Julian Kawalec

polski prozaik, publicysta i poeta

Julian Kawalec (ur. 11 października 1916 we Wrzawach, zm. 30 września 2014 w Krakowie)[1] – polski prozaik, publicysta i poeta, członek Rady Krajowej PRON w 1983 roku[2].

Julian Kawalec
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

11 października 1916
Wrzawy

Data i miejsce śmierci

30 września 2014
Kraków

Narodowość

polska

Dziedzina sztuki

literatura

Ważne dzieła
  • Tańczący jastrząb
  • Ziemi przypisany
Odznaczenia
Order Sztandaru Pracy I klasy Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” Medal 40-lecia Polski Ludowej Order Ecce Homo
Nagrody

nagroda „Złoty Kłos”, nagroda CRZZ (1969), nagroda państwowa II stopnia (1976), nagroda m. Krakowa (1976), nagroda Prezesa RSW Ruch I stopnia (1985), nagroda Ministra Kultury i Sztuki I stopnia (1986)

Życiorys

edytuj

Urodził się we wsi Wrzawy niedaleko Sandomierza. Był synem Józefa i Stanisławy z domu Bobek – małorolnych chłopów. Po ukończeniu pięciu klas wiejskiej szkoły powszechnej rozpoczął naukę w ośmioklasowym Gimnazjum Humanistycznym w Sandomierzu[3]. Było to możliwe dzięki ogromnemu wysiłkowi rodziców oraz tzw. świadectwu ubóstwa, które uprawniało do zniżek w opłatach za naukę.

W 1935, po zdaniu matury, rozpoczął studia polonistyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. W czasie nauki utrzymywał się, udzielając korepetycji z języka łacińskiego i niemieckiego. Związał się z ruchem ludowym. Należał do Polskiej Akademickiej Młodzieży Ludowej – PAML. W 1938 roku był członkiem zarządu tej organizacji.

Wojna zmusiła go do przerwania studiów. W czasie okupacji przebywał w rodzinnych stronach. Współpracował z ruchem oporu, organizował tajne nauczanie. Poszukiwany przez gestapo musiał się ukrywać.

Po wyzwoleniu terenów na wschód od Wisły, jesienią 1944 został skierowany przez kolegów z organizacji „Wieś” do pracy w Polskiej Agencji Prasowej „Pol-Pres” w Lublinie, gdzie pełnił funkcję korespondenta wojennego[3].

Jesienią 1945 wrócił do Krakowa z zamiarem kontynuowania przerwanych studiów. W 1946 rozpoczął pracę dziennikarską w prasie krakowskiej, a następnie w Polskim Radiu. Ukończył studia, uzyskując absolutorium na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego[3].

Pracę literacką rozpoczął tomikiem opowiadań Ścieżki wśród ulic (z ilustracjami Józefa Wilkonia; Państwowe Wydawnictwo Literatury Dziecięcej "Nasza Księgarnia", Warszawa 1957). Wydał 22 książki, zbiory opowiadań oraz dwa tomiki poezji. Przetłumaczono je na ponad 20 języków. Najwięcej tłumaczeń miały powieści: Ziemi przypisany, W słońcu, Tańczący jastrząb, Wezwanie, Przepłyniesz rzekę, Szara aureola. W powieści biograficznej W gąszczu bram zamieścił m.in. wspomnienia z okresu nauki w sandomierskim Gimnazjum. W 1999 wydał Harfę Gorców. Na podstawie powieści powstały filmy, sztuki teatralne i liczne słuchowiska radiowe.

Należał do Związku Literatów Polskich (od roku 1960) oraz międzynarodowej organizacji pisarzy PEN-CLUB i Stowarzyszenia Kultury Europejskiej SEC. W latach 1986–1989 był członkiem Ogólnopolskiego Komitetu Grunwaldzkiego. Uhonorowany licznymi nagrodami, m.in. Nagrodą Państwową I i II stopnia (1976, 1986), Nagrodami Ministerstwa Kultury i Sztuki (1967), wydawców, kilkakrotnie czytelników – „Złoty Kłos” (1968, 1971, 1973 i 1978)[4].

