Kalendarium historii Bydgoszczy

Kalendarium historii Bydgoszczy

Kalendarium historii Bydgoszczy – historia Bydgoszczy w datach. Uwzględnia się również historię osad leżących na terytorium Bydgoszczy, zwłaszcza Wyszogrodu – grodu kasztelańskiego i książęcego, leżącego nad Wisłą, oraz Fordonu – samodzielnego miasta, włączonego w 1973 do Bydgoszczy. Kalendarium po 1945 znajduje się w artykule: Kalendarium historii Bydgoszczy od 1945 roku.

Pradzieje edytuj

„W grodzie Bydgosta. Tajemnice życia wczesnośredniowiecznych mieszkańców Bydgoszczy i okolic”
– fragmenty wystawy Muzeum Okręgowego w Bydgoszczy (2014)
Cmentarzysko ludności kultury łużyckiej odkryte w 1929 na Bielawach w Bydgoszczy
Prehistoryczny mieszkaniec ziemi bydgoskiej
Fragment wału grodu bydgoskiego datowany dendrochronologicznie na lata 1037–1053, wydobyty w 2007 przy ul. Grodzkiej
Grób skrzynkowy z epoki żelaza odkryty pod posadzką kościoła klarysek


X wiek edytuj

 
Tablica informacyjna grodziska Wyszogród
 
Inscenizacja historyczna na grodzisku Wyszogród (2014)
 
Święty Wojciech z herbem, który jest identyczny z herbem miasta Fordonu
 
Kościół św. Idziego w Bydgoszczy zbudowany w połowie XIII wieku – fragment obrazu Paula Bertholda Jaekla z 1874

XI wiek edytuj

XII wiek edytuj

XIII wiek edytuj

XIV wiek edytuj

 
Płaskorzeźba bydgoskiego miasta lokacyjnego
 
Makieta zamku bydgoskiego, zbudowanego w poł. XIV w. z woli Kazimierza Wielkiego, zniszczonego przez Szwedów w 1656 r., rozebranego w 1895 r.
 
Klasztor Karmelitów w Bydgoszczy wraz z kościołem mariackim na obrazie wykonanym w 1802 roku

XV wiek edytuj

 
Zachowane do dzisiaj relikty muru miejskiego w Bydgoszczy
 
Gotycki kościół farny zbudowany w latach 1425–1466, wyposażenie wnętrza do 1502
 
Gotycki obraz Matki Bożej z różą (1467-75) w bydgoskim kościele farnym – wotum za zakończoną wojnę trzynastoletnią
 
Postać na obrazie utożsamiana z fundatorem, starostą bydgoskim Janem Kościeleckim
 
Zachowane XV-wieczne gotyckie piwnice Białego Spichrza w Bydgoszczy

XVI wiek edytuj

 
Fundamenty wieży starego ratusza na Starym Rynku w Bydgoszczy podczas wykopalisk w 2010 roku
 
Zachowane fragmenty murów miejskich
 
Brama Kujawska (na pierwszym planie) na sztychu Bydgoszczy Erika Dahlberga z 1657 r. W tle widnieją obiekty: I-klasztor karmelitów, D-kościół karmelitów, KG-prawdopodobnie wieże Bramy Gdańskiej, B-kościół klarysek
 
Stary kościół Świętej Trójcy ufundowany w 1549 i wzniesiony w 1556 roku
 
Wiatrowskaz z dzwonnicy klasztoru karmelitów i szpitala św Krzyża na wystawie Muzeum Okręgowego
 
Fragment rokokowych stalli z kościoła karmelitów (przeniesione do fary)
 
Kościół pobernardyński Najświętszej Maryi Panny Królowej Pokoju w Bydgoszczy wzniesiony w latach 1552–1557, z prawej kaplica św. Anny zbudowana w 1595 roku
 
Fragment dawnego klasztoru bernardynów
 
Słownik łacińsko-polski Bartłomieja z Bydgoszczy ze zbiorów Biblioteki UAM
 
Prezbiterium kościoła klarysek, które jest reliktem dawnej kaplicy Świętego Ducha wzniesionej w latach 1582–1590
 
Budynek szkoły parafialnej w Bydgoszczy
 
Datowana na pierwszą ćwierć XVI w. figura św. Jana Ewangelisty w bydgoskim kościele farnym

XVII wiek edytuj

 
Zbudowana w 1617 roku kaplica pw. św. Fabiana i św. Sebastiana (obecnie Świętego Krzyża) przy kościele farnym
 
Złoty dukat Zygmunta III Wazy z 1621 r., wybijany w mennicy bydgoskiej
 
Gotycko-renesansowy kościół Klarysek zbudowany w latach 1618–1645
 
Kaplica kapłańska kościoła Klarysek ufundowana w 1646 roku przez burmistrza Bydgoszczy, Wojciecha Łochowskiego
 
Polichromowany strop nawy kościoła Klarysek z XVII wieku
 
Wielki kanclerz koronny Jerzy Ossoliński, starosta bydgoski, fundator kolegium jezuickiego, współfundator kościoła jezuickiego św. Krzyża
 
Kościół jezuicki Świętego Krzyża na Starym Rynku w Bydgoszczy zbudowany w latach 1637–1649 (stan z lat 20. XX w.)
 
Kolegium jezuitów w Bydgoszczy, wzniesione w latach 1644–1653, rozbudowane w XVIII wieku, od 1875 r. ratusz bydgoski
 
Panorama Bydgoszczy z 1657 na sztychu Erika Dahlberga
 
Tymfy Jana Kazimierza Wazy (1663) wybijane w mennicy bydgoskiej

XVIII wiek edytuj

 
Wieża z sygnaturką na dachu kościoła farnego osadzona w 1702 r.
 
Rzeźba św. Jana Nepomucena przed katedrą z I połowy XVIII wieku – jedna z najstarszych w Polsce północnej
 
Tablica pamiątkowa Józefa Wybickiego na ścianie budynku Biblioteki Miejskiej w Bydgoszczy, gdzie pracował m.in. w Trybunale Koronnym
 
Kanał Bydgoski zbudowany w latach 1773–1774
 
Siedziba władz Obwodu Nadnoteckiego przy Starym Rynku w Bydgoszczy (1778), obecnie mieści Wojewódzką i Miejską Bibliotekę Publiczną
 
Staromiejski ewangelicki kościół farny w Bydgoszczy (1787); później na jej miejscu została wybudowana hala targowa
 
Miedzioryt nieznanego autora przedstawiający bitwę o Most Gdański w Bydgoszczy w 1794 r. pomiędzy wojskiem gen. Henryka Dąbrowskiego i pruskimi huzarami płk Szekelego
 
Biały Spichlerz wzniesiony przed 1793 r. na XVI-wiecznych fundamentach
 
Spichrze w Bydgoszczy przy ul. Grodzkiej wzniesione pod koniec XVIII w.
 
Budynek Dyrekcji Ceł i Akcyzy w Fordonie (zał. 1772), od 1853 r. Zakład Karny Bydgoszcz-Fordon

I okres zaboru pruskiego edytuj

XIX wiek edytuj

 
Departament bydgoski w Księstwie Warszawskim na mapie (1806–1810 r.) z atlasu Williama R. Shepharda (zaznaczono zarys dawnego Obwodu Nadnoteckiego)
 
Dziennik Doniesień Rządowych i Prywatnych Departamentu Bydgoskiego, pierwsza gazeta wydawana w Bydgoszczy
 
Most magazynowy wzniesiony w 1789 (ob. most Kiepury) – rycina Juliusa Gretha z 1853
 
Bydgoszcz w 1800 r. opasana ciekami wodnymi na podstawie planu por. Lindnera
 
Drukarnia Gruenauera zał. w 1806 r., późniejsze Zakłady Graficzne im. Komisji Edukacji Narodowej

Okres Księstwa Warszawskiego edytuj

II okres zaboru pruskiego edytuj

 
Prowincja Poznańska (w latach 1815–1848 Wielkie Księstwo Poznańskie) podzielona na dwa obwody: rejencję poznańską (kolor czerwony) i rejencję bydgoską (kolor zielony)
 
Siedziba władz rejencji bydgoskiej wzniesiona w 1836 r. według projektu Karla Friedricha Schinkla przy ul. Jagiellońskiej, co zapoczątkowało rozbudowę tej części miasta na centrum administracyjno-oświatowe (od 1945 Urząd Wojewódzki)
 
Ulica Gdańska w Bydgoszczy w latach 30. XIX w. – litografia Carla Wilhelma Bellacha
 
Panorama Bydgoszczy z 1838 roku, obraz J.C. Cederholma
 
Spichlerz przy ul. Stary Port wzniesiony ok. 1835 roku
 
Karczma Młyńska na Wyspie Młyńskiej zbud. ok. 1835 roku
 
Barki przy śluzie Miejskiej
 
most Władysława IV (1841) na Kanale Bydgoskim (rozebrany w 1972)
 
Kanał Bydgoski przy V śluzie tzw. Kwiatowej
 
Garbarnia Buchholza przy ul. Garbary (zał. 1845) – obraz Bertholda Jaeckela
 
Młyny Rothera na Wyspie Młyńskiej wzniesione w 1849 r.
 
Most Kolei Wschodniej nad Brdą zbudowany w 1851 r. – reprodukcja litografii z 1853 r.
 
