Karakurt
Karakurt, karakurt trzynastokropki, malmignat (Latrodectus tredecimguttatus) – gatunek jadowitego pająka z rodziny omatnikowatych (Theridiidae).
| Latrodectus tredecimguttatus | |
| Rossi, 1790 | |
 Samiec | |
 Samica | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
karakurt |
Etymologia edytuj
Tureckie słowo qara oznacza „czarny”, a qurt to „robak”. We Włoszech nazywany malmignatto, a w południowej Rosji karakurtem[1].
Występowanie edytuj
Zamieszkuje suche rejony zachodniej i środkowej Azji, po Turcję, Grecję, Hiszpanię, Włochy, Chorwację, Cypr, aż do południowej Francji i Korsyki oraz północną Afrykę. W ostatnim czasie występowanie tego pająka odnotowano także w innych rejonach Europy, na przykład w południowej części Ukrainy co związane jest ze zmianami klimatu. Występuje w suchych, odkrytych miejscach (także na polach uprawnych); w czasie cyklicznych masowych pojawów można tam spotkać nawet kilka pająków na 1 metr kwadratowy.
Środowisko edytuj
Suche, gorące tereny.
Opis edytuj
Długość ciała 8–15 mm (samica) i 4–7 mm (samiec). Jad jest niebezpieczny dla człowieka i dużych zwierząt (krów, wielbłądów, koni). Pająk ten ma barwę czarną i kulisty kształt odwłoka, na brzusznej jego stronie występuje czerwona plama w kształcie klepsydry, a na grzbietowej 13 żółtawych lub czerwonawych plamek. Jego ciało jest połyskujące, z kilkunastoma plamkami w jasnej obwódce[1]. Jest bliskim krewnym czarnej wdowy i często z nią mylony. Jad karakurta jest jednak bardziej niebezpieczny dla człowieka i częściej bywa śmiertelny. Dojrzałe samce żyją od maja do września, samice występują dłużej, zwykle do listopada. Samice konstruują 7–8 kokonów z jajami od czerwca do października, z przerwami trwającymi od tygodnia do trzech. Każdy kokon zawiera około 450 jaj[2].
Zachowanie edytuj
W momencie zagrożenia karakurty produkują włókna przędzy, pokrywając nimi swój brzuch oraz atakujące ich osobniki[3]. Najbardziej agresywne są samice pilnujące kokonów z jajami[4]. Samica najczęściej zjada samca w czasie kopulacji. Karakurt buduje sieć w kształcie lejka na poziomie gruntu[2].
Pokarm edytuj
Pająki te zazwyczaj nie są chętne do walki, mimo że ich szczękoczułki są bardzo ostre i bez większych trudności mogłyby przekłuć ludzką skórę. Produkowany przez karakurty jad jest szczególnie szybko i silnie działający. Te przystosowania umożliwiają odżywianie się dużymi, silnymi, dobrze opancerzonymi chrząszczami, które są częste na suchych obszarach, preferowanych przez wdowy. Ich głównym pokarmem stały się więc owady o pokaźnych rozmiarach, które wpadają w wytwarzane przez nie sieci[1].
Jad edytuj
Jad karakurta jest słabszy niż jad niektórych tropikalnych gatunków. Najgroźniejszym skutkiem ukąszenia jest latrodektyzm, który powoduje podwyższoną temperaturę, wymioty, skurcze mięśni i drgawki[5]. Podłoże neurologiczne działania jadu po raz pierwszy zaobserwowano w połączeniach nerwowo-mięśniowych żaby. Stwierdzono, że wpływ wywiera przedwczesne uwalnianie w dużych ilościach neuroprzekaźnika acetylocholiny. Destrukcja nerwów ruchowych ssaków została zbadana u kota – chociaż wpływ na mięśnie jest nieodwracalny i całkowicie blokuje połączenia nerwowo-mięśniowe, dalej są one w stanie odpowiadać na prawidłową stymulację[6].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Barbara i Martin Baehr Czy wiesz… Jaki to pająk? MULTICO Oficyna Wydawnicza, Warszawa 2002, s. 126.
- ↑ a b Levy G. Araneae: Theridiidae. In: Fauna Palaestina. Arachnida III. Jerusalem: Graphit Press, 1998, s. 85–97. [dostęp 2013-05-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-12)].
- ↑ Sean F. Craig Grzimek’s Animal Life Encyclopedia wyd. 2, t. 2 Protostomes. Thomson Gale 2003, Kanada
- ↑ Łukasz Przybyłowicz, Atlas pająków. Bielsko-Biała Wyd. Pascal, 2009, str. 83
- ↑ Latrodectus - Atlas Zwierząt [online], atlas-zwierzat.pl [dostęp 2017-11-24] (pol.).
- ↑ C. Richardson-Boedler. The widow spider Latrodectus tredecimguttatus: source of the remedy Tarentula hispanica?. „Homeopathy”. 90, s. 44–49. Wielka Brytania: British Homeopatic Journal. DOI: 10.1054/homp.1999.0456. ISSN 1475-4916.
Bibliografia edytuj
- Mały słownik zoologiczny: bezkręgowce. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1984. ISBN 83-214-0428-6.