Kajmak
Kajmak – w kuchni polskiej, bardzo słodka, gęsta, ciągliwa, twardniejąca z czasem masa powstała podczas gotowania mleka lub śmietanki z cukrem. Innym sposobem wytworzenia kajmaku jest gotowanie przez 3-4 godziny puszki ze słodzonym mlekiem skondensowanym[1].
W obydwu metodach przyrządzania kajmaku duże znaczenie ma odpowiedni czas gotowania. Kajmak gotowany zbyt długo, staje się kruchy i zyskuje posmak spalonego karmelu. W przypadku drugiego sposobu, zbyt długie podgrzewanie sprawia, że masa ma galaretowatą konsystencję, co utrudnia jej wykorzystanie np. do pokrycia ciasta. Podgrzewając puszkę w piekarniku, należy ją zanurzyć w naczyniu z wodą, aby przegrzanie nie doprowadziło do jej eksplozji.
Z kajmaku przygotowuje się tzw. masę kajmakową[2][3] stosowaną m.in. do przekładania mazurków, ciastek i wafli. Wystudzony kajmak uciera się z masłem[2], a czasami również ze śmietanką i żółtkiem[3]. W domowych warunkach zamiast kajmaku używa się czasem krówek rozpuszczonych w mleku i śmietance[3]. Krówki są wytwarzane ze specjalnych mas kajmakowych[4].
Smak kajmaku lub masy kajmakowej można wzbogacić dodatkiem wanilii[2][5], kawy, czekolady, ciemnego kakao itp.[4][5].
Historia edytuj
Kajmak, rozumiany jako specjał wytwarzany z cukru i słodkiej śmietanki na wzór kajmaku tureckiego, pojawił się na polskich stołach szlacheckich w XVIII wieku, za panowania Stanisława Augusta[5]. Cukier był wtedy towarem luksusowym, upodobanie polskiej szlachty do słodyczy rozwinęło się pod wpływem kontaktów z kuchniami Wschodu[5].
W późniejszym okresie kajmak ewoluował do postaci brązowozłotej, gęstej, twardniejącej masy, w której we wczesnym etapie jego wytwarzania następuje karmelizacja cukru[5]. W takiej formie znalazł zastosowanie jako masa do wielkanocnych mazurków oraz (w XIX i XX wieku) jako nadzienie do drobnych kruchych babeczek[5]. W drugiej połowie XIX wieku, gdy ceny cukru znacznie spadły, do słodkiej śmietanki i cukru zaczęto dodawać tłuszcz[a], wanilię i czekoladę[5].
Po II wojnie światowej, prawdopodobnie dzięki spadkowi cen cukru, kajmak rozpowszechnił się w Polsce pośród innych grup zawodowych i społecznych[5].
Kajmak znalazł szczególne miejsce w polskiej kuchni kresowej[5]. 1 października 2007 produkt o nazwie „kajmak” został wpisany na listę produktów tradycyjnych województwa kujawsko-pomorskiego[5]. Według oficjalnej specyfikacji, wyrób ten charakteryzuje się w temperaturze pokojowej gęstą, ciągliwą, plastyczną, kleistą, przywierającą do łyżki konsystencją oraz połyskliwym, brązowym kolorem[5].
Inne kuchnie edytuj
Kajmak popularny jest również w kuchni latynoamerykańskiej, gdzie znany jest pod nazwą dulce de leche.
Kajmak jest jednym z głównych składników angielskiego banoffee pie.
Zobacz też edytuj
Uwagi edytuj
- ↑ zob. wyżej masa kajmakowa
Przypisy edytuj
- ↑ Prosta metoda przyrządzenia Dulce de lece z mleka w puszce. dulcedeleche.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-01)].
- ↑ a b c Anna Ners: „Wypieki domowe”: „Rodzaje ciast”: „Ciasta kruche”: przepis „Mazurek kruchy z kajmakiem”. W: praca zbiorowa (koordynator: Maria Szczygłowa): Dobra kuchnia: żywienie w rodzinie. Wyd. V. Warszawa: Wydawnictwo „Watra”, 1976, s. 482.
- ↑ a b c Paweł Małecki: Mazurek migdałowo-kajmakowy - przepis. [w:] Kuchnia Lidla [on-line]. Lidl sp. z o. o. sp. k.. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-21)].
- ↑ a b Kajmak. [w:] Cukiernik I: Sporządzanie półproduktów i wyrobów cukierniczych 2 [on-line]. Powiatowe Centrum Edukacji Zawodowej w Bytowie. [dostęp 2023-06-18].
- ↑ a b c d e f g h i j k Kajmak. [w:] Lista produktów tradycyjnych (woj. kujawsko-pomorskie) [on-line]. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. [zarchiwizowane z [brak tego adresu] (2016-03-16)].