Kadra 3 batalionu telegraficznego
Kadra 3 batalionu telegraficznego (kadra 3 btlgr) – oddział łączności Wojska Polskiego.
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1930 |
| Rozformowanie |
1939 |
| Dowódcy | |
| Pierwszy |
ppłk Zygmunt Ertel |
| Ostatni |
mjr Michał Czajka |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Rodzaj sił zbrojnych | |
| Rodzaj wojsk | |
| Podległość | |
Historia oddziału
edytujBatalion został wydzielony ze składu 1 pułku łączności w Zegrzu i skierowany do garnizonu Grodno, dokąd przybył 17 sierpnia 1930[1]. 18 października tego roku odbyło się uroczyste rozdanie świadectw absolwentom szkoły podoficerskiej[1].
W 1931 oddział został skadrowany i otrzymał nazwę „Kadra 3 batalionu telegraficznego”[2]. Wspomniane zmiany organizacyjne zostały przeprowadzone na podstawie rozkazu L. 1000/tjn. Szefostwa Łączności Ministerstwa Spraw Wojskowych o wprowadzeniu w życie nowej organizacji formacji telegraficznych i CWŁączn.[3]. W 1932 obsadę oficerską Kadry stanowiło trzech oficerów łączności, w tym komendant oraz jeden oficer korpusu administracji (grupa goaspodarcza)[4].
W 1934 przydział do Kadry posiadało 34 oficerów rezerwy, w tym 2 kapitanów, 6 poruczników i 26 podporuczników[5][a]. Wśród tych oficerów był Witold Hulewicz oraz zamordowani w 1940 w Katyniu: Władysław Gomuliński, Stanisław Jukowicz, Kazimierz Michałowicz i Wiktor Wróbel[7]. 31 sierpnia 1934 został przeniesiony w rezerwie do Kadry mjr Władysław Wierzchowski, który wiosną 1940 został zamordowany w Charkowie[8].
Przed majem 1939 do Kadry 2 batalionu telegraficznego w Krasnymstawie przeniesiono mobilizację kompanii telefoniczno-kablowej nr 11 i kompanii telefoniczno-budowlanej nr 7[9][10].
Kadra była jednostką mobilizującą. Zgodnie z poprawioną wersją planu mobilizacyjnego „W” komendant kadry był odpowiedzialny za przygotowanie i przeprowadzenie mobilizacji jednostek łączności wpisanych na jego tabelę mob.[11] W mobilizacji alarmowej, w grupie jednostek oznaczonych kolorem żółtym, mobilizowano:
- pluton łączności Kwatery Głównej nr 44,
- kompanię telefoniczną nr 44,
- drużynę parkową łączności nr 44,
notmiast w I rzucie mobilizacji powszechnej:
Całość nadwyżek miała być gotowa do odjazdu koleją do Ośrodka Zapasowego Telegraficznego „Lublin” od pierwszego dnia mobilizacji[12][10].
23 sierpnia 1939 zarządzona została mobilizacja wszystkich jednostek kolorowych na obszarze Okręgu Korpusu Nr III[13]. Godzina „A” wyznaczona została na godz. 6.00 24 sierpnia[13].
Zestaw jednostek łączności oznaczonych wspólnym numerem „44” przeznaczony był dla rezerwowej 33 Dywizji Piechoty[c][16].
30 sierpnia 1939 między godz. 10.00 a 11.00 powtórnie zarządzono mobilizację powszechną[13]. Jako jej pierwszy dzień wyznaczono 31 sierpnia[13].
Park łączności nr 7 w planie operacyjnym „Wschód” był przewidziany do składu Armii „Wilno”, natomiast w planie operacyjnym „Zachód” przewidziano jego użycie w składzie Armii „Prusy”[17]. Park miał zakończyć mobilizację 6 września[12][10].
Żołnierze
edytuj- Dowódcy batalionu i komendanci Kadry
- ppłk łącz. Zygmunt Ertel (VIII 1930[18] – 15 I 1933[19])
- mjr łącz. Jan Różański[d] (15 I – VII 1933[20])
- mjr łącz. Michał Czajka[e]
- dowódca batalionu – ppłk łącz. Zygmunt Ertel (komendant Kadry 3 btelg.)
