Kopalnia Węgla Kamiennego Makoszowy

KWK Makoszowy
	; Widok na KWK Makoszowy od strony ulicy Makoszowskiej
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Adres	Makoszowska 24, 41-800 Zabrze
Data założenia	1 kwietnia 1906
Dyrektor	Zygmunt Mielcarek
Udziałowcy	Spółka Restrukturyzacji Kopalń S.A.
Zatrudnienie	1387 pracowników (2016 rok)
	Położenie na mapie Zabrza KWK Makoszowy
	Położenie na mapie Polski KWK Makoszowy
	Położenie na mapie województwa śląskiego KWK Makoszowy
	50°16′28,0″N 18°46′28,0″E/50,274444 18,774444
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Kopalnia Węgla Kamiennego Makoszowy (niem. Delbrück) – kopalnia znajdująca się w Zabrzu (Makoszowach) w województwie śląskim.

Kopalnia Makoszowy zatrudnia 1387 osób. Poziomy wydobywcze zakładu znajdują się na głębokości 660 i 850 m. W granicach kopalni pozostaje obszar górniczy o powierzchni 28,4 km². Obecnie kopalnia należy do Spółki Restrukturyzacji Kopalń S.A. Obecnie prowadzone są zaawansowane prace likwidacji szybów, zwinięto liny maszyn wyciągowych pozostawiając jedynie szyb przeznaczony do wydobycia pozostałego w wyrobiskach sprzętu. Tym samym kopalnia zakończyła działalność.

Charakterystyka złoża edytuj

Obszar położony jest na płn.-zach. skraju Niecki Głównej. Od płn.-zach. graniczy ze strefą sfałdowań warycyjskich, z którą związane są strefy uskoków o zrzutach 0-100 m – między innymi uskok „Diagonalny” o h=70-100 m, uskok „Knurowski” o h≈110m i uskok „Makoszowski” o zrzucie h≈70m. Z okresem orogenezy alpejskiej związane są uskoki o przebiegu zbliżonym do równoleżnikowego, do których należy uskok „Saara” o zrzucie dochodzącym do h=170-240 m oraz uskok „Kłodnicki” o zrzucie h≈180 m. Na obszarze Ruchu „Makoszowy” występują warstwy orzeskie o miąższości do 756 m, warstwy rudzkie o miąższości 680-720 m, warstwy siodłowe o miąższości 175-220 m i warstwy porębskie. Grubość eksploatowanych pokładów 1,2-3,3 m. Nachylenie 0-35°.

Historia edytuj

Kopalnia Makoszowy zaczęła powstawać od 1890 r., gdy poziomami 170 i 230 m przez wyrobiska prowadzone pod ziemią na zachód z kopalni Guido (budowanej od połowy XIX w. przez hrabiego Guido Henckel von Donnersmarck) rozpoznano rezerwowe pola górnicze o nazwach Zero i Double Zero. W 1900 r. właściciel – Skarb Pruski – zaczął głębić szyb I zwany „koło Makoszów”, a rok później szyb II. obydwa tylko do celów wentylacyjnych kopalni Luiza.

Jednak wkrótce szyby te rozrosły się do zakładu górniczego, zwanego od pola nadania górniczego – Zeroschächte. Fedrunek ruszył w kwietniu 1906 r. a po 2 latach oba szyby połączono z koksownią i przemianowano na Delbrückschachte.

Po III Powstaniu Śląskim i dwuletnim sporze granicznym Makoszowy i Kończyce decyzją specjalnej komisji Ligi Narodów przyznano w 1923 r. Polsce. Niemiecka kopalnia Delbrück została odcięta od zasobnego w węgiel pola po polskiej stronie, którego nie eksploatowano. Władze niemieckie starały się o jego wydzierżawienie i po negocjacjach w 1931 r. podpisano umowę o wymianie pól górniczych w strefie przygranicznej w Zabrzu i Knurowie między polsko-francuską spółką Skarboferm a niemiecką spółką Preussag.

Od kwietnia 1945 r., gdy Armia Czerwona przekazała częściowo zatopiony, opuszczony przez niemiecką załogę zakład władzom polskim, kopalnia nosi nazwę Makoszowy. W okresie rozbudowy kopalni na południe doszło 28 sierpnia 1958 r. do najtragiczniejszej katastrofy – od palnika acetylenowego, którym cięto żelazną stropnicę na poziomie 300 m, wybuchł ogromny pożar. Załoga uciekła przed ogniem, ale 20-minutowe aparaty ucieczkowe nie wystarczyły na ewakuację w dymach. Śmiertelnie zaczadziło się pod ziemią 72 górników a 87 uległo poważnym zatruciom.

