Wikipedia

Karen Black

amerykańska aktorka

Karen Black, właśc. Karen Blanche Ziegler (ur. 1 lipca 1939 w Park Ridge, zm. 8 sierpnia 2013 w Los Angeles) − amerykańska aktorka, scenarzystka, piosenkarka i kompozytorka. Laureatka dwóch Złotych Globów dla najlepszej aktorki drugoplanowej za rolę kelnerki Rayette Dipesto w dramacie muzycznym Boba Rafelsona Pięć łatwych utworów (1970) i jako Myrtle Wilson, nieszczęśliwa żona właściciela stacji benzynowej w melodramacie Jacka Claytona Wielki Gatsby (1974)[1]. Nominowana do Oscara dla najlepszej aktorki drugoplanowej[2].

Karen Black
Ilustracja
Karen Black (2010)
Imię i nazwisko

Karen Blanche Ziegler

Data i miejsce urodzenia

1 lipca 1939
Park Ridge, stan Illinois

Data i miejsce śmierci

8 sierpnia 2013
Los Angeles

Zawód

aktorka, scenarzystka, piosenkarka, kompozytorka,

Współmałżonek

Charles Black
(1960; rozwód)
Robert Burton
(1973–1974; rozwód)
L. M. Kit Carson
(1975–1983; rozwód)
Stephen Eckelberry
(1987–2013; jej śmierć)

Lata aktywności

1960–2013

Multimedia w Wikimedia Commons

ŻyciorysEdytuj

Wczesne lataEdytuj

Urodziła się w Park Ridge w Illinois jako córka pisarki Elsie Mary Ziegler (z domu Reif), autorki kilku nagradzanych powieści dla dzieci, i Normana Arthura Zieglera, inżyniera i biznesmena[3][4]. Jej dziadek ze strony ojca, Arthur Charles Ziegler, był pierwszym wiolonczelistą w Chicagowskiej Orkiestrze Symfonicznej w Chicago[5][6]. Dorastała wraz ze starszą siostrą Gail (ur. 1937) i bratem Peterem[7]. Jej rodzina była pochodzenia niemieckiego, czeskiego i norweskiego[8].

Jako nastolatka marzyła o karierze teatralnej, szukając możliwości pracy w letnim teatrze giełdowym. Od 13 roku życia dorabiała na wakacjach czyszcząc toalety. Kiedy miała 16 lat byłam rekwizytorką i śpiewała w chórze, a w wieku 17 lat dostała swoją pierwszą prawdziwą, płatną pracę. Lee Strasberg[9]. W 1957 ukończyła Maine East High School w Park Ridge. Następnie przez dwa lata uczęszczała na Northwestern University[10] w Evanston, lecz w 1960 porzuciła studia i przeniosła się do Nowego Jorku[11]. Występowała z trupą teatralną Rockefeller Players w Westwood w New Jersey. Uczyła się aktorstwa w Actors Studio pod kierunkiem Lee Strasberga[7].

KarieraEdytuj

W 1961 debiutowała na Broadwayu w komedii Weź ją, ona jest moja (Take Her, She’s Mine)[12]. W 1962 wystąpiła po raz pierwszy na scenie Off-Broadwayu w sztuce We’re Civilized[13]. W 1965 powróciła na Broadway w dobrze przyjętej przez krytykę roli Judy w sztuce Salonik (The Playroom)[14] z Bonnie Bedelią.

Po raz pierwszy trafiła na ekran jako Betty − malowana kobieta w dramacie klasy B Najwyższy czas (The Prime Time, 1960)[15], którego producentem był Herschell Gordon Lewis. Zwróciła na siebie uwagę rolą Amy Partlett w komediodramacie Francisa Forda Coppoli Jesteś już mężczyzną (1966). Kolejną znaczącą kreacją była postać Karen w kultowym filmie drogi Dennisa Hoppera Swobodny jeździec (1969)[16] z Peterem Fondą i Jackiem Nicholsonem. Ponadto zagrała w tak znanych i cenionych produkcjach jak: Port lotniczy 1975 (1974), Dzień szarańczy (1975) i ostatnim filmie Alfreda Hitchcocka Intryga rodzinna (1976)[17].

Napisała piosenki „Memphis” i „Rolling Stone”, które wykonała jako piosenkarka country Connie White w dramacie Roberta Altmana Nashville (1975). W rezultacie została nominowana do nagrody Grammy za album z najlepszą oryginalną muzyką napisaną do filmu kinowego lub serialu telewizyjnego[18]. W marcu 1975 znalazła się na okładce magazynu „After Dark”[19]. Po kilku niezapomnianych filmach ponownie zdobyła entuzjastyczne recenzje za rolę Joanne w komediodramacie Roberta Altmana Wróć, Jimmy Deanie (1982). W horrorze Dom tysiąca trupów (2003), uważanym za kultowe dzieło gatunku, zagrała psychopatkę, Mamę Firefly.