Plac Wolności w Bydgoszczy z pomnikiem Wilhelma II
 
Dworzec kolejowy Bydgoszcz Główna w 1861 po oddaniu do użytku Kolei Warszawsko-Bydgoskiej
 
Wzniesiony w 1858 r. nowy budynek miejskiej szkoły realnej przy ul. Grodzkiej
 
Czerwony Spichlerz na Wyspie Młyńskiej zbud. w 1859 roku
 
Gazownia w Bydgoszczy zał. w 1860
 
Młyny Kentzera zbud. w 1862 roku (ob. hotel Słoneczny Młyn)
 
Budynek Banku Królewskiego w Berlinie zbud. w 1864 przy ul. Jagiellońskiej (od 1945 NBP)
 
Most Zwycięstwa (Królowej Jadwigi) nad Brdą w formie ceglanej, łukowej (1865–1912)
 
Ulica Dworcowa w Bydgoszczy
 
Willa fabrykanta Carla BlumweFabryka Obrabiarek do Drewna (1865)
 
Prowincjalny Zakład dla Dzieci Niewidomych przy ul. Krasińskiego – najstarsza tego typu placówka na ziemiach polskich
 
Koszary tzw. Londynek wybudowane w latach 70. XIX w. przy ul. Pomorskiej
 
Budynek Gimnazjum Królewskiego przy placu Wolności według projektu Heinricha Kocha
 
Kościół Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Bydgoszczy (1878) na placu Wolności według projektu Friedricha Adlera
 
Budynek miejskiej szkoły żeńskiej (1878) przy ul. Konarskiego według projektu Heinricha Grüdera
 
Śluza Brdyujście (1879) wzniesiona podczas budowy portu drzewnego
 
Synagoga w Bydgoszczy (1883), zniszczona w 1940
 
Kościół Ewangelicko-Metodystyczny w Bydgoszczy (1883) przy ul. Pomorskiej
 
Budynek miejskiej wyższej szkoły żeńskiej (1884) przy ul. Konarskiego według projektu Wilhelma Lincke
 
Dom dla samotnych kobiet (1884) przy ul. Szubińskiej (ob. Wojskowa Komenda Uzupełnień)
 
Poczta Główna w Bydgoszczy zbud. w 1885 r., rozbudowana w 1899 roku
 
Budynek Dyrekcji Kolei w Bydgoszczy (1888), zarządzającej i budującej sieć kolejową od Berlina po Kłajpedę (1851–1895)
 
Mosty Wilhelma i Portowy (1890)
 
Siedziba Klubu Wioślarskiego „Frithjof” (1894)
 
Ulica Augusta Cieszkowskiego w Bydgoszczy zabudowana kamienicami w latach 1894–1904
 
Kamienica Józefa Święcickiego w Bydgoszczy przy ul. Gdańskiej 63 zbud. w 1896
 
Hotel Pod Orłem w Bydgoszczy funkcjonujący jako zajazd od początku XIX wieku, budynek z 1896 roku
 
Neobarokowa Kamienica przy placu Wolności 1 w Bydgoszczy według projektu Józefa Święcickiego
 
Budynek Teatru Miejskiego (1896) autorstwa arch. Heinricha Seelinga, zburzony w 1945
 
Kościół Zbawiciela w Bydgoszczy (1897) według projektu Heinricha Seelinga
 
Szpital Dziecięcy (1898) przy ul. św. Floriana
 
Willa Heinricha Dietza w Bydgoszczy (1897) przy ul. Gdańskiej 48
 
Anons koncertu orkiestry „La Scali” pod dyrekcją Pietro Mascagniego w Teatrze Miejskim – 5 listopada 1899 „Bromberger Zeitung”

XX wiek edytuj

 
Nowe kościoły z pocz. XX w.: św. Józefa (1906), Najświętszego Serca Jezusa (1913), Trójcy Świętej (1913), Miłosierdzia Bożego (1905)
 
Wieża ciśnień w Bydgoszczy (1900)
 
Zakład dla ociemniałych (1901)
 
Szkoła ludowa przy ul. Kordeckiego (1902)
 
Fara ewangelicka św. Krzyża (1903)
 
Miejska hala targowa w Bydgoszczy (1903)
 
Fontanna Potop (1904), po rekonstrukcji w 2014
 
Sanatorium przeciwgruźlicze w Smukale (1904)
 
Farbiarnia Wilhelma Koppa w Bydgoszczy ok. 1905
 
Spław drewna i żegluga holownicza na Brdzie (1905)
 
Budynek Starostwa (1906)
 
Jaz Czersko Polskie (1906)
 
Cesarski Instytut Rolniczy (1906)
 
Gmach Sądu Okręgowego w Bydgoszczy (1906)
 
Budynek wyższej szkoły realnej (1906)
 
Katolickie Seminarium Nauczycielskie (1908)
 
Zakład leczniczy dla niemowląt (1909)
 
Łuczniczka na placu Teatralnym (1910)
 
Królewsko-Pruska Szkoła Rzemiosł i Przemysłu Artystycznego (1911)
 
Dom towarowy Conitzer&Sohne (1911)
 
Budynek męskiej szkoły obywatelskiej przy ul. Staszica (1911)
 
Budynek Szkoły Wojennej (1913)
 
Dom Sierot przy ul. Chodkiewicza (1914)

Dwudziestolecie międzywojenne edytuj

 
Tor regatowy w Bydgoszczy, na którym odbywały się regaty: wszechpolskie (corocznie), międzynarodowe (1927,28,36,37,38) oraz Mistrzostwa Europy w wioślarstwie (1929)
 
Fabryka „Kabel Polski” przy ul. Fordońskiej (1920)
 
Berlinki, holowniki i tratwy w Starym Porcie w Bydgoszczy
 
Siedziba Izby Przemysłowo-Handlowej (1875–1933) i Giełdy Zbożowo-Towarowej (1933–1939)
 
Kościół św. Stanisława Biskupa i Męczennika w Bydgoszczy według projektu Bogdana Raczkowskiego (1923–1924)
 
Dom Katolicki (1927)
 
Kościół Matki Boskiej Nieustającej Pomocy w Bydgoszczy według projektu Stefana Cybichowskiego (1926–1928)
 
Willa przy al. Ossolińskich (1928)
 
Łaźnia miejska na Szwederowie (1928)
 
Kościół św. Mikołaja w Bydgoszczy rozbudowany według projektu Stefana Cybichowskiego (1926–1929)
 
Elektrownia na Jachcicach (1929)
 
Kaplica na cmentarzu Najświętszego Serca Jezusa (1929)
 
Samolot Junkers F 13 obsługujący pasażerskie loty z Bydgoszczy w latach 1929–1933
 
Willa przy al. Ossolińskich (1929)
 
Most kolejowy magistrali węglowej w Bydgoszczy (1930)
 
Kamienica przy ul. Długiej 5 (1930)
 
Ogród Botaniczny (1930)
 
Willa przy ul. Wyspiańskiego (1930)
 
Polska armata 75mm wz.1897 artylerii lekkiej w czasie defilady w Bydgoszczy (1931)
 
Willa przy ul. Asnyka (1931)
 
Dom przy al. Ossolińskich (1933)
 
Góra Szybowników, gdzie w latach 1933–1963 funkcjonowała Szkoła Szybowcowa
 
Bydgoski Klub Wioślarek (1936)
 
Przystań Pocztowego Klubu Sportowego (1936)
 
Bazylika św. Wincentego a Paulo w Bydgoszczy według projektu Adama Ballenstedta (1924–1939)
 
Klasztor Zgromadzenia Ducha Świętego (od 1921)
 
Kościół św. Antoniego Padewskiego w Bydgoszczy według projektu Stefana Cybichowskiego (1936–1939)
 
Szpital Miejski (1928–1938)
 
Kamienica przy ul. Gdańskiej 66-68, gdzie mieściła się Scena Niemiecka (Deutsche Bühne)
 
Szkoła im. Albrechta Dürera (1938) wzniesiona przez mniejszość niemiecką

Ludzie okresu międzywojennego w Bydgoszczy(w nawiasach okres zamieszkania w Bydgoszczy)

II wojna światowa edytuj

 
Łapanka na ul. Parkowej 8 września 1939
 
Aresztowany mieszkaniec Bydgoszczy na ul. Farnej
 
Zakładnicy na Starym Rynku w Bydgoszczy
 
Żołnierze Wehrmachtu pokazują zagranicznym dziennikarzom ciała, wskazane jako ofiary polskiego pogromu w Bydgoszczy – fotografia propagandowa
 
Rozpoznawanie uczestników krwawej niedzieli przez volksdeutschów w koszarach 15 PAL
 
Aresztowani Polacy. Znak krzyża na odzieży oznacza, iż jako osoby wskazane przez volksdeutschów, zostali skazani na śmierć
 
Inspekcja jednostki bydgoskiego Volksdeutscher Selbstschutzu; od lewej: dowódca Josef Meier, nadburmistrz Werner Kampe oraz Ludolf-Hermann von Alvensleben
 
Dowódcy inspektoratów Selbstschutzu: SS-Standartenführer Ludolf Jacob von Alvensleben, SS-Obersturmbannführer Erich Spaarmann, SS-Obersturmbannführer Hans Kölzow i SS-Sturmbannführer Christian Schnug
 
Polscy nauczyciele w drodze na egzekucję w „Dolinie Śmierci”
 
Synagoga w Bydgoszczy z napisem: „To miasto jest wolne od Żydów”
 
Posiedzenie Sondergericht Bromberg
 
Mapa Okręgu Gdańsk-Prusy Zachodnie z rejencjami (bydgoska, gdańska, kwidzyńska) i powiatami
 
Rampa kolejowa na terenie DAG Fabrik Bromberg
 
Budynek dla kadry kierowniczej DAG Fabrik Bromberg w Łęgnowie

Okres od 1945 roku edytuj

Status administracyjny Bydgoszczy edytuj

Przynależność polityczno-administracyjna miasta Bydgoszczy
Okres Państwo Zwierzchność Jednostka administracyjna Status miasta
1038–1138   Księstwo/Królestwo Polskie Gród bydgoski
1138–1314   Polska w okresie rozbicia dzielnicowego księstwo kujawskie
1314–1320   Polska w okresie rozbicia dzielnicowego księstwo bydgosko-wyszogrodzkie
1320–1346   Zjednoczone Królestwo Polskie
1346–1386   Zjednoczone Królestwo Polskie województwo inowrocławskie, powiat bydgoski miasto królewskie Bydgoszcz
1386–1569   Korona Królestwa Polskiego województwo inowrocławskie, powiat bydgoski
1569–1772   Rzeczpospolita Obojga Narodów województwo inowrocławskie, powiat bydgoski
1772–1807   Królestwo Prus Obwód Nadnotecki, landratura bydgoska miasto Bromberg
1807–1815   Księstwo Warszawskie Cesarstwo Francuskie Departament bydgoski, powiat bydgoski miasto Bydgoszcz
1815–1848   Królestwo Prus Wielkie Księstwo Poznańskie, rejencja bydgoska, powiat Bromberg miasto Bromberg
1848–1871   Królestwo Prus Prowincja Poznańska, rejencja bydgoska, powiat Bromberg
1871–1887   Królestwo Prus Cesarstwo Niemieckie Prowincja Poznańska, rejencja bydgoska, powiat Bromberg
1887–1918   Królestwo Prus Cesarstwo Niemieckie Prowincja Poznańska, rejencja bydgoska, powiat Bromberg Bromberg (powiat grodzki)
1918–1919   Republika Weimarska Prowincja Poznańska, rejencja bydgoska, powiat Bromberg
1919–1938   II Rzeczpospolita województwo poznańskie, powiat bydgoski Bydgoszcz (powiat grodzki)
1938–1939   II Rzeczpospolita województwo pomorskie, powiat bydgoski
1939–1945   III Rzesza (okupacja wojenna) Gdańsk-Prusy Zachodnie, rejencja bydgoska, powiat Bromberg Bromberg (powiat grodzki)
1945–1952   Rzeczpospolita Polska województwo pomorskie, powiat bydgoski Bydgoszcz (powiat grodzki)
1950–1975   Polska Rzeczpospolita Ludowa województwo bydgoskie, powiat bydgoski
1975–1989   Polska Rzeczpospolita Ludowa województwo bydgoskie Bydgoszcz (gmina miejska)
1989–1999   III Rzeczpospolita
od 1999   III Rzeczpospolita województwo kujawsko-pomorskie, powiat bydgoski Bydgoszcz (miasto na prawach powiatu)


