)
Hamlet (1996)
Blask (1996)
Elizabeth (1998)
Merlin (1998)

Nagrody Edytuj

Nagroda Akademii Filmowej Najlepszy Aktor Drugoplanowy: 1981 Artur
Złoty Glob Najlepszy Aktor Drugoplanowy: 1981 Artur
Nagroda BAFTA Najlepszy Aktor Brytyjski: 1953 Juliusz Cezar Najlepszy Aktor Drugoplanowy: 1974 Morderstwo w Orient Expressie

Przypisy Edytuj

↑ Personalidade: John Gielgud (Reino Unido). InterFilmes.com. [dostęp 2016-10-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-02-12)]. (port.).
↑ https://www.imdb.com/name/nm0000024/awards/?ref_=nm_awd
↑ Sir Arthur John Gielgud. glbtq.com. [dostęp 2019-02-12]. (ang.).
↑ Afryka 1900. Fotografie Włodzimierza Vala Giełguda (ze zbiorów rodzinnych Adama Kieniewicza). [dostęp 2013-09-23]. Cytat: Włodzimierz Val Giełgud (Gielgud) urodził się w Londynie w 1869 roku. Pochodził ze starego, znakomitego kniaziowskiego rodu litewsko-żmudzkiego. Jego ojciec, Adam Giełgud był synem Jana Giełguda, najmłodszego litewskiego marszałka nadwornego ostatniego polskiego monarchy i bratem marszałka Antoniego Giełguda, generała wojsk polskich w czasie powstania listopadowego (pol.).
↑ „Gielgud, 83, comes out”, Gay Times (Millivres) (114), marzec 1988. ISSN 09506101. Dostęp 2009-09-17.
↑ Vanessa Thorpe (2008-02-10): Curtain rises on Gielgud's gay scandal. The Guardian. [dostęp 2016-10-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-09-17)]. (ang.).

Linki zewnętrzne Edytuj

John Gielgud w bazie IMDb (ang.)
John Gielgud w bazie Filmweb
John Gielgud w bazie Notable Names Database (ang.)
John Gielgud na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”

[interfilmes-1] Personalidade: John Gielgud (Reino Unido). InterFilmes.com. [dostęp 2016-10-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-02-12)]. (port.).

[2] ttps://www.imdb.com/name/nm0000024/awards/?ref_=nm_awd

[3] Sir Arthur John Gielgud. glbtq.com. [dostęp 2019-02-12]. (ang.).

[4] Afryka 1900. Fotografie Włodzimierza Vala Giełguda (ze zbiorów rodzinnych Adama Kieniewicza). [dostęp 2013-09-23]. Cytat: Włodzimierz Val Giełgud (Gielgud) urodził się w Londynie w 1869 roku. Pochodził ze starego, znakomitego kniaziowskiego rodu litewsko-żmudzkiego. Jego ojciec, Adam Giełgud był synem Jana Giełguda, najmłodszego litewskiego marszałka nadwornego ostatniego polskiego monarchy i bratem marszałka Antoniego Giełguda, generała wojsk polskich w czasie powstania listopadowego (pol.).

[5] „Gielgud, 83, comes out”, Gay Times (Millivres) (114), marzec 1988. ISSN 09506101. Dostęp 2009-09-17.

[theguardian-6] Vanessa Thorpe (2008-02-10): Curtain rises on Gielgud's gay scandal. The Guardian. [dostęp 2016-10-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-09-17)]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]