Wikipedia

Kamienica przy ulicy Mickiewicza 18 w Katowicach

Kamienica przy ulicy Adama Mickiewicza 18 w Katowicach – kamienica mieszkalno-handlowa[1] w Katowicach, położona na obszarze Śródmieścia, przy ulicy Adama Mickiewicza 18[2]. Pochodzi ona z początku XX wieku i jest w pisana do gminnej ewidencji zabytków miasta Katowice[1]. Według stanu z kwietnia 2021 roku, w rejestrze REGON przy ulicy A. Mickiewicza 18 było zarejestrowanych 19 firm[3].

Kamienica przy ulicy Adama Mickiewicza 18 w Katowicach
Ilustracja
Kamienica od strony ulicy A. Mickiewicza
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Miejscowość

Katowice

Adres

ul. A. Mickiewicza 18
40-092 Katowice

Typ budynku

kamienica mieszkalno-handlowa

Powierzchnia użytkowa

1298,12 m²

Ukończenie budowy

początek XX wieku

Położenie na mapie Katowic
Mapa konturowa Katowic, u góry znajduje się punkt z opisem „Kamienica przy ul. Mickiewicza 14”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Kamienica przy ul. Mickiewicza 14”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Kamienica przy ul. Mickiewicza 14”
Ziemia50°15′41,3″N 19°00′59,5″E/50,261472 19,016528

Historia edytuj

Kamienica znajdowała się dokładnie vis-a-vis budynku zarządu kompleksu Synagogi Wielkiej (niem. Groẞe Synagoge) oraz samej synagogi. Obecnie w przebudowanym budynku zarządu synagogi znajduje się zespół przychodni miejskich[4]. W tamtym czasie nawierzchnia tego odcinka ulicy była wyłożona korkiem, aby odgłosy ruchu ulicznego nie przeszkadzały modlącym się[5]. Dokładna data jej wybudowania nie jest znana, natomiast pojawia się ona już na planie miasta z 1898, 1900 i 1910 roku[6]. Jednakże to, że rzut kamienicy znajdował się na planie miasta, nie oznaczał jeszcze, że budynek był oddany do użytkowania – w 1898 roku mógł to być projekt budowlany na różnym etapie realizacji. Przeglądając historyczne pocztówki z fotografiami ulicy możemy zawęzić rok wybudowania. Na podstawie fotografii pocztówkowych można zauważyć, że zabudowania przy południowej pierzei obecnej ulicy A. Mickiewicza powstawały w trzech etapach. W latach 1897–1899 powstały kamienice pod nr.: 8 (koniec XIX wieku)[2], 10 (lata 1897–1898), 12 (1898 rok) i 16 (1899 rok)[5]. Następnie na fotografiach po zachodniej stronie od nr. 16 pojawia się kamienica pod nr. 18. W roku 1905 wybudowana zostaje kamienica pod nr. 14 i 20, a w podobnym czasie pod nr. 22[2]. Oddanie do użytkowania kamienicy pod nr. 18 musiało więc nastąpić w latach 1900–1904, najprawdopodobniej na początku tego okresu, biorąc pod uwagę fakt, że rzut kamienicy widoczny jest na planie miasta z 1898 roku, a budowa budynku o takiej kubaturze w tamtych czasach zajmowała 1–2 lata. Nie znamy budowniczego tej kamienicy[potrzebny przypis].

Według innego źródła kamienia powstała w 1906 roku[7][2]. W późniejszym czasie została ona nadbudowana[1].

Mieszkańcy i właściciele kamienicy edytuj

 
Widok od strony dziedzińca

W niemieckojęzycznej księdze adresowej z 1905 roku (Adressbuch für Kattowitz) jako właściciel kamienicy podany jest kupiec Adolf Centaver (Centawer)[8], który prowadził sprzedaż mąki i innych produktów hurtowo i detalicznie w Katowicach i był prawdopodobnie pierwszym właścicielem kamienicy przy ulicy A. Mickiewicza 18[potrzebny przypis]. Mieszkańcami kamienicy w tym czasie byli: Hermann Danziger (prawnik, niem. Rechtsanwalt), Fritz Dams (dekorator, niem. Dekorateur), Louise Fischer (praczka, niem. Wäscherin), Emil Kreffin (wysoki urzędnik, niem. Regierungsrat), Wilhelm Krett (maszynista, niem. Maschinist), Paul Lesch (inżynier, niem. Ingenieur), Gustav Weber (Reg. Baumftr.?), Arnold Singer (kupiec drewna, niem. Holzkaufmann), Max Strobl (zawiadowca odcinka drogowego-toromistrz, niem. Bahnmeister), Kurt Schneider (majster, niem. Werkmeister), Mylius Wagner (kupiec, niem. Kaufmann), Louis Wechselmann (kupiec, niem. Kaufmann), Pauline Witton (wdowa, niem. Witwe), Albert Babelberg (inżynier, niem. Ingenieur)[8].

