Karabinek StG44

StG 44 (Sturmgewehr 44), początkowo oznaczony MP 43 lub MP 44 – niemiecki karabinek automatyczny z okresu II wojny światowej wprowadzony na uzbrojenie w 1943 roku. Jeden z pierwszych karabinków automatycznych na nabój pośredni wprowadzonych do uzbrojenia.

Sturmgewehr 44

Państwo	III Rzesza
Producent	C.G. Haenel
Rodzaj	karabinek automatyczny
Historia
Prototypy	1942 – 1943
Produkcja	1943 – 1945
Wyprodukowano	ok. 426 000 egz.
Dane techniczne
Kaliber	7,92 mm
Nabój	7,92 x 33 mm Kurz
Magazynek	30 nab.
Wymiary
Długość	940 mm
Długość lufy	419 mm
Masa
broni	5,13 kg/4,6 kg (StG44 z pełnym/pustym magazynkiem)
Inne
Prędkość pocz. pocisku	690 m/s (StG44)
Szybkostrzelność teoretyczna	470 strz/min (StG44)
Szybkostrzelność praktyczna	100 strz/min (StG44)
Zasięg skuteczny	400-600 m (StG44)

Historia

W 1940 roku Niemcy rozpoczęli pracę nad projektem karabinka automatycznego zasilanego nabojem pośrednim, który miał połączyć zalety pistoletu maszynowego z karabinem, tj. charakteryzować się stosunkowo niską masą, możliwością skutecznego strzelania na odległość ok. 400 - 600 m i dużą siłą ognia dzięki możliwości prowadzenia ognia ciągłego.

MKb 42(W)

MKb 42(H) (bez magazynka)

MP 43, MP 44, StG 44

Projekt takiego karabinka oznaczono jako MKb 42 (niem. Maschinenkarabiner 42 – karabinek maszynowy wzór 42). Pracę nad tym projektem podjęły dwie wytwórnie broni: Carl Walther oraz C.G. Haenel. W broni tej użyto naboi pośrednich Karabinerpatrone 7,92 x 33 mm wytwórni amunicji Polte. Dzięki zastosowaniu takiej amunicji zasięg efektywny broni wynosił 600 metrów, a prędkość początkowa pocisku 680 m/s.

Po przebadaniu obu projektów: MKb 42(W) firmy Walther i MKb 42(H) firmy C.G. Haenel, przyjęto jako lepszy projekt MKb 42(H) zaprojektowany przez Hugona Schmeissera. Był on bardziej niezawodny, chociaż z powodu strzelania z zamka otwartego, był mniej celny od karabinka firmy Walther, który miał zamek ryglowany przez obrót i strzelał z zamka zamkniętego. Od listopada 1942 do września 1943 wyprodukowano niecałe 12 000 sztuk MKb 42(H). Ostatecznym ogniwem rozwoju stał się ulepszony karabinek firmy Haenel, z zastosowaniem zasady strzelania z zamkniętego zamka oraz mechanizmu spustowo-uderzeniowego zaadaptowanego z karabinka Walthera, oznaczony jako MP43B, a następnie po dalszych ulepszeniach, MP 43/1 (niem. Maschinenpistole 43/1 – pistolet maszynowy wzór 43/1). Został przyjęty do produkcji i od czerwca 1943 rozpoczęto jego produkcję seryjną. Główną różnicę wizualną między oboma wzorami broni była długa tuleja korka komory gazowej nad lufą, sięgająca prawie do wylotu lufy w MKb 42(H), zastąpiona przez krótką tuleję z charakterystycznym prętem do stawiania broni w kozły (koźlikiem) w MP 43/1. Nowa broń została wprowadzona na uzbrojenie oddziałów Wehrmachtu i Waffen SS. W toku produkcji karabinek ten został jeszcze zmodyfikowany i produkowany był pod kilkoma desygnatami. Po zrezygnowaniu z długiego gwintu na lufie do mocowania garłacza, zmieniono oznaczenie na MP 43. W 1944 roku dokonano jeszcze modyfikacji kształtu kolby, żeby pasowała do uchwytów na karabiny Mausera.

