Kajzerka
Kajzerka (niem. Kaisersemmel, Kaiserbrötchen) – mała, okrągła bułka z charakterystycznymi pięcioma promienistymi bruzdami na wierzchu. Masa kajzerki wynosi około 50 gramów[1], wypiekana jest zazwyczaj z mąki pszennej, słodu, zakwasu lub drożdży, soli i wody. Posypywana jest czasami ziarnami maku, sezamu, rzadziej pestkami dyni, siemieniem lnianym lub ziarnami słonecznika.
Pochodzenie edytuj
Sposób wypieku i charakterystyczny kształt kajzerki został opracowany przez wiedeńskich piekarzy. Wg popularnych przekazów nazwa miałaby wywodzić się od cesarza Franciszka Józefa (niem. Kaiser – cesarz), jednak bułki w tej formie znane są od połowy XVIII stulecia (patrz ilustracja), tj. 100 lat przed panowaniem tego cesarza.
Wg austriackiego ministerstwa rolnictwa opiekującego się tamtejszą listą produktów – kajzerka (nr 164 na liście) wywodzi swą nazwę od piekarza Kaysera, który wypiekał je od ok. 1730 roku[2][3].
Bułka ta popularna jest w wielu państwach za sprawą rozległości terytorialnej Austro-Węgier. Stąd znaleźć ją można nie tylko w piekarniach austriackich, ale i słoweńskich, chorwackich, węgierskich, niemieckich, polskich oraz włoskich. Zadomowiła się również w USA i Kanadzie, gdzie trafiła wraz z emigrantami. Podczas dominacji austriackiej w Lombardii tamtejsi piekarze wykształcili własny sposób wypieku tejże bułki i tak powstała regionalna michetta.
Wyrób edytuj
Tradycyjna austriacka kajzerka wyrabiana jest z ciasta pszennego podzielonego na porcje po ok. 58 gramów. Swoje charakterystyczne bruzdy uzyskuje poprzez pięciokrotne składanie uformowanej na placuszek porcji ciasta[4]. W uproszczony sposób bruzdy te tworzy się poprzez nacięcia uformowanej w kształt bułki porcji ciasta.
W Polsce edytuj
Przyjmuje się, że w Krakowie[5], w Lublinie[6] i innych miastach Małopolski kajzerki wypiekane są z czterema bruzdami[7]. W innych częściach Polski dominuje oryginalny wzór z pięcioma nacięciami.
Przypisy edytuj
- ↑ Z historii Lublina: Ile nacięć ma kajzerka? – Kurierlubelski.pl [online], kurierlubelski.pl [dostęp 2017-11-24] (pol.).
- ↑ Joseph Wechsberg, Ruth Brandon: The lost world of the great spas. New York: Harper & Row, 1979, s. 121. ISBN 0-06-014584-6. (ang.).
- ↑ Inka Wrońska: Pyszne słowa. Skąd wziął się "Kaiser" w nazwie "kajzerka"? Czy chodzi tu o cesarza?. wyborcza.pl, 2021-07-05. [dostęp 2021-07-06]. Cytat: Właśnie do tej wersji zdaje się przychylać austriackie ministerstwo rolnictwa - na rządowej Liście Produktów Tradycyjnych kajzerka figuruje pod numerem 164 z informacją: „jak wieść niesie, kajzerkę wynalazł około roku 1750 wiedeński piekarz nazwiskiem Kayser". (pol.).
- ↑ YouTube [online], youtube.com [dostęp 2017-11-24] (fr.).
- ↑ Andrzej Kozioł: Alfabet krakowski. Kraków: Wydawnictwo WAM, 2009, s. 90. ISBN 978-83-7505-344-9.
- ↑ Cztery nacięcia kajzerki [online], Gazeta Wyborcza, 19 września 2001 [dostęp 2023-06-27].
- ↑ Radosław Kubicki: Opatów under Austrian rule. W: Die galizische Grenze 1772–1867: Kommunikation oder Isolation?. Christoph Augustynowicz, Andreas Kappeier. s. 111. ISBN 978-3-7000-0608-4. Cytat: …and baker Philip Kayzer with his wife and daughter. The latter seems to be of special interest. Significantly, he was a baker and his name was Kayzer. In Poland, bakeries still offer small, round wheat rolls with the sign of the cross cut on the top, called kajzerki (German Kaisersemmel – imperial rolls). Hence, their huge popularity, and the name itself may – at least partly – be attributed to the Kayzer family.. (ang.).