Wikipedia

Juliusz Tarnowski (polityk)

Juliusz Tarnowski, hrabia, herbu Leliwa (ur. 4 kwietnia 1864 w Wysocku, - zm. 3 października 1917 w Warszawie) – ziemianin, przedsiębiorca, działacz oświatowy, prezes Centralnego Towarzystwa Rolniczego i Głównego Komitetu Ratunkowego, polityk konserwatywny - jeden z liderów Stronnictwa Polityki Realnej,

Juliusz Tarnowski
Ilustracja
Herb
herb Leliwa -Tarnowski hrabia
hrabia
Rodzina

Tarnowscy

Data i miejsce urodzenia

4 kwietnia 1864
Wysock

Data i miejsce śmierci

3 października 1917
Warszawa

Ojciec

Jan Dzierżysław Tarnowski

Matka

Zofia z Zamoyskich

Żona

Ożenił się dwukrotnie:
1893 z Marią Gabrielą ze Starzeńskich
1897 z Anna z Branickich

Dzieci

Władysław, Juliusz Gabriel, Gabriela, Stefan

Rodzeństwo

Zdzisław Jan, Adam Amor i Zofia

Juliusz Tarnowski
Data i miejsce urodzenia

4 kwietnia 1864
Wysock

Data śmierci

3 października 1917

prezes Centralnego Towarzystwa Rolniczego
Okres

od 1916
do 1917

prezes Głównego Komitetu Ratunkowego w Lublinie
Okres

od 1916
do 1917

prezes Polskiej Macierzy Szkolnej
Okres

od 1916
do 1917

Multimedia w Wikimedia Commons

Życiorys edytuj

Ukończył szkołę średnią w Krakowie, gdzie rozpoczął studia prawnicze na UJ[1]. Ukończył politechnikę i praktykę górniczą w Leoben[1]. Po powrocie do kraju osiadł w dobrach koneckich, gdzie pod okiem ojca modernizował zakłady, m.in. wybudował drugi wielki piec w hucie w Stąporkowie (należącej wówczas do największych hut prywatnych). W 1893 na zasadzie umowy notarialnej z ojcem wszedł w posiadanie dóbr w charakterze administratora (nie posiadał bowiem poddaństwa rosyjskiego i stąd nie mógł zostać pełnoprawnym właścicielem majątku)[2]. Po przyjęciu poddaństwa rosyjskiego po śmierci ojca w 1894 został właścicielem klucza Wielkie Końskie[3]. Liczyły one wówczas 23.846 mórg gruntu, w tym 20.629 mórg lasu. Należały do wybitnie uprzemysłowionych. Znajdowały się w nich młyny, tartaki, kamieniołomy, terpentyniarnie, kopalnie rudy żelaznej, zakłady metalowe oraz huta żelaza w Stąporkowie (w 1911 sprzedana warsz. firmie metalowej „Bracia Lilpop”)[2].

W latach 1899-1910 był członkiem Rady Zjazdu Przemysłowców Górniczych i Hutniczych Królestwa Polskiego, od roku 1901 pełnił funkcję prezesa Rady Warszawskiego Oddziału Towarzystwa Popierania Rosyjskiego Przemysłu i Handlu[1]. Był prezesem Radomskiego Towarzystwa Rolniczego[4]. Od 1905 przewodniczył oddziałowi Centralnego Towarzystwa Rolniczego w Radomiu, Radomskiej Spółce Rolnej oraz Tow. Zachęty Hodowli Koni w Radomiu, które organizowało m.in. zawody hippiczne[1].

Aktywnie uczestniczył w życiu miasta Końskie, m.in. był inicjatorem powstania straży ogniowej i przewodniczącym komitetu parafialnego zajmującego się przebudową i modernizacją kościoła. Poparł również powołanie w Końskich gimnazjum. Powołał działające na zasadzie fundacji Stowarzyszenie Emerytalne Pracowników Prywatnych dla pracowników zatrudnionych w dobrach koneckich. Był również prezesem Koneckiego Chrześcijańskiego Towarzystwa Oszczędnościowo – Pożyczkowego „Spójnia”[1].

Z przekonań politycznych konserwatysta, był jednym z liderów ugodowego wobec Rosji Stronnictwa Polityki Realnej. Współautor memoriału do Ministra Spraw Zagranicznych Rosji Piotra Światopełk-Mirskiego z 10 listopada 1904 roku, w którym z pozycji lojalistycznych domagano się zaprzestania dyskryminacji Polaków przez samorządy, sądy i instytucje edukacyjne wszystkich szczebli oraz języka polskiego jako szkodliwej również dla Imperium Rosyjskiego. Po wybuchu I wojny światowej opowiadał się za rozwiązaniem sprawy polskiej w oparciu o Rosję. Pełnił wówczas funkcję prezesa Komitetu Obywatelskiego (1914-1915) a następnie Komitetu Ratunkowego (1915-1917) powiatu koneckiego[5].

