Wikipedia

Katastrofa górnicza w kopalni Heinitz

Katastrofa górnicza w kopalni Heinitz – katastrofa w niemieckiej kopalni węgla kamiennego Heinitz (od 1945 do 2004 roku działającej jako Kopalnia Węgla Kamiennego Rozbark) na Rozbarku. W wyniku wybuchu gazów oraz pyłu węglowego w dniu 31 stycznia 1923 roku zginęło 145 górników[2]. Jest to jedna z najtragiczniejszych katastrof górniczych na obszarze dzisiejszej Polski oraz największa w bytomskim górnictwie.

Katastrofa górnicza w Kopalni Węgla Kamiennego Heinitz
Ilustracja
Pomnik ofiar katastrofy
Państwo

 Rzesza Niemiecka

Miejsce

Rozbark, Kopalnia Węgla Kamiennego Heinitz

Rodzaj zdarzenia

Katastrofa górnicza (wybuch pyłu węglowego)

Data

31 stycznia 1923[1]

Ofiary śmiertelne

145 osób

Położenie na mapie Rzeszy Niemieckiej
Mapa konturowa Rzeszy Niemieckiej, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „miejsce zdarzenia”
Ziemia50°20′33″N 18°55′47″E/50,342500 18,929722

Przebieg edytuj

Ze względu na to, że kopalnia została zaliczona do kategorii niegazowych, używano w niej lamp z otwartym ogniem[3]. Do wybuchu doszło na poziomie 420, na którym przebywało 23 górników. Oni też zostali jego pierwszymi ofiarami. Przypuszcza się, że zapaliły się gazy z nieczynnego wyrobiska oraz pył węglowy[3]. Poprzez jeden z szybów fala wybuchu dotarła na powierzchnię oraz na pokład 660[3].

Ratownicy dotarli do pierwszych poszkodowanych 7 godzin po wybuchu. Podczas trwającej kilkanaście dni akcji ratunkowej wydobyto 145 zabitych (w tym 4 ratowników górniczych) oraz kilkuset rannych[3].

21 lutego wydobyto kolejne 7 ofiar[4], a w następnym dniu pozostałe 2 ofiary[5]. Ostatnia ofiara została wydobyta dopiero w marcu i pochowana w Rozbarku[6].

Pogrzeby edytuj

4 lutego odbył się pogrzeb 122 ofiar, które do tego czasu wydobyto[3]. Uroczystość rozpoczęła się na placu przed kopalnianą cechownią, gdzie ustawiono 122 trumny[7]. Po nabożeństwie prowadzonym przez księży katolickich i ewangelickich, na 25 ciężarówkach przewieziono trumny na cmentarze. Na cmentarzu w Rozbarku pochowano we wspólnym grobie 104 górników (100 katolików i 4 ewangelików)[7]. Ostatecznie spoczęło tam 122 górników, pozostałych pochowano w Piekarach Śląskich (20 osób), Karbiu, Chechle oraz Radzionkowie (po 1)[8]. W imieniu Rzeczypospolitej Polskiej udział w pogrzebie wzięli Konsul Generalny Rzeczypospolitej Polskiej w Bytomiu doktor ekonomii Aleksander Szczepański i konsul Radowski[8].

23 lutego odbył się pogrzeb kolejnych 8 ofiar. 2 zostały pochowane w Piekarach Śląskich, a 6 w Rozbarku[5].

Po katastrofie edytuj

Szukanie przyczyn edytuj

20 lutego 1923 roku w czasopiśmie „Górnoślązak” opublikowano informację, że problem katastrofy został poruszony podczas obrad Parlamentu Krajowego Wolnego Państwa Prusy przez Deputowanego Socjaldemokratycznej Partii Niemiec z Górnego Śląska Juliusa Franza. To miało miejsce podczas obrad w sprawie bezpieczeństwa w dolnośląskich kopalniach węgla kamiennego. Już w 1922 roku złożono wniosek podniesienia bezpieczeństwa w kopalniach. Według deputowanego w kopalni nie odbywały się ćwiczenia ratowników górniczych. Nie wypróbowano aparatów ratunkowych, dlatego z 4 ratowników, którzy zjechali do kopalni, aż 3 zginęło[9].

Pomoc rodzinom ofiar edytuj

Na początku lutego redakcja Katolika ogłosiła apel w którym prosiła o zbieranie datków dla rodzin ofiar[10]. 20 lutego 1923 roku z budżetu Prowincji Górny Śląsk postanowiono przekazać 5 mln. marek niemieckich na zapomogi dla wdów i sierot po górnikach, którzy zginęli w kopalniach Abwehr, Heinitz i Knoff[11].

W marcu w Dzienniku Ustaw Śląskich ogłoszono rozporządzenie Marszałka Sejmu Śląskiego, który przyznał rodzinom ofiar katastrof w kopalniach Heinitz i Knoff 10 milionów marek niemieckich na zapomogi[12].

W kwietniu poinformowano, że przekazywaniem pieniędzy z dobrowolnych datków będzie zajmował się specjalny wydział[13]. Uchwalono wypłatę zapomogi rodzinom ofiar jeszcze przed świętami Wielkanocnymi[13]. Każda rodzina otrzymała 40 tys. marek niemieckich, potem na każde dziecko poniżej 14 roku życia miała otrzymać kolejne 10 tys. marek niemieckich[13]. Rodzice i osoby dla których zmarły był jedynym żywicielem mieli otrzymać po 40 tys. marek niemieckich[13].

Pomnik edytuj

1 lutego 1925 roku, na miejscu zbiorowej mogiły odsłonięto pomnik z nazwiskami wszystkich ofiar katastrofy. W 2009 roku pomnik został odnowiony.

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ Przemysław Nadolski: Pomniki miasta Bytomia i jego dzielnic (do 1945). W: Bytom. Wykopaliska, zabytki, dokumenty, wspomnienia. Bytom: Muzeum Górnośląskie w Bytomiu, 1997.
  2. ↑ Michał Wroński, Mija 100 lat od największej tragedii w dziejach górnośląskiego górnictwa [online], Ślązag.pl, 31 stycznia 2023 [dostęp 2023-01-31] (pol.).
  3. ↑ a b c d e Bytomska katastrofa. W: Maciej Droń: Był sobie Bytom. Bytom: 2001, s. 101–102. ISBN 83-916471-04.
  4. ↑ Rozbark pod Bytomiem Górnoślazak 1923 nr 43 s. 3.
  5. ↑ a b Rozbark Górnoślązak 1923 nr 44 s. 3.
  6. ↑ Rozbark Górnoslązak 1923 nr 66 z 22 marca s. 4.
  7. ↑ a b Pogrzeb ofiar nieszczęścia na kopalni „Heinitz” pod Bytomiem Górnoślązak 1923 nr 28 s. 1.
  8. ↑ a b Bytom Górnoślązak 1923 nr 29 s. 3.
  9. ↑ Górnosląskie katastrofy kopalniane Górnoślązak 1923 nr 40 s. 4.
  10. ↑ Odezwa Górnoślązak 1923 nr 27 s. 1.
  11. ↑ 5 milionów na rodziny po górnikach Górnoslązak 1923 nr 42 s. 1.
  12. ↑ Dla pozostałych po ofiarach katastrof w kopalniach Heinitz i Knoff Górnoślązak 1923 nr 53 s. 3.
  13. ↑ a b c d Rozbark Górnoslązak 1923 nr 74 z 1 kwietnia s. 2.

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Katastrofa_górnicza_w_kopalni_Heinitz&oldid=71689427”