Uwagi edytuj

  1. Żoną Andrzeja Kościeleckiego, starosty bydgoskiego była Katarzyna Telniczanka, kochanka królewicza, późniejszego Zygmunta Starego, Jan Matejko namalował Andrzeja Kościeleckiego w obrazie przedstawiającym pożar żupy solnej.
  2. Osady należące do starostwa (i wójtostwa) bydgoskiego znajdowały się na terenie obecnych gmin: Bydgoszcz (Działy, Czyżkówko, Okole, Opławiec, Bielice, Glinki, Grodztwo, Bielawy, Kapuściska Wielkie i Małe, Bartodzieje Wielkie i Małe, Siernieczek, Fordon, Fordonek, Łęgnowo, Czersko, Ujście, Mudziały, Smuga), Białe Błota (Chwałabogu, Nowa Erekcja, Łochowo, Łochowice, Zielonka, Prądki, Przyłęki, Stryszek), Nowa Wieś Wielka (Brzoza, Dobromierz, Nowa Wieś Wielka, Nowa Wioska, Dąbrowa Wielka, Dąbrowa Mała, Dębinka, Leszyce, Łażyn) oraz Solec Kujawski (Otorowo, Makowiska, Chrośna). Dodatkowo na terenie obecnej Bydgoszczy oraz gminy Białe Błota znajdowały się osady i folwarki należące do miasta Bydgoszczy: Białe Błota (Biały Smug), Biedaszkowo, Bocianowo, Ciele (Trzemeszynko), Czajcze Błota, Miedzyń, Okole, Szwederowo, Rupienica, Wilczak Wielki i Mały, Goryczkowo oraz Wilcze Gardło.
  3. Na narożniku ul. Długiej i Podwale.

