Kłobuk (nakrycie głowy)

element odzieży

Kłobuk – nakrycie głowy. W języku staropolskim kłobuk oznaczał kapelusz, obecnie słowo to odnosi się do dwóch różnych nakryć głowy: miękki filcowy kapelusz noszony przez górali oraz nakrycie głowy duchownych prawosławnych i greckokatolickich.

Kłobuk góralski
Kłobuk duchownego

Kłobuk w stroju ludowym edytuj

Kłobuk – miękki, pilśniowy kapelusz będący często elementem męskiego stroju ludowego, zwykle mianem tym określa się czarne kapelusze górali białych, górali podhalańskich, ale także nakrycia głowy innych górali karpackich (np. Hucułów i górali żywieckich) oraz mieszkańców innych regionów. Niekiedy także niektóre kobiece nakrycia głowy.

Kapelusze u górali żywieckich nazywano strzechoczami, ze względu na przypominające "strzechę" charakterystyczne podwinięcie ronda[1]. Kapelusze produkowali wiejscy rzemieślnicy, tzw. kłobucznicy.

Kapelusze w stroju góralskim odświętnym żywieckim miały szerokie rondo i niewielką okrągłą główkę otoczoną np. czerwonym sznurkiem, wstążką lub ozdobną taśmą. Pan młody i drużbowie dodatkowo ozdabiali kłobuki mirtem, sztucznymi kwiatkami. W stroju codziennym, pasterze potrafili używać (zaimpregnowanych żywicą, tłuszczem lub smołą) kapeluszy jako naczynia na mleko[2].

W okresie międzywojennym kłobuki (kapelusze podhalańskie) były częścią munduru reprezentacyjnego oddziałów polskiej piechoty górskiej. Obecnie noszą go oddziały reprezentacyjne strzelców podhalańskich.

Kłobuk w chrześcijaństwie wschodnim edytuj

Kłobuk – ozdobne, wysokie, cylindryczne nakrycie głowy z welonem, często rozszerzone u góry, noszone przez mnichów prawosławnych i greckokatolickich (niezależnie od rodzaju posiadanych przez mnicha święceń kapłańskich, czy też ich braku); przejęte z tureckiego kołpaka. W tradycji słowiańskiej występuje w trzech odmianach, czarny - dla każdego mnicha, czarny z krzyżykiem - dla arcybiskupa, biały z krzyżykiem - dla arcybiskupa metropolity. W symbolice prawosławnej zwane hełmem zbawienia[3] – ma chronić głowę przed złymi myślami.

Kołpak edytuj

Określenie kłobuk odnosiło się także do wysokiego nakrycia głowy nazywanego kołpakiem.

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. B.Rosiek E.T.Filip, Strój górali żywieckich, Fundacja Braci Golec, 2009, ss. 68-69, ISBN 978-83-925518-8-1.
  2. B. Rosiek E.T.Filip, Strój górali żywieckich, Fundacja Braci Golec, 2009, ss. 94-95.
  3. Przyłbicę też zbawienia weźmijcie i miecz Ducha, którym jest słowo Boże!; cytat za Biblią Gdańską (Efez.6,17)