Historia nazwy tej broni jest wyraźnym przykładem problemów i bałaganu w nazewnictwie z tamtego okresu. Określano ją początkowo (od grudnia 1941 do stycznia 1942) jako MK42 H.S. (Maschinenkarabiner 42 Haenel/Schmeisser), czyli nazwą fabryczną, od 16 do 21 stycznia 1942 na konferencji WaA i Polte w Kummersdorfie nadano jej miano MP 42S (Maschinenpistole 42 Schwer), którą następnie (od 21 do 28 stycznia 1942) zmieniono na sMP42 (schwere Maschinenpistole 42 – ciężki pistolet maszynowy wzór 42), nadaną po prezentacji przez WaA sekcji uzbrojenia In2. Od 28 stycznia do 7 lutego 1942 nazwę zmieniono na MK42 (Maschinenkarabiner 42), decyzją In2, na którą zgodził się GendInf. W czasie od 7 lutego 1942 do 24 stycznia 1943 broń nosiła miano MKb 42, bowiem skrót MK był już zajęty i rozwijany jako Maschinenkanone (armata automatyczna), później, po 27 marca 1942, nastąpił podział na modele z Walthera i z Haenela, czyli MKb 42(W) i MKb 42(H). Od 24 stycznia 1943 do 4 kwietnia 1944 nazwę zmieniono na MP43 (Maschinenpistole 43) w dokumentach GendInf rozróżniających G43, MP43 i FG42, choć formalnie to MKb 42(H) przemianowano na MP43A, a poprawioną wersję MP43/1 na MP43B. 25 kwietnia 1944 zmieniono oznaczenie na MP 44. W końcu, od 22 listopada 1944 ostatecznie, zgodnie z oficjalnym rozkazem Adolfa Hitlera, broni nadane zostało oznaczenie StG 44 (Sturmgewehr 44 – karabin szturmowy wzór 44).

Karabinek StG 44 z nakładką kątową na lufę

Karabinek StG 44 produkowano w wersji standardowej, ale istniała też wersja posiadająca specjalną nakładkę z lufą wygiętą pod kątem 30 stopni do strzelania z czołgu. Wadą tej broni było to, że szybko się zużywała, a pocisk mógł rozpaść się w lufie. Żywotność broni wynosiła ok. 300 strzałów.

Żołnierz uzbrojony w karabin StG 44 wyposażony w lunetę

Łącznie w latach 1943 – 1944 wyprodukowano 425 977 sztuk karabinków wszystkich wersji. Następcą StG 44 miał być StG45(M) (Mauser Sturmgewehr 1945) o zbliżonych parametrach technicznych, ale lepiej przystosowany do masowej produkcji. Nigdy nie został on wdrożony do takiej produkcji, ale jego prototyp z zamkiem półswobodnym był dalekim przodkiem karabinów CETME i G3 oraz pistoletu maszynowego MP5.

Po zakończeniu II wojny światowej StG 44 w stosunkowo znacznych ilościach znajdował się na wyposażeniu niektórych oddziałów podziemia antykomunistycznego w Polsce. Był również używany przez milicję Niemieckiej Republiki Demokratycznej oraz jugosłowiańskich spadochroniarzy. Broń trafiła także w ręce członków rozmaitych organizacji zbrojnych w krajach trzeciego świata. Zakończenie w 1961 r. produkcji amunicji 7,92 mm x 33 Kurz w NRD (milicja enerdowska zastąpiła StG 44 karabinkiem AK) spowodowało spadek użyteczności tego pierwszego jako konstrukcji wojskowej. Nadal był używany m.in. w Afryce i jest cenioną bronią kolekcjonerską w USA. Przez lata amunicję produkowano w Jugosławii w zakładach Prvi Partizan, zaś liczba w pełni sprawnych egzemplarzy StG.44 okazała się tak duża, że w 2004 r. niemiecka firma SM Chemnitzer Sportwaffen und Munitionfabrik GmbH ponownie uruchomiła produkcję amunicji 7,92 x 33 mm.

