Josef Pinkus
Josef Pinkus (ur. 26 października 1829 w Nysie, zm. 9 stycznia 1909 w Prudniku[1]) – niemiecki przemysłowiec pochodzenia żydowskiego, filantrop.
.png)
| |
| Data i miejsce urodzenia |
26 października 1829 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
9 stycznia 1909 |
| Miejsce spoczynku | |
| Zawód, zajęcie |
przemysłowiec |
| Wyznanie | |
| Rodzice |
Chajim Pinkus, Blümele Proskauer |
| Małżeństwo |
Augusta Fränkel |
| Dzieci |
Max, Ernest Leopold, Olga, Hedwig |
| Odznaczenia | |
| |
Życiorys edytuj
.jpg)
Josef Pinkus pochodził z rodziny żydowskiej. Jego ojcem był Chajim (Chaim, Heiman) Pinkus, a matką Blümele (Dorothea) Proskauer[2].
W 1843 wyjechał z Nysy do Prudnika, gdzie zatrudnił się jako uczeń w fabryce włókienniczej Samuela Fränkla (późniejsze ZPB „Frotex”). Panował wtedy zwyczaj, że chłopcy którzy po wstąpieniu do firmy jako praktykanci wykazali się solidnością i pilnością, a także wydawali się być odpowiednimi kandydatami na zięcia, jeżeli tylko wykazali chęć wzięcia za żonę którejś z córek właściciela, przyjmowani byli do rodziny. Zgodnie z tą tradycją, 18 sierpnia 1856 Josef Pinkus poślubił córkę Samuela Fränkla – Augustę[3]. 3 grudnia 1857 urodził się ich pierwszy potomek – Max. 14 września 1858 urodził się ich drugi syn – Ernest Leopold, jednak zmarł w wieku pięciu lat z powodu wodogłowia. Kolejnym dzieckiem była Olga, urodzona w 1861, lecz także ona nie przeżyła wieku dziecięcego (zmarła w 1865). Ostatnim dzieckiem urodzonym w małżeństwie była Hedwig, która w 1883 poślubiła późniejszego noblistę Paula Ehrlicha[3].
W 1864 firmę przekształcono w otwartą spółkę handlową Die Offene Handelsgesellschaft S. Fränkel. Współudziałowcy firmy S. Fränkel tworzyli 3 grupy robocze. Do pierwszej należeli Josef Pinkus i Albert Fränkel, do drugiej Abraham Fränkel, a do trzeciej Emanuel i Hermann Fränkel. W przypadku przejścia któregoś z nich na emeryturę lub śmierci, jego miejsce zajmował inny członek rodziny, którego część udziałów wzrastała proporcjonalnie do stażu pracy[4].
Pinkusowie zajmowali małe mieszkanie. Następnie przeprowadzili się na Victoriaplatz (ob. plac Szarych Szeregów)[3], a w 1873 rodzina zamieszkała w willi przy ul. Piastowskiej 26[5], w której obecnie mieści się Zespół Szkół Medycznych, wzniesioną przez Josefa Pinkusa i Emanuela Fränkla[6]. Pokoje wypełnione były japońskimi brązami, fajansami, chińskimi naczyniami, dziełami starej sztuki tkactwa i hafciarstwa. Josef Pinkus kolekcjonował również śląskie cyny i szkła oraz przedmioty kultu religijnego, przede wszystkim wyroby złotnicze. W domu Pinkusów przyjmowano ważnych gości, związanych najczęściej z interesami prowadzonymi przez Josefa. Wizyty złożyli m.in.: kardynał Georg von Kopp, minister von Hammerstein oraz późniejszy feldmarszałek Haeseler[5].
Oprócz pracy w zakładach S. Fränkel, Josef poświęcał się działalności w sferze publicznej. Pełnił funkcję radnego powiatowego oraz zasiadał w radzie miasta. Był współzałożycielem Opolskiej Izby Handlowej, członkiem Okręgowej Rady Kolejowej we Wrocławiu, Centralnego Stowarzyszenia Niemieckich Przemysłowców Przemysłu Płócienniczego, Śląskiego Tekstylnego Związku Zawodowego oraz Zrzeszenia Śląskich Przemysłowców Tekstylnych. W 1895 otrzymał tytuł tajnego radcy handlowego[7].