W latach 60. XX w. zgłębiono do 717 m nowy szyb III, a kolejny – szyb IV wydobywczy – uruchomiono na głębokość 944 m w 1981 r. Od 1967 r. eksploatacja w Makoszowach przebiega wyłącznie systemem ścianowym. W 1988 r. zanotowano rekord wydobycia w historii zakładu – 5,13 mln t przy 10-tysięcznej załodze. Od 1993 r. Makoszowy należały do Gliwickiej Spółki Węglowej a następnie (od 2003 r.) do Kompanii Węglowej. Dnia 1 lipca 2005 r. kopalnię połączono z Kopalnią Sośnicą, by po 10 latach rozdzielić ruchy i przekazać Makoszowy do Spółki Restrukturyzacji Kopalń S.A w Bytomiu.

Kalendarium edytuj

1900–1906 – wybudowanie kopalni przez skarb pruski, z szybów „Delbrück” – początkowo wchodzących w skład kopalni „Bielszowice”.
1923-1939 – po podziale Górnego Śląska sama kopalnia pozostaje w Niemczech, ale granica przebiegała częściowo wzdłuż jej ogrodzenia, a brama zakładu funkcjonuje jako przejście graniczne^[1].
1925-1926 – rozpoczęto wybieranie węgla systemem ścianowym.
1926 – przejęta przez koncern Preussag.
1 stycznia 1945 – kopalnia została zajęta przez wojska radzieckie. Wojskowym komendantem kopalni został mjr Myszki.
Kwiecień 1945 – przekazano kopalnię władzom polskim nadając jej nazwę Kopalnia „Makoszowy”.
1945–1957 – należała do Gliwickiego Zjednoczenia Przemysłu Węglowego.
1957 – weszła w skład Zabrzańskiego Zjednoczenia Przemysłu Węglowego.
28 sierpnia 1958 – w kopalni doszło do pożaru, zginęło 72 górników.
XX wiek lata siedemdziesiąte – wydobycie w kopalni wynosiło 4 349 210 ton.
1961-1968 – rozpoczęto zgłębianie nowego szybu wielofunkcyjnego – III, usytuowano go na terenie kopalni na zachód od szybu II. Zgłębiony został do głębokości 717,35 m przez Przedsiębiorstwo Budowy Szybów w Bytomiu w latach 1961-1964. Szyb posiada wieżę wyciągową o wysokości 57,01 m, zbudowaną w 1966 roku przez Mostostal Zabrze. Wyposażono go w dwie elektryczne maszyny wyciągowe firmy ULKSM – Donieck, typu MK5x2, uruchomione w 1967 roku (przedział IIIa) i w 1968 roku (przedział IIIb).
1976 – po raz pierwszy zastosowano w kopalni kombajn chodnikowy typu AM 50 Alpine produkcji austriackiej, który to typ po dziś dzień jest podstawowym kombajnem chodnikowym.
1981 – uruchomiono nowy, wielofunkcyjny szyb IV, który od marca 1976 roku do września 1978 roku zgłębiony został przez Przedsiębiorstwo Budowy Szybów w Bytomiu do głębokości 944 m.
1982-1985 – Przedsiębiorstwo Budowy Szybów w Bytomiu wydrążyło do głębokości 865 m nowy szyb wentylacyjny, „Północny”, usytuowany poza obrębem kopalni, na północny zachód od szybów głównych.
1988 – zakład osiągnął najwyższy poziom wydobycia w swojej historii wynoszący ponad 5 127 000 ton. W tym okresie pracowało w kopalni ponad 10 000 pracowników.
1993 – Kopalnia „Makoszowy” weszła w skład Gliwickiej Spółki Węglowej S.A.
2003 – Kopalnia Węgla Kamiennego „Makoszowy” weszła w skład Kompanii Węglowej SA w Katowicach.
1 lipca 2005 – kopalnia „Makoszowy” została połączona z kopalnią „Sośnica” w dwuruchowy zakład KWK „Sośnica-Makoszowy”.
1 maja 2015 – dwuruchowy zakład KWK „Sośnica-Makoszowy” zostały podzielony na dwie odrębne kopalnie KWK „Sośnica” i KWK „Makoszowy”.
31 grudnia 2016 – decyzją Ministerstwa Energii w kopalni wstrzymano wydobycie.

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

↑ Dziwna granica (pol.).

Bibliografia edytuj

Sławomir Latos: Makoszowy 500 lat. Zabrze: Zabrzański Informator Samorządowy, 2003.
Jerzy Jaros: Słownik historyczny kopalń węgla na ziemiach polskich. Katowice: Śląski Instytut Naukowy, 1984. ISBN 83-00-00648-6.
„Trybuna Górnicza” – Czasopismo Środowiska Górniczego z dnia 14 września 2006 roku.

Linki zewnętrzne edytuj

[1] Dziwna granica (pol.).

[1]