Josef Wagner (gauleiter)
Josef Wagner (ur. 12 stycznia 1899 w Algrange w Lotaryngii, zm. 2 maja 1945 w Berlinie[?]) – niemiecki gauleiter, od 1934 roku nazistowski nadprezydent prowincji śląskiej Prus w czasach III Rzeszy i gauleiter NSDAP tej prowincji; w latach 1938–1941 nadprezydent prowincji górnośląskiej[1].
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
2 Maja 1945 |
| Członek Partii NSDAP | |
| Okres |
od 1923 |
| Przynależność polityczna | |
| Odznaczenia | |
| |
Urodził się w katolickiej rodzinie górnika Nicholasa Wagnera w Algringen (obecnie Algrange). Ukończył szkołę nauczycielską w Wittlich. Walczył podczas I wojny światowej na froncie zachodnim i trafił do francuskiej niewoli. Po 1918 roku mieszkał w Fuldzie i Bochum, gdzie w roku 1922 wstąpił do NSDAP.
Kariera w NSDAP Edytuj
W 1923 roku założył lokalną grupę nazistowską w Bochum. W 1928 roku mianowany gauleiterem Południowej Westfalii. W tym samym roku wybrany z ramienia NSDAP do Reichstagu jako jeden z najmłodszych nazistów wśród 12 pierwszych posłów tej partii w parlamencie. Od 1935 roku nadprezydent niemieckich prowincji górnośląskiej i dolnośląskiej, także po ich zjednoczeniu w 1938 roku.
Upadek Edytuj
W styczniu 1941 roku prowincję Śląsk podzielono na rozkaz Hitlera na dwie prowincje: dolnośląską, na czele której stanął Karl Hanke i górnośląską, nad którą władzę objął Fritz Bracht. 9 listopada 1941 roku Wagner został pozbawiony przez Hitlera wszystkich urzędów, po czym wrócił do Bochum. W 1942 roku został usunięty z NSDAP, a w roku 1944 został aresztowany przez Gestapo po zamachu pułkownika von Stauffenberga na Adolfa Hitlera. Okoliczności jego śmierci są niejasne – został skazany przez sąd partyjny na karę śmierci lub zabity w czasie walk o Berlin w roku 1945.
Brytyjski historyk Antony Beevor podaje, że Josefa Wagnera przebywającego wraz z pięcioma więźniami w celi Gestapo na Prinz-Albrecht-Straße w Berlinie, 2 maja 1945 roku uwolniła Armia Czerwona. Gdy zabrano ich do innego pomieszczenia w celu posilenia się, broń jednego z radzieckich żołnierzy przypadkowo wypaliła, zabijając Wagnera[2].
Poglądy i działalność Edytuj
Na jego rozkaz zmieniono herb Wrocławia usuwając z niego literę W kojarzącą się gauleiterowi Wagnerowi zbyt słowiańsko. Podejmował też naciski na duchowieństwo aby nie wygłaszało na terenie Śląska kazań w języku polskim. W 1935 roku w przemowie do nauczycieli w Bochum powiedział:
Wyjaśniam wam, że po każdej mszy lub kazaniu w języku polskim na moim terenie, będę u kardynała. Z księdzem, który taką mszę odprawił, przeprowadzę osobistą rozmowę w moim biurze. Znikną również polskie książeczki do nabożeństwa.
Na podstawie dyrektywy do starostów z 27 października 1936 roku Josef Wagner nakazał kontynuowanie zmieniania nazw miejscowości na Śląsku z „obcego” brzmienia polskiego na niemieckie, w związku z czym do 1937 roku zniemczono 1280 nazw górnośląskich miejscowości oraz 606 nazw terenowych, takich jak łąki, lasy, rzeki i tym podobne.
Prace Edytuj
- Leitfaden der Hochschule für Politik der NSDAP, Munich 1933, opublikowane przez Hochschule für Politik der NSDAP.
- Die Reichsindexziffer der Lebenshaltungskosten. Ein Beitrag zu ihrer Reform (Munich 1935), Würzburg 1935.
- Die Preispolitik im Vierjahresplan, Jena 1938.
- Gesunde Preispolitik, Dortmund 1938.
Przypisy Edytuj
- ↑ Marek Masnyk, Historia Górnego Śląska. Polityka, gospodarka i kultura europejskiego regionu, Gliwice: Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej, 2011, s. 234, ISBN 978-83-60470-41-1.
- ↑ Antony Beevor: Berlin 1945: Upadek. Kraków: Wydawnictwo Znak, 2021, s. 497-498. ISBN 978-83-240-8051-9.
Linki zewnętrzne Edytuj
- Biografia. [dostęp 2023-02-25]. (niem.).