Wikipedia

Katedra Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Gliwicach

kościół w Gliwicach
(Przekierowano z Katedra św. Apostołów Piotra i Pawła w Gliwicach)

Katedra św. Apostołów Piotra i Pawła w Gliwicach – kościół katedralny w Gliwicach w dzielnicy Śródmieście.

Katedra św. Apostołów Piotra i Pawła w Gliwicach
A/3/99 z dnia 30.04.1999 r.[1]
katedra
Ilustracja
Katedra w Gliwicach widziana z wieży kościoła Wszystkich Świętych w Gliwicach (2018)
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Miejscowość

Gliwice

Adres

Jana Pawła II

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Parafia

katedralna Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Gliwicach

katedra

od 1992

Wezwanie

św. Apostołów Piotra i Pawła

Wspomnienie liturgiczne

Świętych Apostołów Piotra i Pawła

Położenie na mapie Gliwic
Mapa konturowa Gliwic, w centrum znajduje się punkt z opisem „Katedra św. Apostołów Piotra i Pawła w Gliwicach”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Katedra św. Apostołów Piotra i Pawła w Gliwicach”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Katedra św. Apostołów Piotra i Pawła w Gliwicach”
Ziemia50°17′28,56″N 18°39′55,85″E/50,291267 18,665514
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Historia edytuj

Kościół został wybudowany w latach 1896–1900. Autorem projektu był architekt Georg Kuczora, który zaprojektował w Gliwicach również m.in. budynek tzw. „Czerwonej chemii”.

Na początku świątynia była przez krótki czas kościołem filialnym gliwickiej parafii Wszystkich Świętych. W 1908 roku nastąpiło erygowanie parafii pod wezwaniem św. Apostołów Piotra i Pawła, a jej pierwszym proboszczem został ksiądz prałat Józef Jagło.

Organy wybudował Kurzer z Gliwic w 1900 roku, posiadały 42 głosy. Przebudowała je austriacka firma Rieger w 1936 roku, powiększając je do 54 głosów. Organy obecnie są po kapitalnym remoncie przeprowadzonym w 2009 roku.

W 1992 roku papież Jan Paweł II erygował diecezję gliwicką, a kościół parafialny pod wezwaniem św. Apostołów Piotra i Pawła podniósł do godności kościoła katedralnego.

Kalendarium edytuj

  • 1890, 15 kwietnia – decyzja korporacji kościelnych o budowie nowego kościoła.
  • 1896, 23 listopada – uroczyste położenie kamienia węgielnego
  • 1897, maj – ukończenie fundamentów
  • 1898, 12 listopada – uroczyste zatknięcie tradycyjnej wiechy na obelkowaniu dachowym
  • 1899, 8 listopada – poświęcenie nowego kościoła i odprawienie pierwszej mszy przez proboszcza parafii ks.Pawła Buchali
  • 1900, 16 maja – uroczysta konsekracja dokonana przez biskupa wrocławskiego ks. kardynała Jerzego Koppa
  • 1908, 15 stycznia – erygowanie nowej parafii i mianowanie pierwszego proboszcza, ks. Józefa Jagłę
  • 1917, 26 czerwca – zarekwirowanie dzwonów na cele wojenne
  • 1922, 10 września – uroczyste poświęcenie nowych dzwonów
  • 1934–1936 – renowacja wnętrza kościoła i remont organów
  • 1945, 24 stycznia – ostrzał przez wojska sowieckie pozycji niemieckich w okolicach kościoła powodujący znaczne zniszczenia kościoła
  • 1945–1946 – usuwanie szkód wojennych
  • 1955–1956 – restauracja witraży
  • 1978–1979 – prace malarskie wnętrza wykonane przez artystę J. Szmuca z Krakowa
  • 1992, 25 marca – podniesienie kościoła do godności kościoła katedralnego dokonane przez Jana Pawła II

Wnętrze i wyposażenie edytuj

Wnętrze kościoła jest utrzymane w stylu neogotyckim.

Organy edytuj

Organy wybudował w 1899 roku gliwicki organmistrz Ernst Kurzer. Projekt dyspozycji przygotował prof. Emil Bohn z Wrocławia, a szafę organową wykonał Zakład Sztuki Kościelnej Buhl również z Wrocławia. W lipcu 1917 roku organy Kurzera zostały zarekwirowane na cele wojenne. Zdemontowała je firma Klimosch und Dürschlag z Rybnika. Ta sama firma 5 lat później uzupełniła prospekt piszczałkami wykonanymi z cynku. W 1936 roku podjęto decyzję o przebudowie instrumentu przez firmę Rieger, która miała swój zakład w obecnej Kolonii-Mokrej koło Głubczyc. Firma Rieger wybudowała nowy instrument z wykorzystaniem szafy i niektórych głosów Kurzera. Poświęcenie organów miało miejsce 20 grudnia 1936 roku[2].

