Julian Kawalec

polski prozaik, publicysta i poeta

Julian Kawalec (ur. 11 października 1916 we Wrzawach, zm. 30 września 2014 w Krakowie)[1] – polski prozaik, publicysta i poeta, członek Rady Krajowej PRON w 1983 roku[2].

Julian Kawalec
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

11 października 1916
Wrzawy

Data i miejsce śmierci

30 września 2014
Kraków

Narodowość

polska

Dziedzina sztuki

literatura

Ważne dzieła
  • Tańczący jastrząb
  • Ziemi przypisany
Odznaczenia
Order Sztandaru Pracy I klasy Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Medal 40-lecia Polski Ludowej Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” Order Ecce Homo
POL Zasłużony Kultury Narodowej (1985) Odznaka Nagrody Państwowej Odznaka Nagrody Państwowej
Nagrody

nagroda „Złoty Kłos”, nagroda CRZZ (1969), nagroda państwowa II stopnia (1976), nagroda m. Krakowa (1976), nagroda Prezesa RSW Ruch I stopnia (1985), nagroda Ministra Kultury i Sztuki I stopnia (1986)

Życiorys

edytuj

Urodził się we wsi Wrzawy niedaleko Sandomierza, w rodzinie małorolnych chłopów Józefa i Stanisławy z domu Bobek. Po ukończeniu pięciu klas wiejskiej szkoły powszechnej rozpoczął naukę w ośmioklasowym Gimnazjum Humanistycznym w Sandomierzu[3]. Było to możliwe dzięki ogromnemu wysiłkowi rodziców oraz tzw. świadectwu ubóstwa, które uprawniało do zniżek w opłatach za naukę. W 1935, po zdaniu matury, rozpoczął studia polonistyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. W czasie nauki utrzymywał się, udzielając korepetycji z języka łacińskiego i niemieckiego. Związał się z ruchem ludowym. Należał do Polskiej Akademickiej Młodzieży Ludowej – PAML. W 1938 roku był członkiem zarządu tej organizacji.

Wojna zmusiła go do przerwania studiów. W czasie okupacji przebywał w rodzinnych stronach. Współpracował z ruchem oporu, organizował tajne nauczanie. Poszukiwany przez gestapo musiał się ukrywać.

Po wyzwoleniu terenów na wschód od Wisły, jesienią 1944 został skierowany przez kolegów z organizacji „Wieś” do pracy w Polskiej Agencji Prasowej „Pol-Pres” w Lublinie, gdzie pełnił funkcję korespondenta wojennego[3].

Jesienią 1945 wrócił do Krakowa z zamiarem kontynuowania przerwanych studiów. W 1946 rozpoczął pracę dziennikarską w prasie krakowskiej, a następnie w Polskim Radiu. Ukończył studia, uzyskując absolutorium na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego[3].

Pracę literacką rozpoczął tomikiem opowiadań Ścieżki wśród ulic (z ilustracjami Józefa Wilkonia; Państwowe Wydawnictwo Literatury Dziecięcej „Nasza Księgarnia”, Warszawa 1957). Wydał 22 książki, zbiory opowiadań oraz dwa tomiki poezji. Przetłumaczono je na ponad 20 języków. Najwięcej tłumaczeń miały powieści: Ziemi przypisany, W słońcu, Tańczący jastrząb, Wezwanie, Przepłyniesz rzekę, Szara aureola. W powieści biograficznej W gąszczu bram zamieścił m.in. wspomnienia z okresu nauki w sandomierskim Gimnazjum. W 1999 wydał Harfę Gorców. Na podstawie powieści powstały filmy, sztuki teatralne i liczne słuchowiska radiowe.

Należał do Związku Literatów Polskich (od roku 1960) oraz międzynarodowej organizacji pisarzy PEN-Club i Stowarzyszenia Kultury Europejskiej (SEC). W latach 1986–1989 był członkiem Ogólnopolskiego Komitetu Grunwaldzkiego.

Zmarł 30 września 2014, pochowany na cmentarzu Rakowickim Wojskowym przy ul. Prandoty w Krakowie (kwatera 7 WOJ-płd-11)[1][4].