Należy dodać, że obiegowe opinie, jakoby radziecki karabinek AK miał być kopią lub modyfikacją karabinu StG44, bazujące na pewnym podobieństwie zewnętrznym obu broni i działaniu automatyki na zasadzie odprowadzania gazów prochowych, są całkowicie fałszywe, a konstrukcje te nie są ze sobą związane i różnią się budową wewnętrzną.

Opis techniczny

Karabinek działa na zasadzie odprowadzenia gazów przez boczny otwór w ściance lufy. Komora gazowa typu zamkniętego ma stałą objętość.

Broń składa się z następujących części: lufy z komorą gazową, komory zamkowej z płaszczem lufy, komory spustowej z rękojeścią, zamka, mechanizmów: ryglowego, spustowego i uderzeniowego; sprężyny powrotnej, tylca z kolbą i magazynka z mechanizmem podawania.

Ryglowanie przewodu lufy następuje przez wychylenie zamka w płaszczyźnie pionowej podczas ryglowania (przekoszenie). Ryglowania i odryglowania dokonuje się za pomocą współpracujących ze sobą odpowiednio pochyłych płaszczyzn na zamku i suwadle. Karabinek posiada mechanizm uderzeniowy typu kurkowego. Mechanizm spustowy pozwala na prowadzenie ognia zarówno pojedynczego, jak i ciągłego.

Celownik krzywkowy pozwala na prowadzenie ognia do 800 m. Podziałka celownika naniesiona jest na ramię celownika. Każda podziałka odpowiada zmianie odległości o 50 m. Szczerbinka i muszka o zarysie trójkąta.

Zasilanie karabinka odbywa się z wymiennego magazynka łukowego o pojemności 30 naboi z dwurzędowym ułożeniem naboi.

Oryginalną cechą StG 44 jest to, że większość części jest tłoczona, a do ich łączenia najczęściej stosowano nitowanie i spawanie punktowe.

Dane taktyczno-techniczne

Wzór	Mkb42(W)	Mkb42(H)	MP43, MP43/1	StG44
Kaliber (mm)	7,92 × 33 mm Kurz	7,92 × 33 mm Kurz	7,92 × 33 mm Kurz	7,92 × 33 mm Kurz
Masa bez amunicji (kg)	4,43	5,00	4,90	4,6
Masa z amunicją (kg)	5,53	6,10	6,00	5,13
Pojemność magazynka	30	30	30	30
Długość broni (mm)	933	940	940	940
Długość lufy (mm)	409	412	419	419
Prędkość początkowa pocisku (m/s)	650	640	690	690
Szybkostrzelność teoretyczna (strz./min.)	600	500	470	470
Szybkostrzelność praktyczna (strz./min.)	??	??	100	100
Donośność skuteczna (m)	500	500	400-600	400-600

Czas produkcji i cena

Produkcja jednej sztuki Stg 44 w 1944 r. zajmowała 14 roboczogodzin i kosztowała 70 marek.

Zobacz też

• Celownik ZG 1229 Vampir - celownik noktowizyjny opracowany do montażu na karabinkach StG44.

Bibliografia

• Robert Pawlikowski. MP-43 – pierwsza broń na nabój pośredni. „Komandos”. 1993. nr 4(15). s. str. 20-21. 
• Ireneusz Chloupek. Sturmgewehr. „Komandos”. 1998. nr 1(66). s. str. 69-73. ISSN 0867-8669. 
• Leszek Erenfeicht. Sturmgewehr - prawdziwa Wunderwaffe Hitlera. „Strzał”. 10/2010. IX (88), s. 30-48, październik 2010. ISSN 1644-4906. 
• Ian Hogg, John Weeks: Military small arms of the 20th century. Iola: Krause Publications, 2000. ISBN 0-87341-824-7. (ang.).

Linki zewnętrzne

• Prezentacja karabinu StG44, film z serii Z Arsenału Muzeum Wojska Polskiego (pol.)
• Dokładny opis oraz galeria na stronie opisybroni.pl