Przypisy edytuj

  1. a b Wilke Gerard, Potemski Czesław: Źródła archeologiczne do studiów nad osadnictwem wczesnośredniowiecznym z terenu Bydgoszczy i powiatu bydgoskiego: Bydgoskie Towarzystwo Naukowe. Prace Komisji Historii t.VII.: Bydgoszcz: 1970.
  2. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao ap aq ar as at au av aw ax ay az ba bb bc bd be bf bg bh bi bj bk bl bm bn bo bp bq br bs bt bu bv bw bx by bz ca cb cc cd ce cf cg ch ci cj ck cl cm cn co cp cq cr cs ct cu cv cw cx cy cz da db dc dd de df dg dh di dj dk dl dm dn do dp dq dr ds dt du dv dw dx dy dz ea eb ec ed ee ef eg eh ei ej ek el em en eo ep eq er es et eu ev ew ex ey ez fa fb fc fd fe ff fg fh fi fj fk fl fm fn fo fp fq fr fs ft fu fv fw fx fy fz ga gb gc gd ge gf gg gh gi gj gk gl gm gn go gp gq gr gs gt gu gv gw gx gy gz ha hb hc hd he hf hg hh hi hj hk hl hm hn ho hp hq hr hs ht hu hv hw hx hy hz ia ib ic id ie if ig ih ii ij ik il im in io ip iq ir is it iu iv iw ix iy iz ja jb jc jd je jf jg jh ji jj jk jl jm jn jo jp jq jr js jt ju jv jw jx jy jz ka kb kc kd Dzieje Bydgoszczy. Calendarium. Bydgoskie Towarzystwo Naukowe. Prace popularnonaukowe. Nr 3. Bydgoszcz 1968.
  3. Encyklopedia Bydgoszczy, t. 1. praca zbiorowa pod red. Włodzimierza Jastrzębskiego. Dział Archeologia. Towarzystwo Miłośników Miasta Bydgoszczy. Bydgoszcz 2011. ISBN 978-83-926423-3-6, s. 15.
  4. Encyklopedia Bydgoszczy, t. 1. praca zbiorowa pod red. Włodzimierza Jastrzębskiego. Dział Archeologia. Towarzystwo Miłośników Miasta Bydgoszczy. Bydgoszcz 2011. ISBN 978-83-926423-3-6, s. 32.
  5. Encyklopedia Bydgoszczy, t. 1. praca zbiorowa pod red. Włodzimierza Jastrzębskiego. Dział Archeologia. Towarzystwo Miłośników Miasta Bydgoszczy. Bydgoszcz 2011. ISBN 978-83-926423-3-6, s. 30–31.
  6. Encyklopedia Bydgoszczy, t. 1. praca zbiorowa pod red. Włodzimierza Jastrzębskiego. Dział Archeologia. Towarzystwo Miłośników Miasta Bydgoszczy. Bydgoszcz 2011. ISBN 978-83-926423-3-6, s. 18–20.
  7. Pastuszewski Stefan. Jan Paweł II w Bydgoszczy. Instytut Wydawniczy Świadectwo, Bydgoszcz 1999.
  8. Umiński Janusz: Wyszogród na szlaku św. Wojciecha, [w:] Ziemia Gdańska Rocznik Krajoznawczy PTTK t.III, 2004.
  9. Rauhut Lechosław, Rauhut Jadwiga, Potemski Czesław. Sprawozdanie z badań wykopaliskowych w Fordonie na grodzisku „Wyszogród” pow. Bydgoszcz w roku 1958, [w:] Wiadomości Archeologiczne. Tom XXVI/3-4, 1959−1960.
  10. Chudziak Wojciech. Opinia dotycząca reliktów wału wczesnośredniowiecznego w Bydgoszczy, przy ul. Grodzkiej oraz określenia ich stanu zachowania, proponowanych metod konserwacji i ekspozycji. Instytut Archeologii UMK. Toruń 29.09.2007.
  11. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah Biegański Zdzisław red: Dzieje Fordonu i okolic: Bydgoszcz: Kujawsko-Pomorskie Towarzystwo Kulturalne, 1997.
  12. Gąsiorowski Bogdan. Bolesław Krzywousty w Bydgoszczy, [w:] Kalendarz Bydgoski 1996.
  13. Pełny tekst kroniki Galla Anonima można znaleźć pod adresem: http://www.lektury.one.pl/Kronika-Polska/.
  14. Śliwiński Błażej: Pogranicze kujawsko-pomorskie w XII-XIII wieku. Z dziejów Bydgoskiego i Wyszogrodzkiego w latach 1113–1296, Warszawa-Poznań, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1989.
  15. Rogalski B., Nie rozwiązana zagadka architektury średniowiecznego kościoła św. Idziego w Bydgoszczy, [w:] Kronika Bydgoska XX, Bydgoszcz 1999.
  16. Łbik L., Narodziny bydgoskiej parafii, średniowieczne świątynie, parafialny laikat, dekanat, [w:] Kronika Bydgoska, tom specjalny, Bydgoszcz 1999.
  17. Karczewska Joanna. Urzędnicy książąt kujawskich Leszka, Przemysława i Kazimierza Ziemysławowiców, część I i II, „Ziemia Kujawska”, tom XII 1997, tom XIII 1998.
  18. Zyglewski Zbigniew. Późnośredniowieczne urzędy i urzędnicy w powiecie bydgoskim. Urzędnicy ziemscy – starostowie, burgrabiowie, „Prace Komisji Historii Bydgoskiego Towarzystwa Naukowego”, tom 16, Bydgoszcz jako ośrodek administracyjny na przestrzeni wieków. Zbiór studiów, pod red. Zdzisława Biegańskiego, Włodzimierza Jastrzębskiego, 1998.
  19. Błażejewski Stanisław, Kutta Janusz, Romaniuk Marek: Bydgoski Słownik Biograficzny. Tom I. Bydgoszcz 1994, s. 64, 68.
  20. Z dziejów Kościoła katolickiego w Bydgoszczy, w: Bydgoszcz. 650 lat praw miejskich, pod red. M. Grzegorza i Z. Biegańskiego, Bydgoszcz 1996.
  21. a b c d e f g h i Łbik Lech. Staropolskie dzieje bydgoskiej fary (XIV–XVIII wiek). [w:] Kronika Bydgoska XXIV (2002). Bydgoszcz 2003.
  22. Zyglewski Zbigniew. Późnośredniowieczne urzędy i urzędnicy w powiecie bydgoskim. Urzędnicy ziemscy – starostowie, burgrabiowie [w.] Prace Komisji Historii Bydgoskiego Towarzystwa Naukowego, T. 16. Bydgoszcz jako ośrodek administracyjny na przestrzeni wieków. Zbiór studiów pod red. Zdzisława Biegańskiego i Włodzimierza Jastrzębskiego. Bydgoszcz 1998.
  23. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af Derenda Jerzy. Piękna stara Bydgoszcz – tom I z serii Bydgoszcz miasto na Kujawach. Praca zbiorowa. Towarzystwo Miłośników Miasta Bydgoszczy. Bydgoszcz 2006, rozdział „Królewskie miasto”.
  24. Mincer Franciszek. Bydgoszcz w polityce Kazimierza Wielkiego, [w:] Kalendarz Bydgoski 1996.
  25. a b c d e f g h i j Drygałowa Waleria: Bydgoskie Calendarium Historyczne, [w:] Kalendarz Bydgoski 1968.
  26. Romaniuk Marek: Kalendarium historyczne 2010 roku (1250–1960), [w:] Kalendarz Bydgoski 2010.
  27. a b c d Calendarium Bydgoskie, [w:] Kalendarz Bydgoski 1971.
  28. Mincer Franciszek. Bydgoszcz pod rządami Ludwika Węgierskiego i Władysława Opolczyka, [w:] Kalendarz Bydgoski 1998.
  29. a b c d e f g Alabrudzińska Elżbieta: Z dziejów karmelitów bydgoskich. [w:] Kronika Bydgoska X (1986–1988). Towarzystwo Miłośników Miasta Bydgoszczy. Bydgoszcz 1990.
  30. a b c Łbik Lech: Dziedziczne wójtostwo – ważny epizod z dziejów średniowiecznej Bydgoszczy. [w:] Kronika Bydgoska XVIII 1996. Towarzystwo Miłośników Miasta Bydgoszczy 1997.
  31. Bartowski Krzysztof. Mury obronne miasta Bydgoszczy. Kronika Bydgoska XIV (1992). Bydgoszcz 1993.
  32. a b c d Marian Biskup, Wojny Polski z Zakonem Krzyżackim 1308–1521, Gdańsk 1993.
  33. Zyglewski Zbigniew: Wyszogrodzki kościół i grodzisko w XIV–XVIII wieku: Promotio Historica. Zbiór prac adiunktów Instytutu Historii Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Bydgoszczy pod red. Z. Biegańskiego: 1998.
  34. Grochowski Robert. Zamek bydgoski. [w.] Kronika Bydgoska XXVII (2005). Bydgoszcz 2006.
  35. a b Sobecki Włodzimierz: Piwo bydgoskie – impresje historyczne, [w:] Kalendarz Bydgoski 2009.
  36. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac Kościół katolicki w Bydgoszczy. Kalendarium. Praca zbiorowa. Autorzy: Borodij Eugeniusz, Chamot Marek, Kabaciński Ryszard, Kutta Janusz, Pastuszewski Stefan.
  37. a b c Łbik Lech: Narodziny bydgoskiej parafii, średniowieczne świątynie, parafialny laikat, dekanat. [w.] Kronika Bydgoska – tom specjalny wydany z okazji wizyty papieża Jana Pawła II w Bydgoszczy. Bydgoszcz 1999.
  38. a b c d e f g h i j k l m n o p q Klasztory bernardyńskie w Polsce w jej granicach historycznych. Praca zbiorowa pod red. Ks. Hieronima Eug. Wyczawskiego OFM. Wydawnictwo Bernardynów „Calvarianum”. Kalwaria Zebrzydowska 1985.
  39. a b c d e f g h Guldon Zenon: Rozwój uprawnień handlowych Bydgoszczy w XVI–XVII w. Prace Komisji Historii, t. III: Bydgoskie Towarzystwo Naukowe. Prace Wydziału Nauk Humanistycznych. Seria C: 1966.
  40. a b c d e f g Guldon Zenon, Kabaciński Ryszard: Szkice z dziejów dawnej Bydgoszczy (XVI–XVIII wiek). Bydgoskie Towarzystwo Naukowe. Bydgoszcz 1975.
  41. Kantak Kamil. Kronika bernardynów bydgoskich, [w:] Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk Poznańskiego. t. XXXIII. Poznań 1907.
  42. a b Guldon Zenon. Organizacja bractw szyprów, sterników i mierników zbożowych w Polsce północnej w XVI–XVII wieku, [w:] Zapiski historyczne TNT XLI Rok 1976, z. 3.
  43. Mincer Franciszek. Biblioteka bernardynów bydgoskich i jej ofiarodawcy. Kronika Bydgoska XI (1989). Bydgoszcz 1991.
  44. a b c d e f g h i j k l m n o p Boguszyński Mieczysław: Od warsztatu balwierskiego do szpitala klinicznego. Towarzystwo Miłośników Miasta Bydgoszczy. Bydgoszcz 2008. ISBN 978-83-926423-0-5.
  45. a b c d e f g Janiszewska-Mincer Barbara: Bractwo Kurkowe w Bydgoszczy. [w:] Kronika Bydgoska X (1986–1988). Towarzystwo Miłośników Miasta Bydgoszczy 1989.
  46. Król Jan Olbracht kilkanaście dni później zmarł.
  47. a b Janiszewska-Mincer Barbara. Z życia codziennego rzemieślników bydgoskich w XVI i XVII w., [w:] Kronika Bydgoska XII (1990). Bydgoszcz 1991.
  48. Alfons Licznerski: O starym ratuszu bydgoskim, [w:] Kalendarz Bydgoski 1971.