Zmarł 30 września 2014. Został pochowany na Cmentarzu Rakowickim Wojskowym przy ul. Prandoty w Krakowie (kwatera 7 WOJ-płd-11)[1][5].

Odznaczenia

edytuj

Twórczość

edytuj

Powieści

edytuj
  • Ziemi przypisany (1962)
  • W słońcu (1963)
  • Tańczący jastrząb (1964)
  • Zagubiony (w odcinkach 1963-64)
  • Szukam domu (1968)
  • Wezwanie (1968)
  • Przepłyniesz rzekę (1973)
  • Oset (1977)
  • Szara aureola (1973)
  • Ukraść brata (1982)
  • W gąszczu bram (1989)
  • Harfa Gorców (1999)

Zbiory opowiadań

edytuj
  • Ścieżki wśród ulic (1957)
  • Blizny (1960)
  • Zwalony wiąz (1962)
  • Czarne światło (1965)
  • Marsz weselny (1966)
  • Opowiadania wybrane (1968)
  • Wielki festyn (1974)
  • Pierwszy białoręki (1979)
  • Nie będzie czasu na strach (1980)
  • Panie koniu... (1986) – fragmenty powieści i opowiadań
  • Gitara z rajskiej czereśni (1990)
  • Imieniny (1996)

Wiersze

edytuj
  • „Kochany smutek” (1992)
  • „Te dni moje” (1994)

Sztuki

edytuj
  • Akt oskarżenia (1965) – współautor: R. Smożewski
  • Przyjdzie taki dzień (1964) – utwór dramatyczny

Inne utwory

edytuj
  • Pochwała rąk (1969) – reportaże i szkice
  • Dom (1996) – miniatura prozatorska
  • Czerwonym szlakiem na Turbacz (2009) – wybór utworów związanych z Gorcami, zawierający m.in. powieść Harfa Gorców[12]

Ekranizacje

edytuj
Z tym tematem związana jest kategoria: Filmowe adaptacje utworów Juliana Kawalca.

Przypisy

edytuj
  1. a b m, Bliscy i przyjaciele pożegnali Juliana Kawalca, pochodzącego z Wrzaw poetę i prozaika [online], echodnia.eu, 10 września 2014 [dostęp 2014-10-11] (pol.).
  2. Dziennik Polski, r. XXXIX, nr 90 (11906), Kraków 9 maja 1983 roku, s.2.
  3. a b c Julian Kawalec [online], it.rabka.pl [dostęp 2023-01-31].
  4. a b Julian Kawalec prozaik, publicysta, poeta. krakow.pl, 2010-07-05. [dostęp 2012-09-16].
  5. Lokalizator Grobów – Zarząd Cmentarzy Komunalnych [online], www.zck-krakow.pl [dostęp 2020-02-27].
  6. a b Julian Kawalec. filmpolski.pl. [dostęp 2012-09-16].
  7. M.P. z 2000 r. nr 20, poz. 418 „w uznaniu wybitnych zasług dla kultury polskiej, za osiągnięcia w pracy twórczej”.
  8. Uznanie dla twórców kultury /w/ Trybuna Robotnicza, nr 170, 19 lipca 1984, str. 1-2
  9. Irena Kaczmarczyk, Julian Kawalec otrzymał złoty medal GLORIA ARTIS [online], literaci.eu, 19 listopada 2009 [dostęp 2013-02-01] [zarchiwizowane z adresu 2014-10-11] (pol.).
  10. MKiDN – Medal Zasłużony Kulturze – Gloria Artis [online] [dostęp 2020-02-27] (pol.).
  11. Order ECCE HOMO – nadania 1999 [online], www.ecce-homo.pl [dostęp 2020-02-27].
  12. www.rabka.pl. rabka.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-11)]. dostęp: 15.11.2009 r.

Bibliografia

edytuj
  • Współcześni polscy pisarze i badacze literatury. Słownik biobibliograficzny, T. 4, pod red. J. Czachowskiej, A. Szałagan. Warszawa: WSiP, 1996, s. 84. ISBN 83-02-05974-9.

Linki zewnętrzne

edytuj