Kaniuk zwyczajny
Kaniuk zwyczajny[7] (Elanus caeruleus) – gatunek średniego ptaka drapieżnego z podrodziny kaniuków (Elaninae) w rodzinie jastrzębiowatych (Accipitridae).
| ||
| Elanus caeruleus[1] | ||
| (Desfontaines, 1789) | ||
_in_Kawal_WS,_AP_W_IMG_1681.jpg)
| ||
| Systematyka | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | zwierzęta | |
| Typ | strunowce | |
| Podtyp | kręgowce | |
| Gromada | ptaki | |
| Podgromada | Neornithes | |
| Nadrząd | ptaki neognatyczne | |
| Rząd | szponiaste | |
| Rodzina | jastrzębiowate | |
| Podrodzina | kaniuki | |
| Rodzaj | Elanus | |
| Gatunek | kaniuk zwyczajny | |
| Synonimy | ||
| Podgatunki | ||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[6] | ||
 | ||
Spis treści
Zasięg występowaniaEdytuj
Kaniuk zwyczajny występuje w zależności od podgatunku[8][9]:
- kaniuk zwyczajny (Elanus caeruleus caeruleus) – Półwysep Iberyjski, niemal całą Afrykę i południowo-zachodnią Arabię. Sporadycznie pojawia się w Europie Środkowej. Do Polski zalatuje wyjątkowo – obserwowany dwa razy (pierwsza obserwacja w dniu 08.05.2016 została pozytywnie zweryfikowana przez Komisję Faunistyczną Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego, druga obserwacja w dniach od 30.05.2017 oczekuje na zatwierdzenie)[10]; wcześniejsza obserwacja – choć pierwotnie uznana – została zweryfikowana negatywnie przez Komisję Faunistyczną[11];
- Elanus caeruleus vociferus – Pakistan, Chiny, Półwysep Indochiński i Półwysep Malajski;
- kaniuk sundajski[7] (Elanus caeruleus hypoleucus) – Filipiny, Jawa, Borneo i Sumatra;
- Elanus caeruleus wahgiensis – Nowa Gwinea.
EtymologiaEdytuj
- Elanus: zob. Elanus.
- caeruleus: łac. caeruleus lazurowo-niebieski, błękitny[12].
- vociferus: łac. vociferus „hałaśliwy, głośny”, od vociferari „krzyczeć”, od vox, vocis „głos, płacz, dźwięk”; ferre „znosić”[13].
- hypoleucus: gr. ὑπο hupo „pod, poniżej”; λευκος leukos „biały” (por. ὑπολευκος hupoleukos „białawy”)[14].
- wahgiensis: rzeka Wagi, Papua-Nowa Gwinea[15].
MorfologiaEdytuj
_in_Hyderabad_W_IMG_4421.jpg)
Długość ciała 30–37 cm, rozpiętość skrzydeł 77–92; masa ciała samców 197–277 g, samic 219–343 g; samice są o 3% większe i o 19% cięższe od samców[8]. Obie płci ubarwione jednakowo. Dość duża, w stosunku do reszty ciała, głowa. Wierzch ciała jasnoszary, spód i ogon biały, skrzydła czarne. Dziób ciemny, nogi żółte, ogon z lekkim wcięciem. Oczy czerwone, nad nimi czarna brew.
Lata lekko, często szybuje ze skrzydłami uniesionymi w kształcie litery V lub też zawisa w powietrzu. Przesiaduje na gałęziach i drutach.
EkologiaEdytuj
- Biotop
- Tereny otwarte z pojedynczymi drzewami.
- Gniazdo
- Buduje je nisko, w kolczastych krzewach[16].
- Jaja
- W ciągu roku wyprowadza jeden lęg, składając 3 do 5 jaj o wymiarach 39 × 31 mm. Lęg jest na północy wyprowadzany wiosną, lecz na południu zależy od ilości pokarmu.
- Wysiadywanie
- Jaja składane w odstępach 2 do 3 wysiadywane są od zniesienia pierwszego jaja przez okres 25 do 28 dni przez samicę. Pisklęta opuszczają gniazdo po 35–40 dniach.
- Pożywienie
- Drobne gryzonie i owady.
OchronaEdytuj
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii LC (ang. Least Concern „najmniejszej troski”). Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową[17].
Zobacz teżEdytuj
PrzypisyEdytuj
- ↑ Elanus caeruleus, w: Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b R.L. Desfontaines. Mémoire sur quelques nouvelles especes d’oiseaux des côtes de Barbarie. „Histoire de l’Académie Royale des Sciences”. 1787, s. 503, ryc. 6, 1789 (fr.).
- ↑ a b J. Latham: Index ornithologicus, sive, Systema ornithologiae: complectens avium divisionem in classes, ordines, genera, species, ipsarumque varietates: adjectis synonymis, locis, descriptionibus, &c.. Cz. 1. Londini: Sumptibus authoris, 1790, s. 46. (łac.)
- ↑ a b J. Gould. Exhibition of all the known species of the genus Elanus, with description of a New Species. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 27, s. 127, 1859 (ang.).
- ↑ E. Mayr & E.T. Gilliard. Birds of central New Guinea: results of the American Museum of Natural History expeditions to New Guinea in 1950 and 1952. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 103, s. 332, 1954 (ang.).
- ↑ BirdLife International 2016, Elanus caeruleus [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2018 [online], wersja 2017-3 [dostęp 2018-04-11] (ang.).
- ↑ a b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Elaninae Blyth, 1851 – kaniuki (wersja: 2017-12-14). W: Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2018-04-11].
- ↑ a b A.C. Kemp, G.M. Kirwan, J.S. Marks, A. Motis & E.F.J. Garcia: Black-winged Kite (Elanus caeruleus). W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana (red.): Handbook of the Birds of the World Alive. Barcelona: Lynx Edicions, 2018. [dostęp 2018-04-11]. (ang.)
- ↑ F. Gill & D. Donsker: New World vultures, Secretarybird, kites, hawks, eagles (ang.). IOC World Bird List: Version 8.1. [dostęp 2018-04-11].
- ↑ Archiwum Orzeczenia –, komisjafaunistyczna.pl [dostęp 2017-11-24] (pol.).
- ↑ http://www.ornis-polonica.pl/_pdf/OP_2014_3_181-218.pdf.
- ↑ Jobling 2018 ↓, s. caeruleus.
- ↑ Jobling 2018 ↓, s. vociferus.
- ↑ Jobling 2018 ↓, s. hypoleucus.
- ↑ Jobling 2018 ↓, s. wahgiensis.
- ↑ Frieder Sauer: Ptaki lądowe. Warszawa: Świat Książki, 1996. ISBN 83-7129-193-0.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną (Dz.U. z 2004 r. nr 220, poz. 2237).
BibliografiaEdytuj
- J.A. Jobling: Key to Scientific Names in Ornithology. W: Handbook of the Birds of the World Alive. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana (red.). Barcelona: Lynx Edicions, 2018. [dostęp 2018-04-11]. (ang.)