- kwatermistrz – mjr łącz. Jan Różański (szef łączności 29 DP)
- kpt. łącz. Jan Zygmunt Dąbrowski (6 btelg.)
- kpt. łącz. Stefan Prokop (Kadra 3 btelg.)
- por. łącz. Jerzy Brodzikowski (KOP
- por. łącz. Mieczysław Bolesław Hawryluk (ktelg. 16 DP)
- por. łącz. Eugeniusz Korolkiewicz (ktelg. 1 DP Leg.)
- por. łącz. Franciszek I Stawicki (do IX 1930[24])
- por. łącz. Ryszard Telszewski (do VIII 1931[25])
- ppor. / por. łącz. Stanisław Zasada (ktelg. 28 DP)
- ppor. łącz. Michał Mucho (6 btelg.)
- ppor. łącz. Feliks Dzikielewski (ktelg. 29 DP)
- ppor. łącz. Władysław Rewieński (Kadra 3 btelg.)
- por. gosp. Marian Michał Arszyński (praktyka w 1 btelg.)
- por. gosp. Stanisław I Piwowarczyk (Kadra 3 btelg.)
- dowódca kadry kompanii szkolnej – kpt. łącz. Marian Władysław Hamerski (ktelg. 29 DP)
- młodszy oficer kadry kompanii szkolnej – por. łącz. Józef III Szymański (do III 1931[26])
- Obsada personalna Kadry w marcu 1939[27]
- komendant kadry – mjr łącz. Michał Czajka
- oficer mobilizacyjny – kpt. adm. (łącz.) Teofil Brzozowski †1940 Katyń
- zastępca oficera mobilizacyjnego – por. łącz. Klemens Henryk Karpiński (od 24 VIII 1939 dowódca dowódca plutonu łączności KG 28 DP)
- oficer administracyjno-materiałowy – kpt. piech. Ambroży Bolesław Markielewicz
- dowódca kompanii szkolnej – kpt. łącz. Jan Zbigniew Trojanowski (we IX 1939 dowódca łączności Nowogródzkiej BK)
- instruktor – por. łącz. Edward Komolibus
- Obsada personalna jednostek łączności 33 DP we wrześniu 1939
- dowódca kompanii telefonicznej nr 44 – kpt. łącz. Marian Michał Arszyński[g]
- dowódca plutonu łączności Kwatery Głównej nr 44 – por. łącz. Edward Komolibus
- dowódca plutonu radio nr 44 – por. łącz. Edward Bieńkowski
Uwagi
edytuj- ↑ Części z tych oficerów zmieniono (anulowano) przed wrześniem 1939 przydziały mobilizacyjne, np.: ppor. łącz. rez. Jerzy Cuglewski był dowódcą II plutonu kompanii telefonicznej 4 DP, ppor. łącz. rez. Józef Dańkowski zmobilizowany do kompanii łączności 19 DP[6], por. łącz. rez. Wacław Filler był dowódcą kompanii marszowej telegraficznej mob. w Zegrzu, Witold Gryszan przeniesiony do korpusu oficerów broni pancernych, mianowany porucznikiem rezerwy, przydzielony do 7 batalionu pancernego, zginął 27 września 1944 w czasie bombardowania Oflagu VI B Dössel[6], ppor. łącz. rez. Seweryn Kempfi dowódcą plutonu w kompanii telefoniczno-budowlanej nr 2, por. łącz. rez. Bolesław Kołłątaj reklamowany, ppor. łącz. rez. Alfred Lipski dowódcą plutonu w kompanii telefonicznej 18 DP, a ppor. łącz. rez. inż. Eugeniusz Maciejewski dowódcą plutonu łączności 2 morskiego daplot., ppor. łącz. rez. mgr Antoni Muszycki poległ 19 września 1939 w Czerwonym Borze jako oficer 18 DP[6]. Ppor. łącz. posp. rusz. Władysław Muszyński nie został zmobilizowany, 1 września 1939 zgłosił się w DOK I w Warszawie, lecz nie został nawet umundurowany.
- ↑ Dział radiotechniczny parku łączności nr 7 mobilizował pułk radio w Warszawie[12][10].