Wg niemieckojęzycznej księgi adresowej z roku 1910 (Adressbuch für Kattowitz und Umgegend)[9], właścicielem kamienicy był emeryt Louis (imię hebrajskie Jehuda) Tichauer, który umiera w 1915 roku i zostaje pochowany na cmentarzu gminy synagogalnej w Katowicach, przy dzisiejszej ulicy Kozielskiej, a rok później zostaje pochowana w tej samej mogile jego żona Fanny Tichauer z domu Boss[10]. Z księgi adresowej dowiadujemy się również, że gospodynią domu (niem. Hausmeister) była Pani Krett. Lokatorami w tamtym czasie byli głównie kupcy (Siegfried Glücksmann, Arnold Singer, Salo Eisner, Mylius Wagner, Franz Raczeck), inżynier (Alfred Dix), księgowy (Georg Hirsch), mistrz krawiecki (Paul Wrobel), piwniczny (Erich Bartnik), fotograf (Friedrich Weinmann), robotnik (Rudolf Pawlitza)[9]. Na podstawie tego historycznego źródła nie wiemy jednak czy właściciel kamienicy również tam zamieszkiwał i dokładnie które lokale były zamieszkiwane przez poszczególnych lokatorów[potrzebny przypis]. Księga adresowa z 1912 roku ujawnia, że właścicielem kamienicy był Centawer A. und Genossen[11].

Znacznie więcej informacji uzyskujemy z Księgi Adresowej Miasta Wielkich Katowic z 1935/36 roku. Zmienił się właściciel budynku – był nim Feliks Wieczorek, który zamieszkiwał mieszanie nr 5, na 1. piętrze. Pozostałe mieszkania zamieszkiwali: Klara Gross (m.1, parter), stróżka Elżbieta Zimmermann i przedstawiciel Gabryel Brathspiess (m. 2, parter), krawiec Józef Rek (m. 4, parter), kupiec Arnold Singer (m. 6, 1. piętro) – mieszkał już w 1910 r., kupiec Herman Wiener (m. 9, 3. piętro), dyrektor Henryk Gehlken (m. 10, 3. piętro), maszynista Wilhelm Krett (m. 11, poddasze) – najprawdopodobniej krewny Pani Krett – gospodyni z poprzedniego spisu, ślusarz Wilhelm Buzig (m. 12, poddasze), szofer Józef Schwierkott (m. 13, poddasze), swoje lokale usługowe mieli wtedy również: kupiec Dawid Wessertheil, adwokat Leon Warmski, lekarz dentysta Borkowska-Kornacewicz, Bielskie wyroby sukienne wł. Braff, Franciszek Jeckel siodlarstwo i tapicerstwo. Najprawdopodobniej piętro drugie nie było wtedy zamieszkałe. Na tamten czas 7 osób miało zainstalowany telefon, numery od 304-53 (Herman Wiener) do 348-54 (Józef Rek)[12]. Obecnie na parterze budynku frontowego i oficyny, pierwszym piętrze oraz częściowo drugim i trzecim piętrze znajdują się lokale użytkowe, pozostałe pomieszczenia stanowią lokale mieszkalne[potrzebny przypis].

Architektura zewnętrzna edytuj

Kamienica została wybudowana w stylu secesyjnym charakterystycznym dla przełomu XIX i XX w. Wzniesiono ją na planie prostokąta, z oficyną boczną od strony wschodniej[potrzebny przypis]. Zwarta bryła posiadała 3 piętra, podpiwniczenie[2], poddasze, elewacja frontowa jest 9-osiowa. Pierwotnie budynek posiadał dwuspadowy dach o stromej połaci frontowej z dwiema lukarnami w osi balkonów oraz trzema mansardami pomiędzy nimi[potrzebny przypis]. Pierwotny wygląd kamienicy można zobaczyć na pocztówce z 1908 roku przedstawiającej plac Synagogi (trzecia kamienica od prawej)[13]. Od tego czasu przebudowano poddasze kamienicy[1] – zlikwidowano szczyty, mansardy, dach dwuspadowy przebudowano na jednospadowy. Nie znamy przyczyny przebudowy poddasza, być może był to wynik pożaru, a być może zaplanowana przebudowa[potrzebny przypis].

