Kazimierz Błeszyński (filozof)
Kazimierz Błeszyński herbu Suchekomnaty[1] (ur. 1 maja 1881 w Stawie, gm. Gruszczyce, zm. 17 lutego 1972 w Łodzi[2]) – polski filozof, poeta, dramaturg, tłumacz, krytyk literacki, działacz rewolucyjny.
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Język |
polski |
Dziedzina sztuki | |
Odznaczenia | |
Życiorys
edytujBłeszyński pochodził z rodziny szlacheckiej, która zubożała po powstaniu styczniowym[3]. W młodości mieszkał w Żelisławiu k. Błaszek. Jego ojciec był prawnikiem i rotmistrzem w wojsku[4][2]. Błeszyński uczęszczał do szkoły w Radomsku[3] oraz do III gimnazjum w Warszawie[4][2]. Następnie służył jako podchorąży armii carskiej. Tam działał we Wszechrosyjskim Związku Oficerów, agitował wśród żołnierzy i kolportował pisma rewolucyjne, do których pisywał artykuły[3]. Ponadto publikował m.in. w „Chimerze”, „Krytyce” i „Nowej Gazecie”[4]. Następnie studiował przyrodoznawstwo na Uniwersytecie Warszawskim, lecz został wydalony ze studiów za udział w konspiracji i skazany na warszawskie więzienie[2][3] (w którym odsiadywał z Feliksem Perlem)[2]. Z aresztu uciekł przez Galicję, udając się na emigrację[3]. Następnie studiował filozofię kolejno w Berlinie u Georga Siemela i Aloisa Riehla, później studiował w Lipsku i Heidelbergu[3]. Przez kilka lat mieszkał w Paryżu, gdzie słuchał wykładów Henriego Begsona[3], a następnie w Brukseli[4][2], gdzie wykładali uczniowie tego filozofa[3]. Podczas emigracji pisywał artykuły do „Robotnika”, „Myśli filozoficznej”, „Nowej Gazety” w Warszawie i „Krytyki Krakowskiej”, gdzie miał stałą rubryczkę. Publikował również artykuły filozoficzne w pismach niemieckich[3].
Podczas I wojny światowej, gdy Belgia znalazła się pod okupacją niemiecką, z jego inicjatywy zaczęto wydawać podziemne pismo „Le Flambeau”[3]. Ponadto Błeszyński redagował pismo rewolucyjne „Sołdatskij listok”[2]. Po wojnie był wykładowcą propedeutyki filozofii w gimnazjum Wojciecha Górskiego w Warszawie, a następnie pracował jako urzędnik cenzurujący filmy w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i pracownik Państwowego Zakładu Ubezpieczeń Wzajemnych[5] oraz był doradcą literackim i recenzentemTowarzystwa Wydawniczego „Rój”[5][3]. Został także członkiem Towarzystwa Filozoficznego oraz redaktorem „Przeglądu Filozoficznego”. Był patronem debiutu Poli Gojawiczyńskiej, pisywał artykuły do „Wiadomości Literackich”[3] Ponadto napisał i wystawił dwa dramaty: „Badyle i pąki” (1917) wystawione w warszawskim Teatrze Rozmaitości, i „Skromną Hankę” (1921) wystawioną w Teatrze Miejskim w Łodzi[2].
Podczas II wojny światowej przebywał w Warszawie[2]. Tam, mieszkając na Saskiej Kempie, opiekował się młodym Leszkiem Kołakowskim[6][7]. Po upadku powstania warszawskiego, został wywieziony do Jędrzejowa, następnie przebywał w Miechowie i Krakowie[2]. Po II wojnie światowej zamieszkał w Łodzi, w Domu Literatów[3], gdzie zajmował się pracą literacką. Był autorem tłumaczeń m.in. Bergsona i Marksa, a także utworów dramatycznych i wierszowanych. Napisał m.in. wspomnienia „O mnie i nie o mnie” (wyd. I, Łódź 1961; wyd. II Łódź 1963)[5]. Był członkiem łódzkiego Oddziału Związku Literatów Polskich[3].
Życie prywatne
edytujKazimierz Błeszyński pochodził z rodziny szlacheckiej, z Błeszyńskich herbu Suchekomnaty. Był synem Zdzisława Tomasza (ur. ok. 1832) – powstańca styczniowego, dziedzica dóbr Zelisław, rotmistrza 4 szwadronu 1 pułku Kaliskiej Brygady Kawalerii Narodowej i Heleny z domu Sękowskiej, córki Franciszka i Karoliny z domu Drotkiewicz. Miał troje rodzeństwa z pierwszego małżeństwa jego ojca – Ludwikę Józefę Bronisławę (ur. 1865), Tomasza Abdona Albina (ur. 1863) i Józefa Beniamina (1867)[1].
Był bliskim przyjacielem Franciszka Fiszera[3]
Został pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie[5] (kwatera 269-1-10,11,12)[8].