  49. a b c d e f g Jolanta Łoś, Józef Łoś: Szesnastowieczny ratusz bydgoski w świetle badań archeologicznych, [w:] Materiały do dziejów kultury i sztuki Bydgoszczy i regionu. Z.3. Bydgoszcz 1998.
  50. Łbik Lech. Bydgoszcz staropolska (1346–1772), [w:] Kalendarz Bydgoski 2000.
  51. a b c d Mincer Franciszek: Dzieje Bydgoszczy do 1806 roku. Zielona Góra 1992. ISBN 83-85693-10-6.
  52. a b Pastuszewski Stefan: Zarys dziejów bydgoskiej gospodarki komunalnej. [w] Bydgoska Gospodarka Komunalna. Praca zbiorowa. Bydgoszcz 1996. ISBN 83-85860-37-1.
  53. a b c d e f g h i j Grochowski Robert. Bramy, wały i fortyfikacje bastionowe dawnej Bydgoszczy. Kronika Bydgoska XXIII (2001). Bydgoszcz 2002.
  54. Grochowski Robert. Mur obronny miasta Bydgoszczy – przyczynek archeologa. Kronika Bydgoska XXIV (2002). Bydgoszcz 2003.
  55. Teresa Michałowska, Literatura polskiego średniowiecza, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011, s. 769–770, ISBN 978-83-01-16675-5, OCLC 802890184.
  56. a b Życie gospodarcze Bydgoszczy w latach 1466–1772, [w:] Biskup Marian red.: Historia Bydgoszczy. Tom I do roku 1920. Warszawa-Poznań: Bydgoskie Towarzystwo Naukowe, 1991.
  57. a b c d e Pastuszewski Stefan. Karta czesko-braterska i kalwińska w dziejach Bydgoszczy, [w:] Kalendarz Bydgoski 1986.
  58. a b c d e Kabaciński Ryszard: Udział Bydgoszczy w spławie wiślanym i pośrednictwie w handlu lądowym z Gdańskiem w latach 1588–1595 i 1660–1670: Prace Komisji Historii, t. XI.: Bydgoskie Towarzystwo Naukowe. Prace Wydziału Nauk Humanistycznych. Seria C: 1975.
  59. Gierszewski Stanisław: Wisła w dziejach Polski: Gdańsk: Wydawnictwo Morskie: 1982, s. 74.
  60. Biskup Marian red.: Historia Bydgoszczy. tom I do roku 1920. PWN Warszawa-Poznań 1991. ISBN 83-01-06667-9, s. 185.
  61. a b c d e f g h i j k l m n o p q r Bartoszyńska-Potemska Albina: Dzieje i architektura kościoła i klasztoru Klarysek w Bydgoszczy, [w:] Prace komisji sztuki t. I: Bydgoskie Towarzystwo Naukowe. Prace Wydziału Nauk Humanistycznych. Seria D: 1965.
  62. Franciszek Mincer. Stanisław Cikowski – założyciel mennicy bydgoskiej. [w:] Kalendarz Bydgoski 1974.
  63. a b Barbara Janiszewska-Mincer, Solec Kujawski – dzieje miasta i okolic do 1806 roku, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2001, ISBN 83-7174-748-9, OCLC 830299439.
  64. a b c d e f g h i j k l Witold Garbaczewski: Mennica bydgoska – kalendarium. [w:] Kronika Bydgoska XXVII.
  65. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y Biskup Marian red.: Historia Bydgoszczy. Tom I do roku 1920. Warszawa-Poznań: Bydgoskie Towarzystwo Naukowe, 1991.
  66. a b c d e f g Żmidziński Franciszek: Przemiany w gospodarce wiejskiej starostwa bydgoskiego w latach 1661–1772. [w:] Bydgoskie Towarzystwo Naukowe. Prace Wydziału Nauk Humanistycznych. Seria C. Nr 13. Prace Komisji Historii IX. Warszawa-Poznań 1973.
  67. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s Pawlak Marian: Kolegium Jezuickie w Bydgoszczy (1619–1780). [w.] Kronika Bydgoska XXX 2008. Towarzystwo Miłośników Miasta Bydgoszczy. Bydgoszcz 2009. ISSN 0454-5451.
  68. a b c d e f g h i Romaniuk Marek: Kalendarium historyczne 2009 roku (1239–1939), [w:] Kalendarz Bydgoski 2009.
  69. Garbaczewski Witold: Monety bite w mennicy bydgoskiej – ikonografia i miejsce w sztuce polskiej doby manieryzmu i baroku. [w:] Materiały do dziejów kultury i sztuki Bydgoszczy i regionu – zeszyt 5. Bydgoszcz 2000.
  70. a b c d Kalendarium, [w:] Kalendarz Bydgoski 1993.
  71. a b c Romaniuk Marek: Kalendarium historyczne 2011 roku (1331–1961), [w:] Kalendarz Bydgoski 2011.
  72. Zyglewski Zbigniew. Dwa najstarsze plany Bydgoszczy z 1657 r. Kronika Bydgoska XVI (1994). Bydgoszcz 1995.
  73. Guldon Zenon: Zaludnienie Bydgoszczy w XVI–XVIII wieku. Prace Komisji Historii t. II: Bydgoskie Towarzystwo Naukowe. Prace Wydziału Nauk Humanistycznych. Seria C: 1964.
  74. a b Kabaciński Ryszard. Siersko – nieznane miasto koło Bydgoszczy (XVII–XVIII w.) Kronika Bydgoska X (1986-88). Bydgoszcz 1990.
  75. a b c Romaniuk Marek: Kalendarium historyczne 2012 roku (1332–1962), [w:] Kalendarz Bydgoski 2012.
  76. a b Błażejewski Stanisław, Kutta Janusz, Romaniuk Marek: Bydgoski Słownik Biograficzny. Tom V. Bydgoszcz 1998. ISBN 83-85327-42-7, s. 33–35.
  77. Największa klęska w dziejach Bydgoszczy. Czarna śmierć szybuje nad naszym miastem.
  78. Kabaciński Ryszard, Rejestry ekonomiczne miasta Bydgoszczy z lat 1742–1761 – 1765, [w:] Źródła do dziejów Bydgoszczy nr 6. Bydgoskie Towarzystwo Naukowe. Bydgoszcz 1970.
  79. a b Mincer Franciszek: Bydgoskie Calendarium Kulturalne (1346–1772), [w:] Kalendarz Bydgoski 1972.
  80. a b Winter Piotr: Dawne bydgoskie budynki pocztowe i z pocztą związane. [w:] Materiały do Dziejów Kultury i Sztuki Bydgoszczy i Regionu. zeszyt 2. Pracownia Dokumentacji i Popularyzacji Zabytków Wojewódzkiego Ośrodka Kultury w Bydgoszczy. 1997.
  81. Guldon Zenon, Guldon Romana. Udział miast kujawskich dobrzyńskich w handlu wiślanym w połowie XVIII wieku, [w:] Zapiski Kujawsko-Dobrzyńskie. tom 6: Historia: 1987.
  82. Kabaciński Ryszard. Rezydencje uczestników sesji Trybunału Koronnego w Bydgoszczy w 1766 r. Kronika Bydgoska XVII (1995). Bydgoszcz 1996.
  83. a b c d Mincer Franciszek: Calendarium Bydgoskie (1772–1806), [w:] Kalendarz Bydgoski 1972.
  84. Woźniak-Hlebionek Agnieszka. Kanał Bydgoski, Brda i Noteć w pruskich planach inwestycyjnych w latach 1773–1915. [w.] Kronika Bydgoska XXIII (2001). Bydgoszcz 2002.
  85. a b c d e f g Derenda Jerzy. Piękna stara Bydgoszcz – tom I z serii Bydgoszcz miasto na Kujawach. Praca zbiorowa. Towarzystwo Miłośników Miasta Bydgoszczy. Bydgoszcz 2006.
  86. a b c d e Długosz Jerzy: Po raz pierwszy w Bydgoszczy, [w:] Kalendarz Bydgoski 2003.
  87. Mincer Franciszek. Miasta ziem nadnoteckich (ze szczególnym uwzględnieniem Bydgoszczy) w latach 1772–1815. Problematyka periodyzacyjna, historiograficzna i źródłoznawcza [w.] Biegański Zdzisław, Grzegorz M. red.: Bydgoszcz – 650 lat praw miejskich. Praca zbiorowa. Bydgoszcz 1996.
  88. Waniek Zofia: Materiały do organizacji i działalności Królewskiego Sądu Nadwornego w Bydgoszczy w latach 1781–1807: Prace Komisji Historii t.XIX.: Bydgoskie Towarzystwo Naukowe. Prace Wydziału Nauk Humanistycznych. Seria C: 1973.
  89. a b c d e f g h i j k l m n o p Jastrzębska-Puzowska, Iwona: Od miasteczka do metropolii. Rozwój architektoniczny i urbanistyczny Bydgoszczy w latach 1850–1920. Wydawnictwo MADO. Toruń 2005. ISBN 83-89886-38-3, ISBN 978-83-89886-38-5.
  90. a b Mincer Franciszek: Calendarium historyczne (luty-lipiec 1807), [w:] Kalendarz Bydgoski 1976.
  91. a b Kalendarium historyczne, [w:] Kalendarz Bydgoski 1993.
  92. a b c d e f g h Derkowska-Kostkowska Bogna: Dawne kompleksy restauracyjno-rozrywkowo-teatralne w Bydgoszczy. [w:] Materiały po konferencji: Siedziby teatrów, teatrzyków, oper, filharmonii – historia i architektura. Towarzystwo Miłośników Miasta Bydgoszczy. Bydgoszcz 2008. ISBN 978-83-926423-4-3.
  93. Grzybowski Przemysław: Cmentarz Starofarny i jego rola w świetle historii pozostałych cmentarzy bydgoskich. [w:] Kronika Bydgoska XIII 1991. Towarzystwo Miłośników Miasta Bydgoszczy. Bydgoszcz 1993.
  94. a b c d e f g h Województwo bydgoskie. Krajobraz, dzieje, kultura, gospodarka. Kujawsko-Pomorskie Towarzystwo Kulturalne w Bydgoszczy. Państwowe Wydawnictwa Naukowe 1973.
  95. a b c d e f g h i j k Kaliński Arkadiusz: Zarys historii garnizonu pruskiego w Bydgoszczy, [w:] Kronika Bydgoska XXXI.
  96. a b c d Barbara Janiszewska-Mincer: Bydgoszcz jako stolica regencji w latach 1815–1920 [w.] Zdzisław Biegański, Włodzimierz Jastrzębski (red.): Bydgoszcz jako ośrodek administracyjny na przestrzeni wieków, zbiór studiów. Bydgoszcz 1998.
  97. Rasmus Hugo: Najstarsze gimnazjum miejskie w Bydgoszczy. [w:] Kronika Bydgoska XIV (1992). Bydgoszcz 1993.
  98. Bogucki Andrzej: Bydgoscy turnerzy. [w:] Kalendarz Bydgoski 1997.
  99. a b c Romaniuk Marek: Burmistrzowie miasta Bydgoszczy 1815–1919. [w:] Kronika Bydgoska XI 1989. Bydgoszcz 1991.
  100. a b c d e f g Biskup Marian red.: Historia Bydgoszczy. Tom I do roku 1920. Warszawa-Poznań: Bydgoskie Towarzystwo Naukowe, 1991, s. 464–504.
  101. Gogol-Drożniakiewicz Barbara: Działalność muzyczna bydgoskiej Sceny Niemieckiej w okresie II Rzeczpospolitej. [w:] Muzyka w instytucjach i stowarzyszeniach na Pomorzu i Kujawach. Akademia Muzyczna im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy. Z badań nad muzyką i życiem muzycznym Pomorza i Kujaw (8). Bydgoszcz 2004.
  102. Romaniuk Marek: Honorowi Obywatele Bydgoszczy (1815–1919). [w.] Kronika Bydgoska XX 1998. Towarzystwo Miłośników Miasta Bydgoszczy. 1999.
  103. a b c d e f g h i j Woźniak Zbigniew, Bydgoskie cmentarze., [w:] Stefan Pastuszewski, Bydgoska Gospodarka Komunalna, Bydgoszcz: Świadectwo, 1996, ISBN 83-85860-37-1, OCLC 40611348.
