Karniowice (powiat chrzanowski)
Karniowice – wieś w Polsce, położona w województwie małopolskim, w powiecie chrzanowskim, w gminie Trzebinia.
| wieś | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
302-435,2[2] m n.p.m. |
| Liczba ludności (2022) |
1337[3] |
| Strefa numeracyjna |
32 |
| Kod pocztowy |
32-545[4] |
| Tablice rejestracyjne |
KCH |
| SIMC |
0222870 |
Położenie na mapie gminy Trzebinia  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu chrzanowskiego  | |
 50°09′42″N 19°31′13″E/50,161667 19,520278[1]
| |
W latach 1954–1959 wieś należała i była siedzibą władz gromady Karniowice, po jej zniesieniu w gromadzie Młoszowa. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa katowickiego.
Integralne części wsi edytuj
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0222887 | Doły | część wsi |
| 0222893 | Owczarnia | część wsi |
Położenie edytuj
Karniowice położone są na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej w mezoregionie Wyżyna Olkuska, częściowo na obszarze Parku Krajobrazowego Dolinki Krakowskie oraz w jego otulinie.
Przez Karniowice przepływa rzeka Dulówka, która w dalszym biegu zmienia nazwę na Krzeszówkę, a następnie na Rudawę i wpada w Krakowie do Wisły. Na znacznej części Karniowic znajdują się jedyne z nielicznych na świecie złóż słodkowodnego wapienia zwanego tutaj martwicą karniowicką[7][8]. W Karniowicach znajduje się rezerwat przyrody "Ostra Góra"[9]
Nazwa edytuj
Nazwę miejscowości w zlatynizowanej staropolskiej formie Karnyowicze wymienia w latach (1470–1480) Jan Długosz w księdze Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis[10].
Historia edytuj
Teren gdzie współcześnie znajdują się Karniowice najpewniej wchodził w skład państwa Wiślan, następnie państwa wielkomorawskiego, później po połączeniu ziem Wiślan z państwem Polan, pozostał przy Polsce do 1795 roku.
Od średniowiecza do 1795 roku wieś znajdowała się w województwie krakowskim. Po III rozbiorze Polski okolice Karniowic należały do dystryktu olkuskiego w ramach tzw. Galicji Zachodniej w zaborze austriackim. W 1809 roku teren Karniowic przyłączono do departamentu krakowskiego w granicach Księstwa Warszawskiego. W latach 1815–1845 w Rzeczypospolitej Krakowskiej jako jedna z 224 wsi.
W latach 1848–1918 należała do Wielkiego Księstwa Krakowskiego w ramach Cesarstwa Austriackiego. W latach 1918–1939 i 1945–1975 w woj. krakowskim. W okresie II wojny światowej należała do III Rzeszy i była miejscowością graniczną z Generalnym Gubernatorstwem.
W latach 1980-81 na terenie Karniowic w ramach KWK "Siersza" powstał Szyb Wschodni[11], który zagłębiono do docelowej głębokości 262,8 m. Eksploatację Pola Wschodniego pokładów węgla w partii „A” KWK „Siersza” rozpoczęto w 1982 roku. Eksploatowano pokłady 207, 208 i 209-210. W 2001 r. Szyb Wschodni oraz całą KWK "Siersza" zlikwidowano.
Kościół edytuj
W 1914 roku wybudowano pierwsza kaplicę w Karniowicach na prywatnych działkach[12]
1 listopada 1979 roku dekretem kard. Franciszka Macharskiego została erygowana Parafia Matki Bożej Szkaplerznej Karniowice-Dulowa w Karniowicach dla wiernych z: Karniowic, Dulowej i części Młoszowej. Pierwszym proboszczem został mianowany ks. Stanisław Fijałek.
Obiekty położone w Karniowicach edytuj
W Karniowicach powstał pierwszy w Europie nowożytnej kurhan, posiadający 3 poziomy – o wysokości 16 metrów i średnicy 26 metrów. W miejscowości jest kościół parafialny[13] pod wezwaniem MB Szkaplerznej, wybudowany w latach 1978–1988, konsekrowany w 1989 oraz Wiejski Dom Kultury. Na terenie nazywanym Nowsie z boiskiem piłkarskim powstał teren rekreacyjny nazwany Błonia Karniowickie[14]
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 50708
- ↑ GEOPORTAL 2 [online], geoportal2.pl [dostęp 2020-12-09].
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 421 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 1867, 2013–02–15. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2014-03-09].
- ↑ TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
- ↑ Geotyda - martwica karniowicka [online], geotyda.pl [dostęp 2017-11-24] (pol.).
- ↑ Martwica karniowicka [online], www.geocaching.com [dostęp 2017-11-24] (ang.).
- ↑ http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WMP19600100045/O/M19600045.pdf
- ↑ Joannis Długosz Senioris Canonici Cracoviensis, "Liber Beneficiorum", Aleksander Przezdziecki, Tom II, Kraków 1864, str. 200.
- ↑ [Śląskie] Górnośląskie kopalnie [online], steffi.xlx.pl [dostęp 2017-11-24] (pol.).
- ↑ Historia [online], strona.parafiakarniowicedulowa.pl [dostęp 2017-11-24] (pol.).
- ↑ Karniowice-Dulowa, Parafia Matki Bożej Szkaplerznej [online], www.diecezja.pl [dostęp 2017-11-24] (pol.).
- ↑ Galeria zdjęć Błonia Karniowickie | Informacja o Trzebini [online], www.trzebinia.pl [dostęp 2017-11-24] (pol.).