28 lutego 1899 został odznaczony orderem Orła Czerwonego III klasy, a w 1906 otrzymał tytuł honorowego obywatela Prudnika[7]. W 1896 Albert i Abraham Fränklowie oraz Josef Pinkus ufundowali naturalnej wielkości obrazy olejne cesarzy Wilhelma I, Fryderyka III i Wilhelma II, które zostały umieszczone na ścianach sali posiedzeń w budynku prudnickiego magistratu[8]. Wraz z Emanuelem Fränklem ufundował witraże zdobiące okna synagogi w Prudniku[9]. W 1906 wraz z Emanuelem i Albertem Fränklem podarował 200 000 marek na budowę Łaźni Miejskiej[10].
Brał udział w pracach Komitetu Założycielskiego Kuchni Ludowych, który rozpoczął działanie podczas ostrej zimy, 13 grudnia 1879. Kuchnia miała sprzedawać potrzebującym pożywną zupę z kawałkiem mięsa po 10 fenigów za całą porcję, a jej połowę za 50 fenigów. Jej działalność przyczyniła się do zmniejszenia zachorowalności mieszkańców[11]. W 1899 przekazał pieniądze na nowe łóżka dla szpitala przy klasztorze bonifratrów w Prudniku. W 1906 wsparł częściowo renowację kościoła Świętych Apostołów Piotra i Pawła, jak również przekazał datek pieniężny na chorych[12]. Utworzył dwa fundusze stypendialne dla gimnazjum w Prudniku, jeden o wartości 5500 marek, drugi 5175,95 marek. Aktem jego ostatniej woli było przeznaczenie jeszcze 5000 marek dla gimnazjum[13]. Ofiarował gminie Prudnik 10 000 marek na fundusz, którego odsetki miały być rozdawane biednym w każdą rocznicę jego śmierci. Przeznaczył również 3000 marek na pomoc potrzebującym, która miała być im przekazana po jego zgonie[14]. Został pochowany na cmentarzu żydowskim w Prudniku[15].
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Witkowska 2015 ↓, s. 90.
- ↑ Witkowska 2015 ↓, s. 26.
- ↑ a b c Witkowska 2015 ↓, s. 27.
- ↑ Marcin Domino, Firma S.Fränkel – czyli jak powstała fabryka włókiennicza w Prudniku – cz. I [online], Prudnik24, 28 listopada 2021 [dostęp 2023-02-25] (pol.).
- ↑ a b Witkowska 2015 ↓, s. 28.
- ↑ Maciej Dobrzański, Willa kilku pokoleń fabrykantów. Jakie tajemnice kryje siedziba „Medyka”? [online], Prudnik24, 17 kwietnia 2021 [dostęp 2023-02-25] (pol.).
- ↑ a b Witkowska 2015 ↓, s. 29.
- ↑ Witkowska 2015 ↓, s. 72.
- ↑ Witkowska 2015 ↓, s. 69.
- ↑ Marcin Domino, „Jak zmieniał się Prudnik z inicjatywy rodzin Fränkel i Pinkus” – cz. 2 [online], Prudnik24, 31 stycznia 2015 [dostęp 2023-02-25] (pol.).
- ↑ Witkowska 2015 ↓, s. 81.
- ↑ Witkowska 2015 ↓, s. 76.
- ↑ Witkowska 2015 ↓, s. 79.
- ↑ Witkowska 2015 ↓, s. 80.
- ↑ Maciej Dobrzański, Gdzie są pochowani prudniccy fabrykanci? [online], Prudnik24, 9 stycznia 2022 [dostęp 2023-02-25] (pol.).
Bibliografia edytuj
- Diana Witkowska: Prudnik i Krnov: miasta nicią budowane.... Prudnik: Starostwo Powiatowe, 2015. ISBN 83-61419-54-3.