Julian Kawalec
Julian Kawalec (ur. 11 października 1916 we Wrzawach, zm. 30 września 2014 w Krakowie)[1] – polski prozaik, publicysta i poeta, członek Rady Krajowej PRON w 1983 roku[2].
| |
| Data i miejsce urodzenia |
11 października 1916 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
30 września 2014 |
| Narodowość |
polska |
| Dziedzina sztuki | |
| Ważne dzieła | |
| |
| Odznaczenia | |
        .jpg){kind=small} 
| |
| Nagrody | |
|
nagroda „Złoty Kłos”, nagroda CRZZ (1969), nagroda państwowa II stopnia (1976), nagroda m. Krakowa (1976), nagroda Prezesa RSW Ruch I stopnia (1985), nagroda Ministra Kultury i Sztuki I stopnia (1986) | |
Życiorys
edytujUrodził się we wsi Wrzawy niedaleko Sandomierza, w rodzinie małorolnych chłopów Józefa i Stanisławy z domu Bobek. Po ukończeniu pięciu klas wiejskiej szkoły powszechnej rozpoczął naukę w ośmioklasowym Gimnazjum Humanistycznym w Sandomierzu[3]. Było to możliwe dzięki ogromnemu wysiłkowi rodziców oraz tzw. świadectwu ubóstwa, które uprawniało do zniżek w opłatach za naukę. W 1935, po zdaniu matury, rozpoczął studia polonistyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. W czasie nauki utrzymywał się, udzielając korepetycji z języka łacińskiego i niemieckiego. Związał się z ruchem ludowym. Należał do Polskiej Akademickiej Młodzieży Ludowej – PAML. W 1938 roku był członkiem zarządu tej organizacji.
Wojna zmusiła go do przerwania studiów. W czasie okupacji przebywał w rodzinnych stronach. Współpracował z ruchem oporu, organizował tajne nauczanie. Poszukiwany przez gestapo musiał się ukrywać.
Po wyzwoleniu terenów na wschód od Wisły, jesienią 1944 został skierowany przez kolegów z organizacji „Wieś” do pracy w Polskiej Agencji Prasowej „Pol-Pres” w Lublinie, gdzie pełnił funkcję korespondenta wojennego[3].
Jesienią 1945 wrócił do Krakowa z zamiarem kontynuowania przerwanych studiów. W 1946 rozpoczął pracę dziennikarską w prasie krakowskiej, a następnie w Polskim Radiu. Ukończył studia, uzyskując absolutorium na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego[3].
Pracę literacką rozpoczął tomikiem opowiadań Ścieżki wśród ulic (z ilustracjami Józefa Wilkonia; Państwowe Wydawnictwo Literatury Dziecięcej „Nasza Księgarnia”, Warszawa 1957). Wydał 22 książki, zbiory opowiadań oraz dwa tomiki poezji. Przetłumaczono je na ponad 20 języków. Najwięcej tłumaczeń miały powieści: Ziemi przypisany, W słońcu, Tańczący jastrząb, Wezwanie, Przepłyniesz rzekę, Szara aureola. W powieści biograficznej W gąszczu bram zamieścił m.in. wspomnienia z okresu nauki w sandomierskim Gimnazjum. W 1999 wydał Harfę Gorców. Na podstawie powieści powstały filmy, sztuki teatralne i liczne słuchowiska radiowe.
Należał do Związku Literatów Polskich (od roku 1960) oraz międzynarodowej organizacji pisarzy PEN-Club i Stowarzyszenia Kultury Europejskiej (SEC). W latach 1986–1989 był członkiem Ogólnopolskiego Komitetu Grunwaldzkiego.
Zmarł 30 września 2014, pochowany na cmentarzu Rakowickim Wojskowym przy ul. Prandoty w Krakowie (kwatera 7 WOJ-płd-11)[1][4].