  104. a b Romeyko-Baciarelli Krystyna: Pocztowa historia. [w:] Kalendarz Bydgoski 2006.
  105. a b c d e Wojciak Jerzy: Bydgoszcz wobec polskich powstań narodowych w XIX wieku, [w:] Bydgoszcz 650 lat praw miejskich – zbiór artykułów pod red. Maksymiliana Grzegorza i Zdzisława Biegańskiego. Bydgoszcz 1966. ISBN 83-7096-175-4.
  106. Marek Badtke: Zielone miasto Bydgoszcz. Wydawnictwa Regionalne „Eko-Bad”. ISBN 978-83-923761-0-1.
  107. a b c d e f g h i j k l m n o p Kuczma Rajmund. Zieleń w dawnej Bydgoszczy. Instytut Wydawniczy „Świadectwo”. Bydgoszcz 1995.
  108. Janiszewska-Mincer Barbara: Bydgoszcz jako stolica regencji w latach 1815–1914. [w.] Bydgoszcz jako ośrodek administracyjny na przestrzeni wieków. Zbiór studiów pod red. Zdzisława Biegańskiego i Włodzimierza Jastrzębskiego. Prace Komisji Historii BTN t. XVI: Bydgoszcz 1998.
  109. a b Ważniejsze daty z życia Bydgoszczy, [w:] Kalendarz Bydgoski 1987.
  110. Barbara Janiszewska-Mincer. Bydgoskie siedziby Melpomeny i Talii. [w.] Kalendarz Bydgoski 1986.
  111. a b c d e f g h i j k l m n o p q Parucka Krystyna. Zabytki Bydgoszczy – minikatalog. „Tifen” Krystyna Parucka. Bydgoszcz 2008.
  112. a b c Boguszyński Mieczysław: Od warsztatu balwierskiego do szpitala klinicznego. Z kart historii bydgoskiego lecznictwa. Towarzystwo Miłośników Miasta Bydgoszczy. Bydgoszcz 2008.
  113. Bydgoskie drobiazgi, [w:] Kalendarz Bydgoski 2000.
  114. a b c d e f g h i j k l Woźniak-Hlebionek Agnieszka. Kanał Bydgoski, Brda i Noteć w pruskich planach inwestycyjnych w latach 1773–1915. [w.] Kronika Bydgoska XXIII (2001). Bydgoszcz 2002.
  115. a b c d e f g h i j k Monografia mostów województwa kujawsko-pomorskiego. Brda i Kanał Bydgoski. Tom II z serii: Mosty z biegiem rzek pod red. Krzysztofa Dudka. Bydgoszcz – Grudziądz 2012. Wydawca: Związek Mostowców Rzeczypospolitej Polskiej Oddział Pomorsko-Kujawski. ISBN 978-83-934160-2-8.
  116. Gliwiński Eugeniusz: Były takie tablice, [w:] Kalendarz Bydgoski 2008.
  117. Zimna-Kawecka Karolina: Działalność konserwatorska na terenie Bydgoszczy w latach 1920–1939, [w:] Kronika Bydgoska XXVIII.
  118. a b c d e f g Nowikiewicz Elżbieta: Bydgoskie niemieckojęzyczne pisma periodyczne w latach 1815–1900, [w:] Kronika Bydgoska XVIII.
  119. Agnieszka Wysocka: Ul. Garbary 2 – dawna willa Buchholza. W: Bydgoszcz w stronę Okola. Bydgoszcz: Urząd Miasta Bydgoszczy – Rada Osiedla Okole, 2004. ISBN 83-921725-0-7.
  120. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao ap aq ar as at au av aw ax ay az Biskup Marian red.: Historia Bydgoszczy. Tom I do roku 1920. Warszawa-Poznań: Bydgoskie Towarzystwo Naukowe, 1991, s. 505–599.
  121. a b Encyklopedia Bydgoszczy, t. 1. praca zbiorowa pod red. Włodzimierza Jastrzębskiego. Towarzystwo Miłośników Miasta Bydgoszczy. Bydgoszcz 2011. ISBN 978-83-926423-3-6, s. 229–230.
  122. a b c d e f Mierzyński Jan: 125 rocznica powstania dyrekcji kolejowej w Bydgoszczy. [w.] Kronika Bydgoska V (1971-73). Bydgoszcz 1980.
  123. a b c d e Winid Walenty: Kanał Bydgoski: Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Popierania Nauki, 1928.
  124. a b c Encyklopedia Bydgoszczy. tom 1. rozdział 8 – Rzemiosło. Bydgoszcz 2011. ISBN 978-83-926423-3-6.
  125. a b c d e f g h i j k l m n Czajkowski Edmund: 134 bydgoskiego węzła kolejowego, [w:] Kalendarz Bydgoski 1985.
  126. a b c d e f g h i j Licznerski Alfons: Rozwój terytorialny Bydgoszczy. [w:] Kronika Bydgoska II.
  127. Janina-Janikowska Danuta Beata: Rola bydgoskiego szpitala wojskowego w systemie wojskowych zakładów leczniczych Okręgu Generalnego „Pomorze” i Okręgu Korpusu VIII. [w.] Materiały do dziejów kultury i sztuki Bydgoszczy i regionu. Zeszyt 8. Bydgoszcz 2003.
  128. Umiński Janusz: Korekta w pejzażu (II), [w:] Kalendarz Bydgoski 2011.
  129. Henryk Wilk Historia fordońskiego więzienia.
  130. a b Romaniuk Marek: Kalendarium historyczne 2008 roku (1238–1938), [w:] Kalendarz Bydgoski 2008.
  131. Romaniuk Marek: Pomnik króla Fryderyka II Wielkiego w Bydgoszczy. [w.] Materiały do dziejów kultury i sztuki Bydgoszczy i regionu. Zeszyt 5. Pracownia Dokumentacji i Popularyzacji Zabytków Wojewódzkiego Ośrodka Kultury w Bydgoszczy. Bydgoszcz 2000.
  132. a b c d e f g h i j k l Kościół katolicki w Bydgoszczy. Kalendarium. Praca zbiorowa. Autorzy: Borodij Eugeniusz, Chamot Marek, Kabaciński Ryszard, Kutta Janusz, Pastuszewski Stefan, 1998.
  133. Szach Jerzy, Vogel Tadeusz. Bydgoskie świątynie [w.] Kalendarz Bydgoski 1983.
  134. Bręczewska-Kulesza Maria, Wysocka Agnieszka: Historia i architektura gmachu NBP w Bydgoszczy, [w:] Kalendarz Bydgoski 2007.
  135. Iłowski Henryk. Geniusz loci bernardynów bydgoskich. [w:] Kalendarz Bydgoski 2001.
  136. Janiszewska-Mincer Barbara: Bractwo Kurkowe w Bydgoszczy. Lata 1774–1939 cz. II. [w:] Kronika Bydgoska XI (1989). Towarzystwo Miłośników Miasta Bydgoszczy 1990.
  137. Umiński Janusz: Fabryka jakich niewiele, [w:] Kalendarz Bydgoski 2014.
  138. a b Podgóreczny Józef: Pierwsi drukarze i księgarze polscy w Bydgoszczy. [w:] Kalendarz Bydgoski 1975.
  139. a b c Kulpiński Henryk: Jubileusze w 1989 roku, [w:] Kalendarz Bydgoski 1989.
  140. Derkowska-Kostkowska Bogna Wenecja Bydgoska – szkic do portretu. [w:] Kalendarz Bydgoski 1999.
  141. Licznerski Alfons. Trudności budowy ul. Bernardyńskiej w latach 1855–1875. [w.] Kalendarz Bydgoski 1976.
  142. Dorota Okońska: Szkoła brajlem pisana. W: Kalendarz Bydgoski. 2009.
  143. Słojewska Ilona. Duch Londynka, [w:] Kalendarz Bydgoski 2009.
  144. a b c d Pastuszewski Stefan: Z historii starań o uniwersytet w Bydgoszczy. [w.] Kronika Bydgoska XV (1993). Bydgoszcz 1994.
  145. Encyklopedia Bydgoszczy, t. 1. praca zbiorowa pod red. Włodzimierza Jastrzębskiego. Towarzystwo Miłośników Miasta Bydgoszczy. Bydgoszcz 2011. ISBN 978-83-926423-3-6, s. 58–59.
  146. Janiszewska-Mincer Barbara: Pierwszy ośrodek dla Głuchoniemych w Bydgoszczy, [w:] Kalendarz Bydgoski1996.
  147. a b c d e f g h i j k l m n o Bogna Derkowska-Kostkowska: Miejscy radcy budowlani w Bydgoszczy w latach 1871–1912. [w:] Materiały do Dziejów Kultury i Sztuki Bydgoszczy i Regionu. zeszyt 12. Pracownia Dokumentacji i Popularyzacji Zabytków Wojewódzkiego Ośrodka Kultury w Bydgoszczy 2007. ISSN 1427-5465
  148. Kaczmarczyk Henryk. Parafia pw. Św. Apostołów Piotra i Pawła. [w.] Kalendarz Bydgoski 1997.
  149. Książek Przemysław. Historia kościoła pw. św. Jana Apostoła i Ewangelisty w Fordonie, [w:] Kalendarz Bydgoski 1998.
  150. Derkowska-Kostkowska Bogna: Szkoła przy ul. Nowogrodzkiej 3. [w.] Bydgoszcz w stronę Okola. Urząd Miasta Bydgoszczy – Rada Osiedla Okole. Bydgoszcz 2004. ISBN 83-921725-0-7.
  151. Czajkowski Edmund: Ślady pierwszych stoczni w Bydgoszczy [w.] Kalendarz Bydgoski 1990.
  152. Ohlhoff Gerhard: Towarzystwo Historyczne dla Dystryktu Nadnoteckiego w Bydgoszczy. [w:] Kronika Bydgoska XVI 1994. ISSN 0454-5451.
  153. a b Romaniuk Marek: Bydgoski „Pomnik Poległych”. [w.] Materiały do dziejów kultury i sztuki Bydgoszczy i regionu. Zeszyt 7. Pracownia Dokumentacji i Popularyzacji Zabytków Wojewódzkiego Ośrodka Kultury w Bydgoszczy. Bydgoszcz 2002.
  154. Oświata, kultura i sztuka w latach 1850–1914. [w:] Historia Bydgoszczy. Tom I do roku 1920. red. Marian Biskup: Bydgoszcz: Państwowe Wydawnictwo Naukowe Warszawa-Poznań 1991. ISBN 83-01-06667-9, s. 592–599.
  155. a b c d e Barbara Gogol-Drożniakiewicz, Wielcy muzycy w Bydgoszczy (1880–1939), Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2004, ISBN 83-7441-089-2, OCLC 69491327.
  156. Encyklopedia Bydgoszczy. tom 1. rozdział 3 – Handel. Bydgoszcz 2011. ISBN 978-83-926423-3-6.
  157. Baranowski Michał: Dostojny jubilat. Od Franciszka Witeckiego do Stanisława Kadleca. [w:] Kalendarz Bydgoski 1995.
  158. a b c d e f Kuberska Inga: Architektura sakralna Bydgoszczy w okresie historyzmu. [w.] Materiały do dziejów kultury i sztuki Bydgoszczy i regionu. Zeszyt 3. Bydgoszcz 1998.
  159. a b c d e Jastrzębski Włodzimierz: Kronika najważniejszych wydarzeń w Bydgoszczy za okres od 1 kwietnia 1883 do 31 marca 1888 r. [w:] Kronika Bydgoska XIX.
  160. Wielki zakład mebli stylowych na Glinkach, [w:] Kalendarz Bydgoski 1997.
  161. Rymkiewicz Anna. Hugon Brasicke i jego biblioteka. [w:] Kalendarz Bydgoski 1998.
  162. Bosiacka Urszula: Telekomunikacja Polska S.A. Zakład Telekomunikacji Bydgoszcz. Bydgoska Gospodarka Komunalna. Bydgoszcz 1996.
  163. Krzysztof Bartowski, Piotr Winter. Historia „pałacyku” przy ul. Grodzkiej 17, dawnej siedziby Lloyda Bydgoskiego, [w:] Materiały do dziejów kultury i sztuki Bydgoszczy i regionu – zeszyt 2. Bydgoszcz 1997.