Twórczość

edytuj

Powieści

edytuj
  • Ziemi przypisany (1962)
  • W słońcu (1963)
  • Tańczący jastrząb (1964)
  • Zagubiony (w odcinkach 1963–64)
  • Szukam domu (1968)
  • Wezwanie (1968)
  • Przepłyniesz rzekę (1973)
  • Oset (1977)
  • Szara aureola (1973)
  • Ukraść brata (1982)
  • W gąszczu bram (1989)
  • Harfa Gorców (1999)

Zbiory opowiadań

edytuj
  • Ścieżki wśród ulic (1957)
  • Blizny (1960)
  • Zwalony wiąz (1962)
  • Czarne światło (1965)
  • Marsz weselny (1966)
  • Opowiadania wybrane (1968)
  • Wielki festyn (1974)
  • Pierwszy białoręki (1979)
  • Nie będzie czasu na strach (1980)
  • Panie koniu... (1986) – fragmenty powieści i opowiadań
  • Gitara z rajskiej czereśni (1990)
  • Imieniny (1996)

Wiersze

edytuj
  • Kochany smutek (1992)
  • Te dni moje (1994)

Sztuki

edytuj
  • Akt oskarżenia (1965) – współautor: R. Smożewski
  • Przyjdzie taki dzień (1964) – utwór dramatyczny

Inne utwory

edytuj
  • Pochwała rąk (1969) – reportaże i szkice
  • Dom (1996) – miniatura prozatorska
  • Czerwonym szlakiem na Turbacz (2009) – wybór utworów związanych z Gorcami, zawierający m.in. powieść Harfa Gorców[5]

Ekranizacje

edytuj
Z tym tematem związana jest kategoria: Filmowe adaptacje utworów Juliana Kawalca.

Ordery i odznaczenia

edytuj

Nagrody i wyróżnienia

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. a b m, Bliscy i przyjaciele pożegnali Juliana Kawalca, pochodzącego z Wrzaw poetę i prozaika [online], echodnia.eu, 10 września 2014 [dostęp 2014-10-11] (pol.).
  2. Dziennik Polski, r. XXXIX, nr 90 (11906), Kraków 9 maja 1983 roku, s. 2.
  3. a b c Julian Kawalec [online], it.rabka.pl [dostęp 2023-01-31].
  4. Lokalizator Grobów – Zarząd Cmentarzy Komunalnych [online], www.zck-krakow.pl [dostęp 2020-02-27].
  5. www.rabka.pl. rabka.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-11)]. dostęp: 15.11.2009 r.
  6. a b Julian Kawalec. filmpolski.pl. [dostęp 2012-09-16].
  7. M.P. z 2000 r. nr 20, poz. 418 „w uznaniu wybitnych zasług dla kultury polskiej, za osiągnięcia w pracy twórczej”.
  8. a b Julian Kawalec prozaik, publicysta, poeta. krakow.pl, 2010-07-05. [dostęp 2012-09-16].
  9. Uznanie dla twórców kultury [w:] „Trybuna Robotnicza”, nr 170, 19 lipca 1984, s. 1–2.
  10. Irena Kaczmarczyk, Julian Kawalec otrzymał złoty medal GLORIA ARTIS [online], literaci.eu, 19 listopada 2009 [dostęp 2013-02-01] [zarchiwizowane z adresu 2014-10-11] (pol.).
  11. MKiDN – Medal Zasłużony Kulturze – Gloria Artis [online] [dostęp 2020-02-27] (pol.).
  12. Order ECCE HOMO – nadania 1999 [online], www.ecce-homo.pl [dostęp 2020-02-27].
  13. Potrzeby i nowe zadania [w:] „Rzeczpospolita”, nr 229, 1 października 1986, s. 8.
  14. Laureaci Nagród ZAiKS-u [online], www.zaiks.org.pl [dostęp 2025-04-11].
  15. Nagrody „Trybuny Ludu - 1979”, „Życie Warszawy”, nr 144, 22 czerwca 1980, s. 2.
  16. Nagrody im. Ludwika Waryńskiego, „Życie Warszawy”, nr 103, 3 maja 1986, s. 2.

Bibliografia

edytuj
  • Współcześni polscy pisarze i badacze literatury. Słownik biobibliograficzny, T. 4, pod red. J. Czachowskiej, A. Szałagan. Warszawa: WSiP, 1996, s. 84. ISBN 83-02-05974-9.

Linki zewnętrzne

edytuj