Jowisz (mitologia)

bóg nieba, ojciec bogów w mitologii rzymskiej

Jowisz, Jupiter (łac. Iuppiter od Iovis pater) – w mitologii rzymskiej bóg nieba i światła, zjawisk atmosferycznych, władca bogów i ludzi, najwyższe bóstwo panteonu rzymskiego[1][2].

Jowisz
Iuppiter
bóg nieba, władca bogów i ludzi
Ilustracja
Jowisz (wyobrażenie na rzymskiej kamei)
Występowanie

mitologia rzymska

Przydomek

Optimus, Maximus, Diespiter, Lucetius, Pluvius, Fulgator, Tonans, Serenator, Stator, Victor, Versor, Ultor, Latiaris

Atrybuty

piorun, orzeł

Teren kultu

starożytny Rzym

Odpowiednik

Zeus (grecki)

Rodzina
Ojciec

Saturn

Matka

Ops

Był źródłem władzy (łac. imperium), jaką dzierżyli rzymscy urzędnicy. Rzymscy władcy i wodzowie starali się pozować na ludzkie ucieleśnienie czy odzwierciedlenie Jowisza. Pospolicie utożsamiany jest z greckim Zeusem, z czasem przejął większość jego cech. Atrybutami Jowisza były piorun i orzeł. Syn Saturna. W rzeczywistości jest to (tożsamy z Zeusem) praindoeuropejski bóg dziennego nieboskłonu, burzy i piorunów. Obie nazwy, grecka i łacińska, wywodzą się z praindoeuropejskiego imienia Dieus ph2ter, co w wyniku różnych przekształceń fonetycznych dało łacińskie Iuppiter (Iovis + pater). Od dopełniacza (genetivus) tego imienia, brzmiącego Iovis, pochodzi polskie imię tego bóstwa, Jowisz.

Kult Jowisza, czczonego jako Jowisz Najlepszy Największy (łac. Iuppiter Optimus Maximus) skupiał się w świątyni położonej na Kapitolu w Rzymie, gdzie tronował on obok Junony i Minerwy. Czynnościami kultowymi opiekował się kapłan zwany flamen Dialis.

Jowisz i cała Trójca Kapitolińska uosabiali rzymskie państwo. W koloniach rzymskich budowano analogiczne świątynie Trójcy Kapitolińskiej, zwane po prostu Kapitolami, rozprzestrzeniając kult poza miasto Rzym.

Na terenach starożytnego italskiego miasta Iguvium odnaleziono w 1444 roku tablice poświęcone Jowiszowi.

Przydomki Jowisza: Stator – ten, który zatrzymuje chwiejące się szeregi rzymskie, Victor – dawca zwycięstwa, Versor – ten, który zmusza nieprzyjaciół do ucieczki[3], Ultor – karzący, niosący pomstę (Mściciel, na podobieństwo Marsa)[4].

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Podręczna miniencyklopedia mitologii. Grecy, Rzymianie, Celtowie. Warszawa: RTW, 2001, s. 91, ISBN 83-7294-019-3.
  2. Słownik mitów Greków i Rzymian. Warszawa: Warszawski Dom Wydawniczy, 1995, s. 140, ISBN 83-7140-108-6.
  3. Antyczny Rzym – Imperium Romanum [online], www.historica.pl [dostęp 2017-11-24].
  4. Za Aleksandra Sewera miał wzniesioną osobną świątynię wyobrażoną na ówczesnych monetach (S. W. Stevenson, C. R. Smith, F. W. Madden: A Dictionary of Roman Coins, Republican and Imperial. London: G. Bell & Sons, 1889, s. 486).