  164. Derkowska-Kostkowska Bogna: Kasynowe Towarzystwo „Wypoczynek” w Bydgoszczy i jego dom związkowy. [w.] Materiały do dziejów kultury i sztuki Bydgoszczy i regionu. Zeszyt 3. Pracownia Dokumentacji i Popularyzacji Zabytków Wojewódzkiego Ośrodka Kultury w Bydgoszczy. Bydgoszcz 1998.
  165. a b c d e f g Sitarek Stanisław, Walczak Dariusz: Bydgoskie tramwaje w latach 1888–2012. Eurosprinter 2012.
  166. Jastrzębska-Puzowska Iwona, Winter Piotr: Budynek dawnej Dyrekcji Kolei Wschodniej w Bydgoszczy, [w:] Materiały do dziejów kultury i sztuki Bydgoszczy i regionu, Zeszyt 1, Bydgoszcz 1996.
  167. Derenda Jerzy: Zakłady Mięsne w Bydgoszczy [w.] Kalendarz Bydgoski 1999.
  168. Niezgódka, Arkadiusz: Pojazdy na szynach, [w:] Kalendarz Bydgoski 2004.
  169. a b c Szcząchor Arleta. Tradycje Żeglugi Bydgoskiej – Lloyd Bydgoski 1891–1945. [w.] Kronika Bydgoska XXV (2003). Bydgoszcz 2004.
  170. Romaniuk Marek, Pomnik konny cesarza Wilhelma I w Bydgoszczy, [w:] Materiały do dziejów kultury i sztuki Bydgoszczy i regionu, z. 4, Pracownia Dokumentacji i Popularyzacji Zabytków Wojewódzkiego Ośrodka Kultury w Bydgoszczy, Bydgoszcz 1999.
  171. a b Romaniuk Marek: Kalendarium ważniejszych wydarzeń i rocznic w 2013 roku, [w:] Kalendarz Bydgoski 2013.
  172. Błażejewski Stanisław, Kutta Janusz, Romaniuk Marek: Bydgoski Słownik Biograficzny. Tom I. Bydgoszcz 1994, s. 49–50.
  173. a b c Gliwiński Eugeniusz: Bydgoskie pomniki w latach zaboru pruskiego. [w:] Kalendarz Bydgoski 1996.
  174. a b Reich Ewald: Przed stu laty powstał bydgoski Klub Wioślarski „Frithjof”. [w.] Kronika Bydgoska XV 1993. Bydgoszcz 1994.
  175. Woda która się wyróżnia, [w:] Kalendarz Bydgoski 2004.
  176. Daria Bręczewska-Kulesza: Bydgoskie realizacje Heinricha Seelinga. Materiały do dziejów kultury i sztuki Bydgoszczy i regionu: zeszyt 4. Bydgoszcz 1999.
  177. Derkowska-Kostkowska Bogna: Dzieje kamienicy przy placu Wolności 1 w Bydgoszczy. [w.] Materiały do dziejów kultury i sztuki Bydgoszczy i regionu. zeszyt 14. Pracownia Dokumentacji i Popularyzacji Zabytków Wojewódzkiego Ośrodka Kultury w Bydgoszczy. Bydgoszcz 2009. ISSN 1427-5465
  178. Jastrzebska-Puzowska Iwona: Hotel „Pod Orłem”, [w:] Kronika Bydgoska XIV 1992, Bydgoszcz 1993.
  179. Bręczewska-Kulesza Daria, Derkowska-Kostkowska Bogna, Wysocka A., [i inni]: Ulica Gdańska. Przewodnik historyczny, Bydgoszcz 2003.
  180. Kalendarium bydgoskie, [w:] Kalendarz Bydgoski 1984.
  181. Bręczewska-Kulesza Daria: Bydgoskie realizacje Heinricha Seelinga. Materiały do dziejów kultury i sztuki Bydgoszczy i regionu: zeszyt 4. Bydgoszcz 1999.
  182. Mokra Jolanta: Zieleń miejska [w] Bydgoska Gospodarka Komunalna. Praca zbiorowa. Bydgoszcz 1996. ISBN 83-85860-37-1.
  183. Gordon Wincenty. Zakład św. Floriana i siostry wincentki. [w:] Kalendarz Bydgoski 1985.
  184. strona Kujawsko-Pomorskiej Izby Rzemiosła i Przedsiębiorczości.
  185. Encyklopedia Bydgoszczy, t. 1. praca zbiorowa pod red. Włodzimierza Jastrzębskiego. Towarzystwo Miłośników Miasta Bydgoszczy. Bydgoszcz 2011. ISBN 978-83-926423-3-6, s. 334.
  186. Henryk Kulpiński: Sto lat w służbie niewidomych. [w:] Kalendarz Bydgoski 1975.
  187. Rasmus Hugo: Niemieckie Towarzystwo Sztuki i Nauki w Bydgoszczy. [w.] Bydgoszcz. 650 lat praw miejskich. Zbiór artykułów pod red. Maksymiliana Grzegorza i Zdzisława Biegańskiego. Bydgoszcz 1996. ISBN 83-7096-175-4.
  188. Rasmus Hugo: O badaniach rolniczych w Bydgoszczy. [w.] Prace Komisji Historii Bydgoskiego Towarzystwa Naukowego. Tom 16. Bydgoszcz jako ośrodek administracyjny na przestrzeni wieków. Zbiór studiów pod red. Zdzisława Biegańskiego i Włodzimierza Jastrzębskiego, Bydgoszcz 1998.
  189. Stanisław Błażejewski, Janusz Kutta, Marek Romaniuk: Bydgoski Słownik Biograficzny. T. VII. Bydgoszcz: 2006, s. 66–67. ISBN 83-85327-70-3.
  190. Korpalska Walentyna: Sanatorium Przeciwgruźlicze w Smukale koło Bydgoszczy, [w:] Kronika Bydgoska XXVI (2004). Bydgoszcz 2005.
  191. Janiszewska-Mincer Barbara. Od szkółki parafialnej do Akademii Muzycznej. [w:] Kalendarz Bydgoski 1983.
  192. a b c d Romaniuk Marek: Wieża Bismarcka w Bydgoszczy. [w.] Materiały do dziejów kultury i sztuki Bydgoszczy i regionu. Zeszyt 6. Pracownia Dokumentacji i Popularyzacji Zabytków Wojewódzkiego Ośrodka Kultury w Bydgoszczy. Bydgoszcz 2001.
  193. Derkowska-Kostkowska Bogna, Winter Piotr. Z historii zboru ewangelickiego na Wilczaku, [w:] Kalendarz Bydgoski 1998.
  194. Pruss Zdzisław, Weber Alicja, Kuczma Rajmund: Bydgoski leksykon muzyczny. Kujawsko-Pomorskie Towarzystwo Kulturalne. Bydgoszcz 2004, s. 151.
  195. Bręczewska-Kulesza Daria. Budynek starostwa powiatowego w Bydgoszczy. [w.] Kronika Bydgoska XXIV 2002. Towarzystwo Miłośników Miasta Bydgoszczy 2003.
  196. a b Sławińska Krystyna: Przemysł drzewny w Bydgoszczy i w okolicy w latach 1871–1914: Prace Komisji Historii t.VI.: Bydgoskie Towarzystwo Naukowe. Prace Wydziału Nauk Humanistycznych. Seria C: 1969.
  197. Przyczynki do historii architektury zespołu naukowych Instytutów Rolniczych w Bydgoszczy. W: Maria Grzybowska, Zofia Werterowska: Materiały do Dziejów Kultury i Sztuki Bydgoszczy i Regionu. T. 4. Bydgoszcz: Pracownia Dokumentacji i Popularyzacji Zabytków Wojewódzkiego Ośrodka Kultury w Bydgoszczy, 1999. ISSN 1427-5465
  198. Gliwiński Eugeniusz: Pierwsze domy sierot w Bydgoszczy, [w:] Kalendarz Bydgoski 1999.
  199. a b c d e f Mariusz Guzek, Filmowa Bydgoszcz 1896–1939, Toruń: Dom Wydawniczy „Duet”, 2004, ISBN 83-89706-27-X, OCLC 830660364.
  200. Gliwiński Eugeniusz. Pierwsze domy sierot w Bydgoszczy, [w:] Kalendarz Bydgoski 1999.
  201. Garbaczewski Witold: Pierwsza polska wystawa przemysłowa w Bydgoszczy (26 czerwca – 10 lipca 1910 r.), [w:] Kronika Bydgoska XXXI.
  202. Piotr Winter, Jerzy Derenda, Bydgoska Łuczniczka i jej kopie, Bydgoszcz: Towarzystwo Miłośników Miasta Bydgoszczy, 1996, ISBN 83-903231-4-1, OCLC 750654560.
  203. a b c d e Muzyczna Bydgoszcz, Jerzy Derenda (red.), Bydgoszcz: Towarzystwo Miłośników Miasta Bydgoszczy, 2001, ISBN 83-903231-8-4, ISBN 83-87070-87-4, OCLC 749527867.
  204. Puzowska Iwona: Bydgoskie domy towarowe z początku XX w. [w.] Kronika Bydgoska X (1986–1988). Towarzystwo Miłośników Miasta Bydgoszczy. Bydgoszcz 1990.
  205. a b c d Kocerka Henryk. Historia toru regatowego w Brdyujściu (1912–2004). [w.] Kronika Bydgoska XXVI.
  206. Klause Gabriela: Kościół pw. św. Trójcy w Bydgoszczy – dzieło Rogera Sławskiego. [w.] Materiały do dziejów kultury i sztuki Bydgoszczy i regionu. zeszyt 13. Pracownia Dokumentacji i Popularyzacji Zabytków Wojewódzkiego Ośrodka Kultury w Bydgoszczy. Bydgoszcz 2008. ISSN 1427-5465
  207. Bukolt Alojzy. Siedem etapów w dziejach bydgoskich kin. [w:] Kalendarz Bydgoski 1993.
  208. 100 lat bydgoskich „Sklejek”, [w:] Kalendarz Bydgoski 2015.
  209. Chojnacka Barbara: Historia i architektura dawnego sierocińca – „Internatu Kresowego” w Bydgoszczy przy ul. K. Chodkiewicza 32. [w:] Materiały do Dziejów Kultury i Sztuki Bydgoszczy i Regionu. zeszyt 2. Pracownia Dokumentacji i Popularyzacji Zabytków Wojewódzkiego Ośrodka Kultury w Bydgoszczy. 1997.
  210. a b c Garbaczewski Witold: Pieniądz namiastkowy wydawany przez magistrat miasta Bydgoszczy w latach 1914–1920, [w:] Kronika Bydgoska XXII.
  211. a b c Grysińska-Jarmuła Katarzyna: Bydgoszcz w okresie I wojny światowej, [w:] Kronika Bydgoska XXXV.
  212. Czym żyła Bydgoszcz 100 lat temu: „Strach przed bolszewizmem”.
  213. Jeleniewski Marek: Rada Ludowa na miasto Bydgoszcz i przedmieścia, [w:] Kronika Bydgoska XII.
  214. Bydgoszcz w dobie powstania wielkopolskiego. Praca zbiorowa pod red. Zdzisława Grota. Bydgoskie Towarzystwo Naukowe. Prace Popularnonaukowe nr 5. Bydgoszcz 1970.
  215. a b c Historia szkolnictwa wyższego w Bydgoszczy. Praca zbiorowa pod red. Zygmunta Mackiewicza. Bydgoskie Towarzystwo Naukowe. Bydgoszcz 2004. ISBN 83-917322-7-4.
  216. Uchwała o włączeniu przedmieść z dnia 1 IV 1920 r. [w:] Sprawozdanie z działalności Zarządu Miejskiego w Bydgoszczy za lata 1920–1926, s. 5.
  217. a b c d Infrastruktura i gospodarka komunalna. [w:] Historia Bydgoszczy. Tom II. Część druga 1920–1939: red. Marian Biskup: Bydgoszcz: Bydgoskie Towarzystwo Naukowe 2004. s. 233–249, ISBN 83-921454-0-2.
  218. Federowicz Franciszek, Ksiąski Janusz: Polska kontrola przesyłek pocztowych w Bydgoszczy, [w:] Kalendarz Bydgoski 1981.
  219. a b c d e f g h i j Sucharska Anna: Kultura w Bydgoszczy po 1918 r. i jej uwarunkowania. [w:] Kultura bydgoska 1945–1984 pod red. Krystyny Kwaśniewskiej. Bydgoskie Towarzystwo Naukowe. Bydgoszcz 1984.
  220. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao ap aq ar as at au av aw ax ay az ba bb bc bd be bf bg bh bi bj bk bl bm bn bo bp bq br bs bt bu bv bw bx by bz ca cb cc cd Biskup Marian red.: Historia Bydgoszczy. Tom II część pierwsza 1920–1939. Bydgoskie Towarzystwo Naukowe, 1999.