Życie prywatneEdytuj

Była czterokrotnie zamężna. W latach 1954−1958 jej mężem był Charles Black[20]. 17 kwietnia 1973 wyszła za mąż za Roberta Burtona[20]. W 1975 rozwiedli się[20]. 4 lipca 1975 poślubiła Lewisa Minora Carsona, z którym miała syna Huntera (ur. 26 września 1975). 2 października 1983 doszło do rozwodu[20]. 27 września 1987 zawarła związek małżeński ze Stephenem Eckelberrym, z którym zaadoptowała córkę Celine (ur. 1987)[20]. Pozostali małżeństwem do śmierci Karen Black.

ŚmierćEdytuj

8 sierpnia 2013 zmarła w wieku 74 lat w Los Angeles w Kalifornii w następstwie choroby nowotworowej, z którą zmagała się przez ostatnie 3 lata życia[21].

Wybrana filmografiaEdytuj

BibliografiaEdytuj

  • Kerry Segrave, Linda Martin: The Post-Feminist Hollywood Actress: Biographies and Filmographies of Stars Born After 1939. McFarland, 1990. ISBN 978-0-899-50387-5.
  • Michael Weldon: The Psychotronic Video Guide To Film. Macmillan, 1996. ISBN 978-0-312-13149-4.
  • John Stanley: Creature Features: The Science Fiction, Fantasy, and Horror Movie Guide. Berkley Boulevard Books, 2000. ISBN 978-0-425-17517-0.
  • Michael Klossner: Prehistoric Humans in Film and Television: 581 Dramas, Comedies and Documentaries, 1905-2004. McFarland, 2006. ISBN 978-0-786-42215-9.

PrzypisyEdytuj

  1. ↑ Karen Black Awards. FamousFix.com. [dostęp 2022-08-13]. (ang.).
  2. ↑ Karen Black Awards. AllMovie. [dostęp 2022-08-13]. (ang.).
  3. ↑ Ryan Gilbey: Karen Black obituary. „The Guardian”, 2013-08-09. [dostęp 2022-08-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-08-12)]. (ang.).
  4. ↑ Karen Black Biography (1939-). Film Reference. [dostęp 2022-08-13]. (ang.).
  5. ↑ Karen Black Biography. Yahoo!. [dostęp 2022-08-13]. (ang.).
  6. ↑ Simon Farquhar: Karen Black: Gutsy, quirky actress who rose to fame in the New Hollywood of the 1970s. „The Independent”, 2013-08-09. [dostęp 2022-08-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-08-12)]. (ang.).
  7. ↑ a b Rebecca Trounson: Karen Black dies at 74; actress starred in 'Five Easy Pieces' and 'Easy Rider'. „Los Angeles Times”, 2013-08-08. [dostęp 2022-08-13]. (ang.).
  8. ↑ Karen Black What Nationality Ancestry Race. Ethnicity of Celebs. [dostęp 2022-08-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-08-13)]. (ang.).
  9. ↑ Karen Black. „The Daily Telegraph”, 2013-08-09. [dostęp 2022-08-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-08-13)]. (ang.).
  10. ↑ Karen Black Pictures. FanPix.Net. [dostęp 2022-08-13]. (ang.).
  11. ↑ Adam Bernstein: Karen Black dies at 74; film and TV actress. „The Washington Post”, 2013-08-09. [dostęp 2013-09-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-08-25)]. (ang.).
  12. ↑ Karen Black. Internet Broadway Database. [dostęp 2022-08-13]. (ang.).
  13. ↑ Karen Black. Internet Off-Broadway Database. [dostęp 2022-08-13]. (ang.).
  14. ↑ Karen Black. Playbill. [dostęp 2022-08-13]. (ang.).
  15. ↑ Sandra Brennan: Karen Black Biography. AllMovie. [dostęp 2022-08-13]. (ang.).
  16. ↑ Bruce Weber: Karen Black, Versatile Character Actress, Dies at 74. „The New York Times”, 2013-08-08. [dostęp 2022-08-13]. (ang.).
  17. ↑ Karen Black. Rotten Tomatoes. [dostęp 2022-08-13]. (ang.).
  18. ↑ Karen Black Trivia. FamousFix. [dostęp 2022-08-13]. (ang.).
  19. ↑ Karen Black Magazines. FamousFix.com. [dostęp 2022-08-13]. (ang.).
  20. ↑ a b c d e Karen Black Relationships. FamousFix.com. [dostęp 2022-08-13]. (ang.).
  21. ↑ William Bjornstad: Karen Black (1939−2013). Find a Grave Memorial, 2013-08-08. [dostęp 2022-08-13]. (ang.).

Linki zewnętrzneEdytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Karen_Black&oldid=67832042”