Katarzyna I

	Katarzyna I
	Katarzyna I
	Cesarzowa Rosji; (panująca)
Okres	od 8 lutego 1725; do 1727
Poprzednik	Piotr I Wielki
Następca	Piotr II Romanow
	Cesarzowa Rosji; (jako małżonka)
Okres	od 1721; do 8 lutego 1725
Jako żona	Piotr I Wielki
Koronacja	18 maja 1724
Następczyni	Anna Iwanowna Romanowa
	Dane biograficzne
Data i miejsce urodzenia	15 kwietnia 1683 lub 1684 ; Jēkabpils
Data i miejsce śmierci	17 maja 1727 ; Petersburg
Miejsce spoczynku	Sobór Pietropawłowski w Petersburgu
Mąż	Johann Rabe; Piotr I Wielki
Dzieci	Paweł; Piotr; Anna; Elżbieta; Natalia (starsza); Małgorzata; Natalia (młodsza)
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Ten artykuł dotyczy cesarzowej Rosji. Zobacz też: hasło o cesarzowej Konstantynopola Katarzynie I de Courtenay.

Katarzyna I Aleksiejewna, ros. Екатерина I Алексеевна; urodzona jako Marta Helena Skowrońska (ur. 5 kwietnia^?/15 kwietnia 1683 lub 5 kwietnia^?/15 kwietnia 1684 w Jēkabpils w Inflantach, zm. 6 maja^?/17 maja 1727 w Petersburgu) – cesarzowa Rosji^[2] w latach 1724-1727 (samodzielne panowanie od śmierci męża w 1725), żona Piotra I Wielkiego (1707-1725).

DziejeEdytuj

Otrzymała na chrzcie imię Marta. Jej pochodzenie nie jest do końca wyjaśnione. Z pewnością pochodziła z rodziny chłopskiej. Według jednej z wersji była córką osiadłego na terenie dzisiejszej Łotwy chłopa, mieszkańca Wielkiego Księstwa Litewskiego Samuela Skowrońskiego. Skowroński w latach 70. i 80. XVII wieku miał służyć u gospodarza Pałacu Kazimierza Jana Sapiehy, po czym uciekł od niego do Estonii, gdzie urodziła się przyszła cesarzowa^[3]. Później, podczas panowania Katarzyny I, władze rosyjskie zaczęły wykupować od możnowładców litewskich jej braci i siostry^[4].

W wieku lat 17 najęła się na służbę do ewangelickiego pastora Glücka w inflanckim Marienburgu (obecnie Alūksne, Łotwa). W tym mieście poznała szwedzkiego dragona, ubogiego szlachcica nazwiskiem Johann Rabe, za którego wyszła za mąż. Po zdobyciu miasta przez wojska rosyjskie pracowała jako praczka w pułkowej pralni. Następnie trafiła na służbę do starego marszałka Borysa Szeremietiewa. U niego spotkał ją Aleksandr Mienszykow, wykupił od starego marszałka i w roku 1702 zabrał do Moskwy. Wówczas Marta przeszła na prawosławie i przyjęła imię – Katarzyna Aleksiejewna. Wkrótce została faworytą Mienszykowa (podobno miała z nim dwoje dzieci). W roku 1706 u Mienszykowa poznał Katarzynę car Piotr I i zakochał się w niej. Ogłosił ją swoją żoną w 1711, choć formalnie małżeństwo zostało zawarte w 1712 (niektóre źródła mówią o potajemnym ożenku w 1707). W 1724 kazał koronować ją na cesarzową i uczynił współwładczynią. Urodziła mu ośmioro dzieci, z których jednak tylko dwie córki, Anna i Elżbieta dożyły dorosłego wieku.

Zgodnie z testamentem Piotra I, tron cesarski po nim przejęła Katarzyna, która została koronowana jeszcze w 1724 r. Faktycznie rządy w jej imieniu sprawował książę Aleksander Mienszykow, który przewodniczył specjalnie utworzonej 6-osobowej Najwyższej Tajnej Radzie, będącej organem doradczym carycy. Katarzyna wkrótce ciężko zachorowała i umarła po dwóch latach rządów. Historia zanotowała tylko jedną istotną jej decyzję, zawartą w testamencie. Mianowicie wyraziła w nim wolę, aby następcą na tronie po jej śmierci został Piotr II Aleksiejewicz, wnuk Piotra I (po jego najstarszym synu z pierwszego małżeństwa – Aleksym). Po nim władcami miały być kolejno Anna i Elżbieta, córki Piotra I i Katarzyny. Druga córka tej pary, Anna, wyszła za Karla Friedricha księcia Holstein-Gottorp i była matką późniejszego cesarza Piotra III.

W 1726 odznaczona Orderem Orła Białego^[5].

Postać Katarzyny I jest tytułową bohaterką beletrystycznej powieści Ellen Alpsten Caryca^[6].

Zobacz teżEdytuj

PrzypisyEdytuj

↑ Formalna współwładczyni z Piotrem I od 18 maja 1724.
↑ tytuł nieuznawany przez Rzeczpospolitą
↑ W. Kalada: Дом на Юр’еўскай вуліцы. W: Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Мінска. У 4 кн.. T. 1. Mińsk: BiełTA, 2001, s. 273. ISBN 985-6302-33-1. (biał.)
↑ Всемирно известные белорусы (ros.). BiełTA. [dostęp 2010-07-04].
↑ Kawalerowie i statuty Orderu Orła Białego 1705-2008, 2008, s. 152.
↑ Ellen Alpsten Caryca. (tłum. Daria Kuczyńska-Szymala, Katowice 2011, Sonia Draga ISBN 978-83-7508-374).

[1] Formalna współwładczyni z Piotrem I od 18 maja 1724.

[2] tytuł nieuznawany przez Rzeczpospolitą

[3] W. Kalada: Дом на Юр’еўскай вуліцы. W: Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Мінска. У 4 кн.. T. 1. Mińsk: BiełTA, 2001, s. 273. ISBN 985-6302-33-1. (biał.)

[4] Всемирно известные белорусы (ros.). BiełTA. [dostęp 2010-07-04].

[5] Kawalerowie i statuty Orderu Orła Białego 1705-2008, 2008, s. 152.

[6] Ellen Alpsten Caryca. (tłum. Daria Kuczyńska-Szymala, Katowice 2011, Sonia Draga ISBN 978-83-7508-374).

[2]

[1]

[3]

[4]

[5]

[6]