  221. a b c d e f Zawadzki Wojciech: Wojsko w Bydgoszczy, [w:] Kalendarz Bydgoski 2011.
  222. a b c Kaliński Arkadiusz. Bydgoskie lotnisko w latach 1916–1939 cz. 2. [w.] Kronika Bydgoska XX.
  223. Kuczma Rajmund: Mała encyklopedia Bydgoszczy – część hasła „C”. [w:] Kalendarz Bydgoski 1993.
  224. Żłobińska Łucja: Bydgoski Kauczuk – Stomil, [w:] Kalendarz Bydgoski 1995.
  225. Chamot Jan: Bydgoska Fabryka Kabli 1923–1973 – zarys historyczno-socjologiczny. Bydgoszcz 1973.
  226. 60-lecie KZŁ. Dla kolei i jej pasażerów, [w:] Kalendarz Bydgoski 1981.
  227. a b c d e f Mrozik Konrad: Osiągnięcia bydgoskiego sportu w czasach II Rzeczypospolitej. [w:] Kronika Bydgoska XIV (1992). Bydgoszcz 1993.
  228. https://web.archive.org/web/20151222111031/http://www.tmmb.pl/portal/index.php?option=com_content&task=view&id=412&Itemid=28 dostęp 2015-10-15.
  229. Poręba Stanisław: Wytwórnia filmowa Polonia-Film w Bydgoszczy. [w:] Kalendarz Bydgoski 1971.
  230. Marszałek Franciszek. Pierwsze polskie maszyny do pisania. [w:] Kalendarz Bydgoski 1971.
  231. Długosz Jerzy: Jutrzenka – słodka uwodziciekla, [w:] Kalendarz Bydgoski 1994.
  232. Hojka Zdzisław: Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy. [w:] Kalendarz Bydgoski 2002.
  233. a b Gliwiński Eugeniusz: Figury religijne w naszym mieście. [w:] Kalendarz Bydgoski 1999.
  234. Mincer Franciszek: Książka o „Eltrze”, [w:] Kronika Bydgoska VI.
  235. Jarkiewicz Zenon: Dekret ks. kardynała Edmunda Dalbora z 1924 r. o podziale parafii rzymskokatolickich w Bydgoszczy.” Kronika Bydgoska” XIV (1992), Bydgoszcz 1993.
  236. a b Pęcak Krzysztof: Chorągiew Pomorska Związku Hallerczyków z siedzibą w Bydgoszczy i jej placówki w latach 1920–1939, [w:] Kronika Bydgoska XXI.
  237. Ks. A. Konsek CM, ks. A. Strycharz CM – „Bydgoska Bazylika Mniejsza św. Wincentego à Paulo 1924 – 1999”; Bydgoszcz 1999.
  238. Piotr Nowicki: Zarys dziejów parafii na Siernieczku (1923–1995), [w:] Kronika Bydgoska XVII (1995). Bydgoszcz 1996.
  239. Gliwiński Eugeniusz: Bydgoskie pomniki naszych czasów cz. 1. [w.] Kalendarz Bydgoski 1997.
  240. Kuczma Rajmund: Wyścigi konne na Kapuściskach Małych. [w:] Kalendarz Bydgoski 2007.
  241. Nowicka Joanna, Nowicki Tomasz: Bydgoski Klub Wioślarek (1926–1996). Analiza startów i osiągnięć. [w:] Kronika Bydgoska XIX 1998. Bydgoszcz 1998.
  242. Kaliński Arkadiusz. Działalność I Cywilnej Szkoły Mechaników Lotniczych i kursów lotniczych przy Szkole Przemysłowej w Bydgoszczy (1924–1930). [w.] Kronika Bydgoska XXIII.
  243. Gliwiński Eugeniusz: Honorowi Obywatele Bydgoszczy. [w.] Kalendarz Bydgoski 2007.
  244. Gogol-Drożniakiewicz Barbara: Muzyczny patron. [w:] Kalendarz Bydgoski 2005.
  245. a b Kotlarz Grzegorz: Budowa bydgoskiego odcinka magistrali węglowej Herby Nowe – Gdynia w latach 1928–1930, [w:] Kronika Bydgoska XXI (1999), Bydgoszcz 2000.
  246. a b Perlińska Anna: Bydgoszcz miasto wioślarzy. [w:] Kalendarz Bydgoski 1981.
  247. Janusz Umiński. Parafia pw. Matki Boskiej Nieustającej Pomocy (1920–1998) [w.] Kalendarz Bydgoski 1999.
  248. Szmańda Jerzy: Elektronika w dawnym warsztacie, [w:] Kalendarz Bydgoski 1974.
  249. a b c Kaliński Arkadiusz: LOT nad Bydgoszczą. [w.] Kalendarz Bydgoski 2013, s. 210–214.
  250. Krzysztof Bartowski. Zabytki Fordonu – kościół parafialny pw. św. Mikołaja. „Materiały do dziejów kultury i sztuki Bydgoszczy i regionu”, 1996. Bydgoszcz.
  251. a b c Henryk Kurzyński, Stefan Pietkiewicz, Janusz Rozum, Tadeusz Wołejko: Historia Finałów Lekkoatletycznych Mistrzostw Polski 1920–2007. Konkurencje męskie. Szczecin – Warszawa: Komisja Statystyczna PZLA, 2008. ISBN 978-83-61233-20-6 oraz Henryk Kurzyński, Leszek Luftman, Janusz Rozum, Maciej Rychwalski, Andrzej Socha: Historia finałów lekkoatletycznych mistrzostw Polski 1922–2011. Konkurencje kobiece. Bydgoszcz: Komisja Statystyczna PZLA, 2011.
  252. Jastrzębski Włodzimierz: Mjr Jan Henryk Żychoń – szef Ekspozytury nr 3 Oddziału II Sztabu Głównego w Bydgoszczy (1902–1944), [w:] Kronika Bydgoska XI.
  253. Kaja Renata: „Arboretum” – kompleksowy pomnik przyrody Bydgoszczy. [w.] Kalendarz Bydgoski 1996.
  254. Umiński Janusz: Najstarsze osiedle. [w:] Kalendarz Bydgoski 2000.
  255. Rudnicki Daniel Bernard. Zakony i zgromadzenia zakonne pracujące w Bydgoszczy w latach 1945–1995 cz. 1. [w.] Kalendarz Bydgoski 1996.
  256. Unilever Bydgoszcz. unilever.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-03-16)].
  257. Marian Rejewski 1905–1980. Życie enigmą pisane. Praca zbiorowa. Bydgoszcz 2005. ISBN 83-7208-109-3.
  258. Chudziński Kazimierz. Szkoła szybowcowa w Fordonie. [w.] Kalendarz Bydgoski 2003.
  259. a b Polska kultura i sztuka w Bydgoszczy w latach 1920–1939. [w:] Historia Bydgoszczy. Tom II. Część pierwsza 1920–1939: red. Marian Biskup: Bydgoszcz: Bydgoskie Towarzystwo Naukowe 1999. ISBN 83-901329-0-7, s. 719–675.
  260. a b Encyklopedia Bydgoszczy tom I, dział Turystyka, s. 349–381.
  261. a b Jeleniewski Marek. Rola Brdy i Kanału Bydgoskiego w powstaniu i rozwoju Bydgoszczy. [w.] Zasoby przyrodnicze i kulturowe drogi wodnej Wisła-Odra. Praca pod red. Danuty Szumińskiej. Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko-Pomorskiego. Instytut Geografii Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy. Bydgoszcz 2008.
  262. Grysińska Katarzyna: Rada Artystyczno-Kulturalna w Bydgoszczy w latach 1934–1939. [w:] Muzyka w instytucjach i stowarzyszeniach na Pomorzu i Kujawach. Akademia Muzyczna im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy. Z badań nad muzyką i życiem muzycznym Pomorza i Kujaw (8). Bydgoszcz 2004.
  263. a b Dębicki Witold: Komunikacja miejska. Bydgoska Gospodarka Komunalna. Bydgoszcz 1996.
  264. Wysocka Agnieszka: Kościoły projektu Stefana Cybichowskiego w Bydgoszczy i okolicach miasta. [w.] Kronika Bydgoska XXX 2008. Towarzystwo Miłośników Miasta Bydgoszczy. Bydgoszcz 2009. ISSN 0454-5451.
  265. Długosz Jerzy. Zakłady Graficzne im. Komisji Edukacji Narodowej. [w:] Kalendarz Bydgoski 1992.
  266. Wysocka Agnieszka: Osiedle w Lesie Gdańskim. [w:] Materiały do dziejów kultury i sztuki Bydgoszczy i regionu. zeszyt 7.
  267. Błażejewski Krzysztof: Kampania na rzecz ustanowienia Bydgoszczy stolicą Wielkiego Pomorza w 1936 roku w prasie bydgoskiej.
  268. Widernik, Mieczysław: Magistrala węglowa Śląsk-Gdynia i jej znaczenie w okresie międzywojennym, [w:] Zapiski historyczne TNT XLXIX Rok 1984 z.2.
  269. Encyklopedia Bydgoszczy, t. 1. praca zbiorowa pod red. Włodzimierza Jastrzębskiego. Towarzystwo Miłośników Miasta Bydgoszczy. Bydgoszcz 2011. ISBN 978-83-926423-3-6, s. 317–318.
  270. Kutta Janusz. Historia Kościoła w Bydgoszczy.
  271. a b c d e f g Kalendarium września 1939, [w:] Kalendarz Bydgoski 2009.
  272. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao ap aq ar as at Drozdowski Krzysztof: Na straży Pomorza. Walki o Bydgoszcz w styczniu 1945 roku. Agencja Wydawnicza CB, Warszawa 2020. ISBN 978-83-733-9260-1.
  273. Umiński Janusz: Bydgoskie Sonderaktion, [w:] Kalendarz Bydgoski 2013.
  274. a b c d e Stankowski Witold: Przegląd zawartości “Deutsche Rundschau” w okresie okupacji hitlerowskiej, [w:] Kronika Bydgoska XXVI.
  275. Jaszowski Tadeusz: Bydgoskie gestapo, [w:] kalendarz Bydgoski 2012.
  276. Jaszowski Tadeusz: Ruch oporu w Bydgoszczy, [w:] Kalendarz Bydgoski 1988.
  277. Jaszowski Tadeusz: Konspiracyjne kwatery Armii Krajowej w Bydgoszczy.
  278. Michał Pszczółkowski, Betonowa tajemnica. Fabryki materiałów wybuchowych DAG, Bydgoszcz: Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy, 2010, ISBN 978-83-86580-83-5, OCLC 751351403.
  279. Encyklopedia Bydgoszczy tom I, dział Medycyna, s. 93–136.
  280. a b c https://web.archive.org/web/20151118060000/http://www.dsh.waw.pl/zon/index.php?page=camps&id=257 dostęp 2015-10-08.
  281. Umiński Janusz: Wspomnienia z lat okupacji, [w:] Kalendarz Bydgoski 2007.
  282. Jaśkowiak Jerzy: Dywersja w okupowanej Bydgoszczy, [w:] Kalendarz Bydgoski 1971.
  283. a b Wirtualny Sztetl | Muzeum Historii Żydów Polskich Polin, sztetl.org.pl [dostęp 2017-11-24] (pol.).
  284. Sudziński Ryszard: Kształtowanie się granic i podziału administracyjnego województwa pomorskiego (bydgoskiego) w latach 1945–1950, [w:] Zapiski historyczne TNT XXXVIII Rok 1973 z.2.
  285. Błażejewski Krzysztof: KZ Lager Bromberg-Ost, [w:] Kalendarz Bydgoski 2006.
  286. Wrzesińska Brygida: Niemiecka lista narodowa w powiecie bydgoskim 1941–1945, [w:] Kronika Bydgoska XXIX.
  287. Nadolski Łukasz, Kaliński Arkadiusz: Bydgoszcz 1945. Pomorskie Muzeum Wojskowe, Bydgoszcz 2010. ISBN 978-83-931251-0-4.
  288. Jastrzębska-Puzowska Iwona: Architektura i urbanistyka Bydgoszczy w latach 1945–1956. [w:] Kronika Bydgoska XXXIV.