W latach 1916-17 był prezesem Prezydium Centralnego Towarzystwa Rolniczego w Warszawie[1][6], a także prezesem Głównego Komitetu Ratunkowego w Lublinie[7] oraz prezesem Zarządu Głównego Towarzystwa Polskiej Macierzy Szkolnej[8]. Sowitym legatem przyczynił się do utworzenia Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie[1]. Był członkiem Komisji Realizacyjnej Tymczasowej Rady Stanu[9].

 
Wojciech Kossak Polowanie par force u Józefa Potockiego w Antoninach z 1909. Fragment z braćmi Juliuszem i Zdzisławem (z kapeluszem w ręku).

Pochowany tymczasowo w Warszawie w krypcie kościoła św. Aleksandra[10]. W krypcie kościoła św. Jana Chrzciciela w Końskich[1] Wacław Krzyżanowski przygotował nowy grobowiec. 6 sierpnia 1918 przewieziono trumnę ze zwłokami do Końskich, gdzie dzień później odbył się ponowny pogrzeb[11].

Rodzina i życie prywatne edytuj

Pochodził z rodziny arystokratycznej. Syn Jana Dzierżysława Tarnowskiego (1835-1894) i Zofii z Zamoyskich (1839-1930), jego stryjem był Stanisław Tarnowski. Miał braci Zdzisława Jana (1862-1937) i Adama Amora (1866-1946) oraz siostrę Zofię (1869-1954), żonę Stanisława Siemieńskiego-Lewickiego. Ożenił się dwukrotnie: pierwszy raz w 1893 z Marią Gabrielą ze Starzeńskich (1868-1894), a po jej śmierci w 1897 z Anną z Branickich (1876-1953, córka Władysława). Z drugą żoną miał dzieci: Władysława (1904-1979), Juliusza Gabriela (1907-1998), Gabrielę (1903-2000), żonę Władysława Potockiego (1903-1973) oraz Stefana (1906-1943)[1][12][13].

Bibliografia edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c d e f g h i Mieczysław B. Markowski, Tarnowski Juliusz (1864-1917), w: Świętokrzyski Słownik Biograficzny, t.2, red. Jerzy Szczepański, Kielce 2009, s. 492
  2. ↑ a b Marcin Brzeziński, Koneckie rody magnackie, w: Końskie. Zarys dziejów, Końskie 1998, s.226 – 233;
  3. ↑ Spis alfabetyczny obywateli ziemskich Królestwa Polskiego ze wskazaniem ostatniej stacji pocztowej, 1909, s. 125.
  4. ↑ Seweryn Borkiewicz, Historia organizacji społeczno – rolniczych województwie kieleckim (1898 – 1933), Kielce 1934, s. 127
  5. ↑ Raporty Polskiej Organizacji Wojskowej 1915-1918. Okręg Kielecki i Radomski, oprac. Jerzy Z. Pająk, Przemysław Wzorek, Kielce 2006, s. 187, 226, 269;
  6. ↑ Jerzy Holzer, Jan Molenda, Polska w pierwszej wojnie światowej, Warszawa 1967, s. 351.
  7. ↑ Władysław Grabski, Antoni Żabko-Potopowicz, Ratownictwo społeczne w czasie wojny, t. 2 Polska w czasie wielkiej wojny (1914-1918), Historia Społeczna, pod red. M. Handelsmana, Warszawa 1932, s. 217
  8. ↑ Józef Stemler, Dzieło samopomocy narodowej. Polska Macierz Szkolna 1905-1935, Warszawa 1935, s. 173.
  9. ↑ Włodzimierz Suleja, Tymczasowa Rada Stanu, Warszawa 1998, s. 220.
  10. ↑ Złożenie zwłok Juliusza Tarnowskiego z Końskich Czas 1918 nr 350 z 12 sierpnia s. 3 [1]
  11. ↑ tamże
  12. ↑ Czas nr 459 z 5 października 1917 [2]
  13. ↑ Juliusz hr. Tarnowski z Tarnowa h. Leliwa - M.J. Minakowski, Genealogia potomków Sejmu Wielkiego - online [22.12.2019]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Juliusz_Tarnowski_(polityk)&oldid=73474005”