Tłumaczenia
edytuj- Henri Bergson: „Wstęp do metafizyki” (1912), (Myśl i Ruch) (1963)[9],
- Nikołaj Czernyszewski: „Pisma Filozoficzne” (1961)[10],
- Fiodor Dostojewski: „Młodzik” (1956)[2][11],
- Friedrich Engels: „W kwestii mieszkaniowej” (1949)[12],
- Mark Gayn : „Dziennik Japoński” (1954)[13],
- Hermann Hesse „Sidharta”[3],
- Alphonse Labbé : Cytologia doświadczalna (1900)[9],
- Włodzimierz Lenin: „Zeszyty Filozoficzne”[2],
- Michaił Łomonosow „Pisma filozoficzne” (1956)[14],
- Karl Marx: „Nędza filozofii”[2], „Dzieła” (1969)[15],
- Franz Mehring: „Legenda o Lessingu. Przyczynek do historii i krytyki pruskiego despotyzmu i klasycznej literatury” (1960)[16],
- Jean Artur Rimbaud „Iluminacje” i „Sezon w piekle”[3].
Publikacje
edytujW związku z cenzurą carską, publikując używał wielu pseudonimów, ponadto swoich prac nie gromadził i gubił, a także części z nich nie wydał w formie książkowej[3].
Odznaczenia
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b Elżbieta Halina Nejman , Szlachta Sieradzka XIX wieku. Herbarz [online], 2017, s. 65 .
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Jan Koprowski, Pamięci pana Kazimierza, „Odgłosy” (10), bc.wbp.lodz.pl, 5 marca 1972 [dostęp 2023-08-19] (pol.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s Józef Henryk Wiśniewski , Kazimierz Błeszyński, „Odgłosy” (40), bc.wbp.lodz.pl, 3 października 1974 [dostęp 2023-08-19] .
- ↑ a b c d Na rogu świata i nieskończoności: wspomnienia o Franciszku Fiszerze, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1985, ISBN 978-83-06-01067-1 [dostęp 2023-08-19] (pol.).
- ↑ a b c d e Paweł Hertz, Zbiór poetów polskich XIX w., Państwowy Instytut Wydawniczy, 1959 [dostęp 2023-08-19] (pol.).
- ↑ Wyjątkowa kolekcja w zbiorach Muzeum Dyplomacji i Uchodźstwa Polskiego [online], ukw.edu.pl [dostęp 2023-08-20] (pol.).
- ↑ Odszedł filozof-rewizjonista. Rzeczpospolita, 2009-07-17/18. [dostęp 2009-07-19].
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: Kazimierz Błeszyński, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2023-08-20] .
- ↑ a b Henri Bergson , Myśl i ruch. – Wstęp do metafizyki. – Intuicja filozoficzna. – Postrzeżenie zmiany. – Dusza i ciało. W przekładzie Pawła Beylina i Kazimierza Błeszyńskiego. Wstępem poprzedził P. Beylin, 1963 [dostęp 2023-08-19] (ang.).
- ↑ Nikolai Gavrilovich CHERNUISHEVSKY , Pisma Filozoficzne. Przełożyli Wiera Bieńkowska i Kazimierz Błeszyński. Wstępem i przypisami opatrzył Andrzej Walicki, 1961 [dostęp 2023-08-19] (ang.).
- ↑ Fiodor Dostojewski , Młodzik: powieść tłumaczyli M. Bogdaniowa i K. Błeszynski, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1956 [dostęp 2023-08-19] (ang.).
- ↑ Friedrich Engels , W kwestii mieszkaniowej, Książka i Wiedza, 1949 [dostęp 2023-08-19] (pol.).
- ↑ Mark Gayn , Dziennik japoński, Książka i Wiedza, 1954 [dostęp 2023-08-19] (pol.).
- ↑ Mihail Vasil’evič Lomonosov , Pisma filozoficzne, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1956 [dostęp 2023-08-19] (pol.).
- ↑ Karl Marx , Dzieła: Marzec 1872 – maj 1875 / [Tłum. Jerzy Dewitz ; Kazimierz Błeszyński u. a. Red. Izabela Strumińska], Książka i Wiedza, 1969 [dostęp 2023-08-19] (niem.).
- ↑ Mehring, Legenda o Lessingu. Przyczynek do historii i krytyki pruskiego desoptyzmu i klasycznej literatury, tłum. K. Błeszyński [online], google.com [dostęp 2023-08-19] .
- ↑ Kazimierz Błeszyński , Andrzeja Struga postawa duchowa, 1938 [dostęp 2023-08-19] (pol.).
- ↑ Twórczość, RSW „Prasa-Książa-Ruch”, 1991 [dostęp 2023-08-19] (pol.).
- ↑ Uchwałą Rady Państwa z dnia 28 lutego 1955 r. nr 0/350 – na wniosek Ministra Kultury i Sztuki – odznaczeni zostają „Medalem 10-lecia Polski Ludowej”, OpenLEX, 28 lutego 1955 [dostęp 2023-08-20] (pol.).
- ↑ Uchwała Rady Państwa z dnia 19 lipca 1955 r. nr 0/1310., 19 lipca 1955 .
- ↑ Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m. Łodzi, t. 11, bc.wbp.lodz.pl, 14 października 1965 [dostęp 2023-08-19] .