Powierzchnia użytkowa kamienicy wynosi 1298,12 m², natomiast powierzchnia budynku 394,75 m²[2]. Kamienica jest wpisana do Gminnej Ewidencji Zabytków – kartę opracowało Biuro Konserwatora Zabytków Urzędu Miasta Katowice w 2012 roku[1].

Wystrój wnętrz edytuj

We wnętrzu zachowały się oryginalne dwubiegowe drewniane schody z tralkowaną balustradą, oryginalna mozaikowa posadzka na klatce schodowej oraz w przejeździe bramnym, w większości zachowała się oryginalna dwuskrzydłowa stolarka drzwiowa wejściowa. W części mieszkań zachowały się ozdobne piece kaflowe oraz wewnętrzna stolarka drzwiowa. Wysokość pomieszczeń na piętrach 1-3 wynosi ok. 3,3 m, na parterze ok. 4 m. Rozkład pomieszczeń w mieszkaniach najczęściej odbiega od pierwotnego układu[potrzebny przypis].

  •  
    Sztukateria na suficie prześwitu bramowego
  •  
    Zabytkowa stolarka drzwiowa wejściowa wewnętrzna
  •  
    Piec kaflowy w ówczesnym pokoju dziennym
  •  
    Zabytkowe drzwi dwuskrzydłowe wewnętrzne

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c d e Urząd Miasta Katowice: GMINNA EWIDENCJA ZABYTKÓW. Wyszukiwanie Zabytku Nieruchomego. bip.katowice.eu. [dostęp 2021-01-12]. (pol.).
  2. ↑ a b c d e f Urząd Miasta Katowice: Miejski System Zarządzania-Katowicka Infrastruktura Informacji Przestrzennej. Gminna Ewidencja Zabytów. emapa.katowice.eu. [dostęp 2021-04-10]. (pol.).
  3. ↑ Główny Urząd Statystyczny: Baza internetowa REGON. wyszukiwarkaregon.stat.gov.pl. [dostęp 2021-04-10]. (pol.).
  4. ↑ Katowice z Wielką Synagogą. Wspaniały kawałek miasta. Co się stało?. dziennikzachodni.pl, 2017-03-25. [dostęp 2021-04-10]. (pol.).
  5. ↑ a b Michał Bulsa, Ulice i place Katowic, wyd. trzecie, Katowice: Wydawnictwo Prasa i Książka, 2018, s. 142, 144, ISBN 978-83-63780-28-9 (pol.).
  6. ↑ PLAN - Kattowitz. [w:] Illustrierter Führer durch das Oberschlesische Industriegebiet. Skala 1:8000 [on-line]. maps.mapywig.org, 1900. [dostęp 2021-04-10]. (pol.).
  7. ↑ Katowickie budynki. katowickiebudynki.eu. [dostęp 2021-04-10]. (pol.).
  8. ↑ a b 1905, Adreßbuch für Kattowitz (Stadt und Schloßbezirk) und Zawodzie – Śląska Biblioteka Cyfrowa [online], www.sbc.org.pl [dostęp 2020-12-29] (pol.).
  9. ↑ a b Adressbuch für Kattowitz und Umgegend – Śląska Biblioteka Cyfrowa [online], www.sbc.org.pl [dostęp 2020-12-29] (pol.).
  10. ↑ Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN: Cmentarz żydowski w Katowicach (ul. Kozielska 16). Jehuda - Tichauer - Katowice. sztetl.org.pl. [dostęp 2021-04-10]. (pol.).
  11. ↑ 1912, Adreßbuch für Kattowitz, Schloß Kattowitz, Brynow, Ellgoth-Idaweiche, Hohenlohehütte, Bogutschütz-Zawodzie, Domb, Zalenze. Zusammengestellt auf Grund amtlicher Quellen. 1912 – Śląska Biblioteka Cyfrowa [online], www.sbc.org.pl [dostęp 2020-12-29] (pol.).
  12. ↑ Księga adresowa miasta Wielkich Katowic 1935/36 r., Katowice: Dr. E. Kwaśnik (pol.).
  13. ↑ ul. Mickiewicza Adama, Katowice – zdjęcia [online], polska-org.pl [dostęp 2020-12-29].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kamienica_przy_ulicy_Mickiewicza_18_w_Katowicach&oldid=73188692”