Wikipedia

Kamienie na szaniec (książka Karola Koźmińskiego)

książka historyczna Karola Koźmińskiego

Kamienie na szaniec – książka historyczna Karola Koźmińskiego opisująca losy 12 żołnierzy, którzy polegli w walkach o niepodległość Polski.

Kamienie na szaniec
Autor

Karol Koźmiński

Tematyka

życiorysy uczestników walk o niepodległość Polski z lat 1914–1920

Typ utworu

literatura faktu

Wydanie oryginalne
Miejsce wydania

Lwów (II Rzeczpospolita)

Język

polski

Data wydania

1937

Wydawca

Książnica-Atlas

Opis edytuj

Książka miała charakter pracy historycznej[1]. Autor przedstawił życiorysy 12 bohaterów, który oddali życie w walkach o niepodległość Polski toczonych w latach 1915–1920[2][1][3]. Wśród nich byli żołnierze różnych formacji: Legionów Polskich, formacji przy armii rosyjskiej, „Błękitnej Armii” oraz Wojska Polskiego II RP[1][3]. Jak przyznał Koźmiński, jedynym kryterium doboru opisanch żołnierzy był warunek, że „żyli pięknie i zginęli za Ojczyznę”[3].

Opisani zostali: Stanisław Kaszubski (1880–1915), Franciszek Pększyc (1891–1915), Tadeusz Żuliński (1889–1915), Aleksander Sulkiewicz (1867–1916), Tadeusz Furgalski (1890–1916), Bolesław Mościcki (1877–1918), Bronisław Romer (1891–1918), Leopold Lis-Kula (1896–1919), Przemysław Barthel de Weydenthal (1893–1919), Mieczysław Rodzyński (1892–1920), Bogusław Szul-Skjöldkrona (1895–1920), Antoni Jabłoński (1896–1920)[3][2]. Do życiorysów dołączono ryciny przedstawiające portrety opisanych bohaterów[1].

Do czasu wydania książki K. Koźmińskiego niektóre z opracowanych przez niego życiorysów były już wcześniej opisywane w różny sposób, natomiast kilka biogramów jego autorstwa było pierwszymi sporządzonymi w ogóle (dot. B. Mościckiego, B. Romera, M. Rodzyńskiego i A. Jabłońskiego)[2].

Tytuł nawiązuje do fragmentu wiersza Juliusza Słowackiego pt. Testament mój, którego fragment autor zacytował na wstępie dzieła[2][3]. Autor określił każdego z poległych mianem „kamienia” i wyjaśnił, że byli oni „kopcami granicznymi nowej Polski”[4][5].

Książka ukazała się w 1937 nakładem wydawnictwa Książnica-Atlas we Lwowie[1]. Publikacja spotkała się z przychylnym odbiorem[3]. W recenzji prasowej w dzienniku „Dzień dobry” doceniono jej „wkład ideowy, artystyczny i wychowawczy”[3], a także „piękny język”[1]. Na łamach dziesięciodniówki „Wschód” podkreślono „piękny język” autora oraz uznano dzieło za wzór dla innych książek w tej tematyce[1]. Także Józef Korpała na łamach pisma „Strzelec” pochwalił książkę, przyznając, że czyta się ją ze wzruszeniem[2].

Odniesienie edytuj

Odniesienie do dzieła Karola Koźmińskiego znalazło się w książce Kamienie na szaniec autorstwa Aleksandra Kamińskiego, opowiadającej o harcerzach podczas okupacji niemieckiej w trakcie II wojny światowej[6]. Dzieło Karola Koźmińskiego było ulubioną książką jednego z głównych jej bohaterów, Jana Bytnara ps. „Rudy”[5]. W wieczór poprzedzający jego aresztowanie z 23 marca 1943 temat książki Koźmińskiego przewijał się w rozmowie, prowadzonej w czasie, gdy wraz ze Stanisławem Broniewskim ps. „Orsza” odprowadzał do domu swojego przyjaciela Tadeusza Zawadzkiego ps. „Zośka”[5].

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c d e f g Kamienie na szaniec. Nowa książka Karola Koźmińskiego. „Wschód”. Nr 69, s. 8, 20 grudnia 1937. 
  2. ↑ a b c d e Józef Korpała. Żywoty młodych bohaterów. „Strzelec”. Nr 45, s. 9-10, 21 listopada 1937. 
  3. ↑ a b c d e f g Co słychać w świecie kulturalnym. „Kamienie na szaniec”. 12 bohaterskich żywotów. „Dzień Dobry”. Nr 224, s. 7, 15 sierpnia 1939. 
  4. ↑ Kamienie 1937 ↓, s. 5.
  5. ↑ a b c Heska 1995 ↓, s. 15.
  6. ↑ Aleksander Kamiński: Kamienie na szaniec. gmzielonka.edu.pl. s. 9. [dostęp 2023-01-30].

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kamienie_na_szaniec_(książka_Karola_Koźmińskiego)&oldid=71908623”