Dyspozycja instrumentu:

Manuał I Manuał II Manuał III Pedał
1. Prinzipal 16′ 1. Bordun 16′ 1. Schwebd. Aeol. 8′ 1. Gambabass 16′
2. Gemshorn 8′ 2. Salizional 8′ 2. Viola di Gamba 8′ 2. Subbass 16′
3. Doppelflöte 8′ 3. Liebl. Gedackt 8′ 3. Quintade 8′ 3. Violonbass 16′
4. Gamba 8′ 4. Flaut dolce 8′ 4. Portunalflöte 8′ 4. Prinzipalbass 16′
5. Hohlflöte 8′ 5. Prinzipal minor 8′ 5. Geigenprinzipal 8′ 5. Quintbass 10 2/3′
6. Prinzipal 8′ 6. Gemshorn 4′ 6. Nachthorn ged. 4′ 6. Bassflöte 8′
7. Rohrflöte 4′ 7. Prästant 4′ 7. Prinzipal 4′ 7. Cello 8′
8. Spitzflöte 4′ 8. Nazard 2 2/3′ 8. Quintflöte 2 2/3′ 8. Octavbass 8′
9. Octave 4′ 9. Waldflöte 2′ 9. Flageolette 2′ 9. Prinzipal 4′
10. Quinte 2 2/3′ 10. Terz 1 3/5′ 10. Siff-flöte 1′ 10. Nachthorn 2′
11. Octave 2′ 11. Cymbel 3 fach. 11. Sesquialtera 2 fach. 11. Rauschpfeife 4 fach
12. Kornett 3-5 fach. 12. English Horn 8′ 12. Mixtur 4 fach. 12. Posaune 16′
13. Rauschpfeife 2 fach. 13. Rankett 16′ 13. Basstrompete 8′
14. Mixtur 5-6 fach. 14. Oboe 8′
15. Trompete 8′
Harfe

Dzwony edytuj

Na wieży wiszą trzy staliwne dzwony[3]. Dawniej, do 1917 roku na wieży wisiały dzwony spiżowe, odlane w ludwisarni Braci Urlich w Apoldzie. Sygnaturka z tej odlewni natomiast dotrwała do 1941 r., kiedy to również została zarekwirowana na potrzeby wojenne[4]. Dzięki interwencji specjalistów oraz ekspertów z Politechniki Śląskiej w 2021 roku dzwony przeszły remont. Przy jego okazji zawieszono instrument z Odlewni Dzwonów w Gliwicach, który dotychczas znajdował się we wnętrzu katedry i wykorzystano go do odmierzania godzin. Dzwony osadzono na zębatkach, które zostały wykonane wzorując się na poprzednich, oryginalnych, stosowanych przez odlewnię w Bochum[5].

Dane dzwonów[5]
Imię Waga (kg) Ton Średnica (cm) Rok odlania Odlewnia
Mały dzwon św. Jerzy ~1150 kg e′ (-) 138 cm 1922 Bochumer Verein Gussstahlfabrik, Bochum
Średni dzwon św. Józef ~1900 kg d′ (-) 157 cm 1922 Bochumer Verein Gussstahlfabrik, Bochum
Duży dzwon św. Maria ~3250 kg b0 (+) 190 cm 1922 Bochumer Verein Gussstahlfabrik, Bochum

Galeria edytuj

  •  
    Mozaika nad wejściem do katedry przedstawiająca św. Apostołów Piotra i Pawła
  •  
    Wnętrze
  •  
    Ołtarz główny
  •  
    Organy
  •  
    Ambona
  •  
    Historia kościoła umieszczona w przedsionku

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023 [dostęp 2010-05-20].
  2. ↑ Krzysztof Brzenk, Gliwice (Katedra Świętych Apostołów Piotra i Pawła) [online], musicamsacram.pl [dostęp 2022-03-28] (pol.).
  3. ↑ Katedra w Gliwicach pw. św. Apostołów Piotra i Pawła [online], www.gliwiczanie.pl [dostęp 2022-03-28].
  4. ↑ Jacek Bombor, W katedrze w Gliwicach uratowano zabytkowy system dzwonowy. Dzięki inwestycji trzy dzwony będą wzywać wiernych przez kolejne 100 lat [online], Dziennik Zachodni, 16 lutego 2021 [dostęp 2022-03-28] (pol.).
  5. ↑ a b Katedralne dzwony – Katedra Gliwicka [online] [dostęp 2022-03-28] (pol.).

Bibliografia edytuj

  • http://katedra.gliwice.pl/ Strona internetowa Parafii Katedralnej w Gliwicach
  • Rocznik Muzeum w Gliwicach, tom IX: 1993, Józef Bonczol, Katedra pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Gliwicach, s. 215–243

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Katedra_Świętych_Apostołów_Piotra_i_Pawła_w_Gliwicach&oldid=72904230”