Katarzyna I
Katarzyna I Aleksiejewna, ros. Екатерина I Алексеевна; urodzona jako Marta Helena Skowrońska (ur. 5 kwietnia?/15 kwietnia 1683 lub 5 kwietnia?/15 kwietnia 1684 w Jēkabpils w Inflantach, zm. 6 maja?/17 maja 1727 w Petersburgu) – cesarzowa Rosji[2] w latach 1724-1727 (samodzielne panowanie od śmierci męża w 1725), żona Piotra I Wielkiego (1707-1725).
| ||||
| ||||
| ||||
| Cesarzowa Rosji (panująca) | ||||
| Okres | od 8 lutego 1725[1] do 1727 | |||
| Poprzednik | Piotr I Wielki | |||
| Następca | Piotr II Romanow | |||
| Cesarzowa Rosji (jako małżonka) | ||||
| Okres | od 1721 do 8 lutego 1725 | |||
| Jako żona | Piotr I Wielki | |||
| Koronacja | 18 maja 1724 | |||
| Następczyni | Anna Iwanowna Romanowa | |||
| Dane biograficzne | ||||
| Data i miejsce urodzenia | 15 kwietnia 1683 lub 1684 Jēkabpils | |||
| Data i miejsce śmierci | 17 maja 1727 Petersburg | |||
| Miejsce spoczynku | Sobór Pietropawłowski w Petersburgu | |||
| Mąż | Johann Rabe Piotr I Wielki | |||
| Dzieci | Paweł Piotr Anna Elżbieta Natalia (starsza) Małgorzata Natalia (młodsza) | |||
| Odznaczenia | ||||
   
| ||||
DziejeEdytuj
Otrzymała na chrzcie imię Marta. Jej pochodzenie nie jest do końca wyjaśnione. Z pewnością pochodziła z rodziny chłopskiej. Według jednej z wersji była córką osiadłego na terenie dzisiejszej Łotwy chłopa, mieszkańca Wielkiego Księstwa Litewskiego Samuela Skowrońskiego. Skowroński w latach 70. i 80. XVII wieku miał służyć u gospodarza Pałacu Kazimierza Jana Sapiehy, po czym uciekł od niego do Estonii, gdzie urodziła się przyszła cesarzowa[3]. Później, podczas panowania Katarzyny I, władze rosyjskie zaczęły wykupować od możnowładców litewskich jej braci i siostry[4].
W wieku lat 17 najęła się na służbę do ewangelickiego pastora Glücka w inflanckim Marienburgu (obecnie Alūksne, Łotwa). W tym mieście poznała szwedzkiego dragona, ubogiego szlachcica nazwiskiem Johann Rabe, za którego wyszła za mąż. Po zdobyciu miasta przez wojska rosyjskie pracowała jako praczka w pułkowej pralni. Następnie trafiła na służbę do starego marszałka Borysa Szeremietiewa. U niego spotkał ją Aleksandr Mienszykow, wykupił od starego marszałka i w roku 1702 zabrał do Moskwy. Wówczas Marta przeszła na prawosławie i przyjęła imię – Katarzyna Aleksiejewna. Wkrótce została faworytą Mienszykowa (podobno miała z nim dwoje dzieci). W roku 1706 u Mienszykowa poznał Katarzynę car Piotr I i zakochał się w niej. Ogłosił ją swoją żoną w 1711, choć formalnie małżeństwo zostało zawarte w 1712 (niektóre źródła mówią o potajemnym ożenku w 1707). W 1724 kazał koronować ją na cesarzową i uczynił współwładczynią. Urodziła mu ośmioro dzieci, z których jednak tylko dwie córki, Anna i Elżbieta dożyły dorosłego wieku.
Zgodnie z testamentem Piotra I, tron cesarski po nim przejęła Katarzyna, która została koronowana jeszcze w 1724 r. Faktycznie rządy w jej imieniu sprawował książę Aleksander Mienszykow, który przewodniczył specjalnie utworzonej 6-osobowej Najwyższej Tajnej Radzie, będącej organem doradczym carycy. Katarzyna wkrótce ciężko zachorowała i umarła po dwóch latach rządów. Historia zanotowała tylko jedną istotną jej decyzję, zawartą w testamencie. Mianowicie wyraziła w nim wolę, aby następcą na tronie po jej śmierci został Piotr II Aleksiejewicz, wnuk Piotra I (po jego najstarszym synu z pierwszego małżeństwa – Aleksym). Po nim władcami miały być kolejno Anna i Elżbieta, córki Piotra I i Katarzyny. Druga córka tej pary, Anna, wyszła za Karla Friedricha księcia Holstein-Gottorp i była matką późniejszego cesarza Piotra III.
W 1726 odznaczona Orderem Orła Białego[5].
Postać Katarzyny I jest tytułową bohaterką beletrystycznej powieści Ellen Alpsten Caryca[6].
Zobacz teżEdytuj
PrzypisyEdytuj
- ↑ Formalna współwładczyni z Piotrem I od 18 maja 1724.
- ↑ tytuł nieuznawany przez Rzeczpospolitą
- ↑ W. Kalada: Дом на Юр’еўскай вуліцы. W: Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Мінска. У 4 кн.. T. 1. Mińsk: BiełTA, 2001, s. 273. ISBN 985-6302-33-1. (biał.)
- ↑ Всемирно известные белорусы (ros.). BiełTA. [dostęp 2010-07-04].
- ↑ Kawalerowie i statuty Orderu Orła Białego 1705-2008, 2008, s. 152.
- ↑ Ellen Alpsten Caryca. (tłum. Daria Kuczyńska-Szymala, Katowice 2011, Sonia Draga ISBN 978-83-7508-374).