Wikipedia

Katedra Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Kamieńcu Podolskim

Katedra Świętych Apostołów Piotra i Pawła[1] (ukr. Собор святих Апостолів Петра і Павла) – rzymskokatolicka świątynia w Kamieńcu Podolskim, katedra diecezji kamienieckiej. Mieści się przy placu Katedralnym. Świątynia należy do parafii katedralnej św. Apostołów Piotra i Pawła w Kamieńcu Podolskim.

katedra Świętych Apostołów Piotra i Pawła
Собор святих Апостолів Петра і Павла
katedra
Ilustracja
Katedra w Kamieńcu Podolskim widok od zachodu
Państwo

 Ukraina

Obwód

 chmielnicki

Miejscowość

Kamieniec Podolski

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Parafia

św. Apostołów Piotra i Pawła w Kamieńcu Podolskim

Wezwanie

Świętych Apostołów Piotra i Pawła

Wspomnienie liturgiczne

Świętych Apostołów Piotra i Pawła

Położenie na mapie obwodu chmielnickiego
Mapa konturowa obwodu chmielnickiego, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „katedra Świętych Apostołów Piotra i Pawła”
Położenie na mapie Ukrainy
Mapa konturowa Ukrainy, po lewej znajduje się punkt z opisem „katedra Świętych Apostołów Piotra i Pawła”
Ziemia48°40′36″N 26°34′19″E/48,676667 26,571944
Multimedia w Wikimedia Commons

Historia

edytuj

Świątynia została wybudowana w 1. połowie XV wieku, a budowę pierwszego kamiennego kościoła przypisuje się biskupowi Maciejowi ze Starej Łomży lub Pawłowi z Bojańczyc.[2] Kościół ten był trójnawową pseudobazyliką z korpusem początkowo na planie prawie kwadratu[3].

Za czasów biskupa Jakuba Buczackiego w XVI wieku kościół przebudowano w stylu renesansowym. W latach 1646-1648 świątynia została przebudowana w stylu barokowym i przy tej okazji wydłużono prezbiterium kościoła i wybudowano wolnostojącą dzwonnicę[3]. W 1672, podczas okupacji tureckiej tych ziem kościół przekształcono w meczet. Usunięto wyposażenie i wyrzucono z podziemi trumny pochowanych[3]. Przed kościołem dobudowano zwieńczony półksiężycem minaret ze spiralnymi schodami w środku liczącymi 144 stopnie[4]. Po odzyskaniu przez Rzeczpospolitą Kamieńca 23 września 1699 miał tu miejsce obrzęd oczyszczenia katedry. Po okupacji tureckiej katedrę odnowił biskup Jan Chryzostom Gniński, co upamiętniają dwie tablice z datą 1704. Pozostawienie minaretu wraz z półksiężycem na wieży było warunkiem zastrzeżonym w Pokoju Karłowickim zawartym 26 stycznia 1699 roku. Aby zachować zapisy traktatu, a jednocześnie wyeliminować symbol panowania Osmanów[5] na szczycie umieszczono drewnianą figurę, którą 10 maja 1756 roku, za sprawą biskupa Michała Dembowskiego wymieniono na sprowadzoną z Gdańska miedzianą figurę Matki Boskiej o wysokości 4,5 metra. 1 czerwca 1820 r. w podstawę posągu uderzył piorun, który przeszedł przez wnętrze kolumny do dołu i wywołał w kościele ugaszony wkrótce potem pożar[6].

W połowie XVIII wieku katedra została przebudowana w stylu późnobarokowym. Ołtarz ufundował Stefan Rupniewski, a Michał Dembowski ufundował nowe stalle, rokokową ambonę, konfesjonały i organy[7]. Z jego inicjatywy zbudowano w 1754 roku nową fasadę katedry oraz dzwonnicę (niedokończoną), co upamiętnia tablica z herbem Jelita ku jego czci umieszczona nad portalem głównym.

8 grudnia 1919 odbył się uroczysty ingres bp. Piotra Mańkowskiego do katedry. 27 kwietnia 1922 Sowieci ograbili skarbiec katedralny. 14 maja 1936 władze radzieckie zamknęły świątynię i urządziły w niej muzeum. Przejściowo była czynna od lata 1941 do 4 czerwca 1945. W latach 1946–1990 w kościele mieściło się muzeum ateizmu. 13 czerwca 1990 został zwrócony wiernym, a 29 czerwca odprawiono pierwszą mszę świętą. Świątynia została odnowiona dzięki wysiłkom jej proboszcza, ks. Romana Twaroga. Kapituła katedralna w Kamieńcu Podolskim nie została wznowiona[4][8].

Krypta

edytuj

W krypcie katedry zostali pochowani m.in.[9]:

Galeria

edytuj
  •  
  •  
    Plan katedry w Kamieńcu
  •  
    Fasada barokowa z XVIII wieku i minaret z XVII wieku
  •  
    Portal główny z tablicą i herbem Jelita biskupa Dembowskiego
  •  
    Prezbiterium
  •  
    Figura na minarecie
  •  
    Ołtarz
  •  
    Ołtarz
  •  
    Łuk Triumfalny z XVIII wieku
  •  
    Wejście boczne w stylu neogotyckim (XIX w.)
  •  
    Nagrobek Laury Przeździeckiej

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Polski egzonim przyjęty na 121. posiedzeniu KSNG.
  2. ↑ Tadeusz M. Trajdos, Wikariusze katedry kamienickiej, "Przegląd Historyczny" t.102 nr 3, 2011, s. 436.
  3. ↑ a b c Dorota Janiszewska Jakubiak, Katedry w Kamieńcu Podolskim [online], s. 23-25 (pol.).
  4. ↑ a b Dorota Janiszewska-Jakubiak, Katedry w Kamieńcu [online], s. 23-25 [dostęp 2021-07-26].
  5. ↑ Głos Narodu. 1935, nr 143, Dodatek s.9: Jeszcze o Frankistach- Jagiellonian Digital Library, jbc.bj.uj.edu.pl, 26 maja 1935 [dostęp 2018-02-23].
  6. ↑ Aleksander Rasszczupkin „Kamieniec Podolski”
  7. ↑ Tadeusz M. Trajdos, Sumariusz dokumentów i akt majątkowych biskupstwa kamienieckiego z 1579 roku [online], s. 272 [dostęp 2021-07-26].
  8. ↑ Instytut Pamięci Narodowej, Ks. Roman Twaróg [online], Instytut Pamięci Narodowej [dostęp 2023-10-01] (pol.).
  9. ↑ K. Iwanicki, Katedra w Kamieńcu, Warszawa 1930, s. 28.

Linki zewnętrzne

edytuj
  • Karol Iwanicki, Katedra w Kamieńcu, Warszawa 1930 (kopia cyfrowa)
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Katedra_Świętych_Apostołów_Piotra_i_Pawła_w_Kamieńcu_Podolskim&oldid=75799395”