Twórczość
edytujPowieści
edytuj- Ziemi przypisany (1962)
- W słońcu (1963)
- Tańczący jastrząb (1964)
- Zagubiony (w odcinkach 1963–64)
- Szukam domu (1968)
- Wezwanie (1968)
- Przepłyniesz rzekę (1973)
- Oset (1977)
- Szara aureola (1973)
- Ukraść brata (1982)
- W gąszczu bram (1989)
- Harfa Gorców (1999)
Zbiory opowiadań
edytuj- Ścieżki wśród ulic (1957)
- Blizny (1960)
- Zwalony wiąz (1962)
- Czarne światło (1965)
- Marsz weselny (1966)
- Opowiadania wybrane (1968)
- Wielki festyn (1974)
- Pierwszy białoręki (1979)
- Nie będzie czasu na strach (1980)
- Panie koniu... (1986) – fragmenty powieści i opowiadań
- Gitara z rajskiej czereśni (1990)
- Imieniny (1996)
Wiersze
edytuj- Kochany smutek (1992)
- Te dni moje (1994)
Sztuki
edytuj- Akt oskarżenia (1965) – współautor: R. Smożewski
- Przyjdzie taki dzień (1964) – utwór dramatyczny
Inne utwory
edytuj- Pochwała rąk (1969) – reportaże i szkice
- Dom (1996) – miniatura prozatorska
- Czerwonym szlakiem na Turbacz (2009) – wybór utworów związanych z Gorcami, zawierający m.in. powieść Harfa Gorców[5]
Ekranizacje
edytuj- Głos ma prokurator (1965) – na podstawie powieści Ziemi przypisany, scenariusz i reżyseria Włodzimierz Haupe
- Wezwanie (1971) – scenariusz i reżyseria Wojciech Solarz
- Przepłyniesz rzekę (1976) – reżyseria Tadeusz Kijański
- Tańczący jastrząb (1977) – scenariusz i reżyseria Grzegorz Królikiewicz
- Piętno (1983) – na podstawie powieści Szara aureola, scenariusz i reżyseria Ryszard Czekała
Ordery i odznaczenia
edytuj- Order Sztandaru Pracy I klasy (1976)[6]
- Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (22 maja 2000)[7]
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1986)[8][6]
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1964)
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
- Medal 40-lecia Polski Ludowej[9]
- Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (30 czerwca 2009)[10][11]
- Order Ecce Homo (1999)[12]
- Odznaka tytułu honorowego „Zasłużony dla Kultury Narodowej” (1986)[13]
- Medal 90-lecia Stowarzyszenia Autorów ZAiKS (2009)[14]
Nagrody i wyróżnienia
edytuj- Nagroda Państwowa I i II stopnia (1976, 1986)
- Nagroda Ministra Kultury i Sztuki (1967)
- Nagroda Czytelników „Złoty Kłos” (1968, 1971, 1973 i 1978)[8]
- Nagroda Trybuny Ludu (1979)[15]
- Nagroda im. Ludwika Waryńskiego za powieści Ukraść brata i Oset w 1985 opublikowane łącznie przez Wydawnictwo Literackie (1986)[16]
Przypisy
edytuj- ↑ a b m, Bliscy i przyjaciele pożegnali Juliana Kawalca, pochodzącego z Wrzaw poetę i prozaika [online], echodnia.eu, 10 września 2014 [dostęp 2014-10-11] (pol.).
- ↑ Dziennik Polski, r. XXXIX, nr 90 (11906), Kraków 9 maja 1983 roku, s. 2.
- ↑ a b c Julian Kawalec [online], it.rabka.pl [dostęp 2023-01-31].
- ↑ Lokalizator Grobów – Zarząd Cmentarzy Komunalnych [online], www.zck-krakow.pl [dostęp 2020-02-27].
- ↑ www.rabka.pl. rabka.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-11)]. dostęp: 15.11.2009 r.
- ↑ a b Julian Kawalec. filmpolski.pl. [dostęp 2012-09-16].
- ↑ M.P. z 2000 r. nr 20, poz. 418 „w uznaniu wybitnych zasług dla kultury polskiej, za osiągnięcia w pracy twórczej”.
- ↑ a b Julian Kawalec prozaik, publicysta, poeta. krakow.pl, 2010-07-05. [dostęp 2012-09-16].
- ↑ Uznanie dla twórców kultury [w:] „Trybuna Robotnicza”, nr 170, 19 lipca 1984, s. 1–2.
- ↑ Irena Kaczmarczyk, Julian Kawalec otrzymał złoty medal GLORIA ARTIS [online], literaci.eu, 19 listopada 2009 [dostęp 2013-02-01] [zarchiwizowane z adresu 2014-10-11] (pol.).
- ↑ MKiDN – Medal Zasłużony Kulturze – Gloria Artis [online] [dostęp 2020-02-27] (pol.).
- ↑ Order ECCE HOMO – nadania 1999 [online], www.ecce-homo.pl [dostęp 2020-02-27].
- ↑ Potrzeby i nowe zadania [w:] „Rzeczpospolita”, nr 229, 1 października 1986, s. 8.
- ↑ Laureaci Nagród ZAiKS-u [online], www.zaiks.org.pl [dostęp 2025-04-11].
- ↑ Nagrody „Trybuny Ludu - 1979”, „Życie Warszawy”, nr 144, 22 czerwca 1980, s. 2.
- ↑ Nagrody im. Ludwika Waryńskiego, „Życie Warszawy”, nr 103, 3 maja 1986, s. 2.
Bibliografia
edytuj- Współcześni polscy pisarze i badacze literatury. Słownik biobibliograficzny, T. 4, pod red. J. Czachowskiej, A. Szałagan. Warszawa: WSiP, 1996, s. 84. ISBN 83-02-05974-9.
Linki zewnętrzne
edytuj- Wiersze Juliana Kawalca w serwisie www.poezja-polska.art.pl. poezja-polska.art.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2003-06-02)].