- ↑ Numer „44” to numer macierzystej dywizji piechoty powiększony o 11. W skład zestawu łączności dywizji piechoty wchodził: pluton radio, pluton łączności Kwatery Głównej, kompania telefoniczna i drużyna parkowa łączności[14]. Pluton radio nr 44 mobilizował pułk radio w Warszawie, w mobilizacji alarmowej, w grupie jednostek oznaczonych kolorem żółtym[15].
- ↑ Mjr łącz. Jan Różański został przydzielony do Kadry na stanowisko komendanta na okres 6 miesięcy z równoczesnym pełnieniem funkcji szefa łączności 29 Dywizji Piechoty. We wrześniu 1939 jako oficer stanu spoczynku pełnił służbę w Szefostwie Łączności Dowództwa Okręgu Korpusu Nr III w Grodnie.
- ↑ Mjr łącz. Michał Czajka ur. 10 sierpnia 1893 w Potarzycy jako syn Andrzeja[21]. Dostał się do niemieckiej niewoli. Przebywał w Oflagu IV B i Oflagu VII A Murnau. 5 czerwca 1940 został zwolniony[6].
- ↑ W nawiasach podano przydziały oficerów po przeformowaniu batalionu w Kadrę.
- ↑ Kpt. łącz. Marian Michał Arszyński ur. 15 sierpnia 1903 w Płocku jako syn Władysława[28]. 3 października 1931 został przydzielony na pięciomiesięczny kurs oficerów łączności innych broni w Centrum Wyszkolenia Łączności w Zegrzu[29]. W marcu 1939 pełnił służbę na stanowisku dowódcy szwadronu łączności Krakowskiej Brygady Kawalerii[30]. Dostał się do niemieckiej niewoli, przebywał w Oflagu II C Woldenberg[6].
Przypisy
edytuj- ↑ a b Zbigniew Pierwocha. Z życia wojska : 3 bataljon telegraficzny. „Żołnierz Polski”. 44, s. 1082, 1930-11-02. Warszawa.
- ↑ Stawecki 2004 ↓, s. 181.
- ↑ Kozłowski 1964 ↓, s. 197.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 767.
- ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 697.
- ↑ a b c d e Program „Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką”. Fundacja „Polsko-Niemieckie Pojednanie”. [dostęp 2025-02-01].
- ↑ Убиты в Катыни 2015 ↓, s. 241, 273, 511, 856.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 22 grudnia 1934, s. 250.
- ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 478, 479.
- ↑ a b c d e Zarzycki 1995 ↓, s. 143.
- ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 474.
- ↑ a b c d Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 479.
- ↑ a b c d Zarzycki 1995 ↓, s. 218.
- ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. CLXXXVI.
- ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 485.
- ↑ Komolibus 1940 ↓, s. 34.
- ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. CXXV.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 20 września 1930, s. 301.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 28 czerwca 1933, s. 142.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 11 kwietnia 1933, s. 93.
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2025-02-01].
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 20 września 1930, s. 290, 301, 302.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 23 marca 1932, s. 240–241, 245, 252, 254.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 20 września 1930, s. 290.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 3 sierpnia 1931, s. 227.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 26 marca 1931, s. 108.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 820.
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2025-02-01].
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 9 grudnia 1932, s. 448.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 266, 829.
Bibliografia
edytuj- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2023-10-30].
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1934.
- Убиты в Катыни. Книга Памяти польских военнопленных – узников Козельского лагеря НКВД, расстрелянных по решению политбюро ЦК ВКП(б) от 5 марта 1940 года. Лариса Еремина (red.). Москва: Общество «Мемориал» – Издательство «Звенья», 2015. ISBN 978-5-78700-123-5.
- Edward Komolibus: Załącznik do zeszytu ewidencyjnego. [w:] B.I.15a [on-line]. Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, 1940. [dostęp 2025-02-01].
- Eugeniusz Kozłowski: Wojsko Polskie 1936–1939. Próby modernizacji i rozbudowy. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1964.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Najlepsza broń. Plan mobilizacyjny „W” i jego ewolucja. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adiutor”, 2010. ISBN 978-83-86100-83-5.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
- Piotr Stawecki: Wojsko Marszałka Józefa Piłsudskiego 12 V 1926 – 12 V 1935. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-078-X.
- Piotr Zarzycki: Plan mobilizacyjny „W”. Wykaz oddziałów mobilizowanych na wypadek wojny. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1995. ISBN 83-85621-87-3.