Kazimierz Konarski

(Przekierowano z Kazimierz Bogdan Konarski)

Kazimierz Bogdan Konarski (ur. 27 maja 1886 w Jeleniowie, zm. 3 listopada 1972 w Warszawie) – polski historyk, archiwista, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, autor powieści i wierszy dla dzieci i młodzieży.

Kazimierz Bogdan Konarski
Data i miejsce urodzenia

27 maja 1886
Jeleniów

Data i miejsce śmierci

3 listopada 1972
Warszawa

Miejsce spoczynku

cmentarz Powązkowski w Warszawie

Zawód, zajęcie

historyk, archiwista

Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Złoty Krzyż Zasługi Medal Niepodległości Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości

Życiorys edytuj

Urodził się w rodzinie ziemiańskiej jako syn Szymona Jaxa-Konarskiego h. Gryf (1850–1918) i Joanny z Kosseckich h. Rawicz[1]. Maturę zdał w 1906 w Krakowie w I Szkole Realnej, w następnym roku zdał maturę typu humanistycznego. W latach 1907–1913 studiował historię na Uniwersytecie Jagiellońskim. Na podstawie pracy Polska przed odsieczą wiedeńską w roku 1683 uzyskał tytuł doktora filozofii; uzyskał stypendium, które pozwoliło mu prowadzić kwerendę w archiwach: w Dreźnie i Paryżu. W latach 1914–1916 pracował w szkolnictwie średnim, potem został wykładowcą historii na Uniwersytecie Warszawskim[2].

W 1917 został sekretarzem generalnym w Departamencie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w Tymczasowej Radzie Stanu (później Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego)[2]. W dniu 11 listopada 1918 r. (wraz z p.o. kierownika Wydziału Archiwów Państwowych w tymże ministerstwie Stefanem Ehrenkreutzem i jego podwładnym Antonim Rybarskim) przejął archiwa warszawskie od instytucji niemieckich[3]. W 1921 został dyrektorem Archiwum Akt Dawnych w Warszawie[2].

 
Grób Kazimierza Bogdana Konarskiego na Starych Powązkach w Warszawie (stan na marzec 2012)

Mając wiele obowiązków, sam porządkował akta, co pozwoliło mu uogólnić teoretycznie zdobyte doświadczenia i w rezultacie napisać pierwszy polski podręcznik archiwistyki pt. Nowożytna archiwistyka polska i jej zadania, wyd. w 1929; był także autorem licznych artykułów na łamach Archeionu. Konarski aktywnie uczestniczył w rozmaitych archiwalnych przedsięwzięciach: organizował dział archiwalny w czasie Powszechnej Wystawy Krajowej w Poznaniu w 1928, zainicjował i prowadził kursy archiwalne dla archiwistów i użytkowników archiwów, był członkiem redakcji „Archeionu”, prowadził prace nad wprowadzeniem informacyjnej karty dla zespołu archiwalnego. Był działaczem i referentem Sekcji Archiwalnej Towarzystwa Miłośników Historii w Warszawie. Jego bliskim współpracownikiem był zastępca dyrektora w Archiwum Akt Dawnych Ryszard Przelaskowski. Działalność Konarskiego przerwał wybuch II wojny światowej. W czasie powstania warszawskiego Archiwum Akt Dawnych straciło ok. 80% archiwaliów, w 1945 pozostałą część materiałów włączono do zasobu Archiwum Głównego Akt Dawnych w Warszawie, a Kazimierz Konarski został wicedyrektorem tegoż archiwum. Prowadził tu liczne prace inwentaryzacyjno-porządkowe, co zaowocowało kolejnymi publikacjami (m.in.): Wstęp inwentarza zespołu archiwalnego („Archeion”, t. 21, 1952) oraz Podstawowe zasady archiwistyki (tamże, t. 19–20, 1951). Razem z Aleksym Bachulskim i Adamem Wolffem podjął prace (przerwane przez wojnę) nad terminologią archiwalną, co ukoronowało wydanie w 1952 pierwszego Polskiego słownika archiwalnego, będącego dziełem pionierskim także w skali światowej archiwistyki. Zajmował się też sporządzaniem sumariuszy do protokołów posiedzeń Rady Administracyjnej Królestwa Polskiego, co wykorzystał do opublikowania propozycji dotyczących pomocy archiwalnych: Indeks archiwalny – próba metody („Archeion”, t. 36, 1962) oraz Sporządzanie sumariuszy i indeksów w archiwach (tamże, t. 37, 1962). W 1957 Konarski zrzekł się stanowiska wicedyrektora AGAD i objął kierownictwo Oddziału akt XIX w., w 1961 przeszedł na emeryturę[2]. Był aktywny w towarzystwach naukowych.

Dwukrotnie żonaty. W 1919 ożenił się z Emilią Wandą Jasieńską, z którą miał 2 synów (Jerzego i Stanisława), po owdowieniu – z Marią Wąsowską[2].

Zmarł po wypadku 3 listopada 1972 w Warszawie, pochowany został na cmentarzu Powązkowskim[2] (kwatera 188-1-8)[4].

Kazimierz Konarski uważany jest za twórcę nowożytnej archiwistyki polskiej, stworzył podwaliny polskiej teorii archiwalnej. Był także historykiem ustroju z licznym dorobkiem publikacji (artykuły, recenzje). Obdarzony talentem literackim spisał wspomnienia: Dalekie a bliskie. Wspomnienia szczęśliwego człowieka (1965), był autorem opowiadań (głównie historycznych) i wierszy dla młodzieży[2].

Ordery i odznaczenia edytuj

Przypisy edytuj

  1. Kazimierz Jaxa-Konarski h. Gryf [online], Sejm-Wielki.pl [dostęp 2020-06-29].
  2. a b c d e f g h W. Maciejewska, Kazimierz Bogdan Konarski, [w:] Słownik biograficzny archiwistów polskich, t. I: 1918–1984, Warszawa–Łódź 1988, s. 104–106.
  3. A. Rybarski, Centralny zarząd archiwalny w odrodzonej Rzeczypospolitej polskiej, „Archeion”, T. I (1927), s. 9.
  4. Cmentarz Stare Powązki: SZYMON KONARSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-11-30].
  5. M.P. z 1932 r. nr 259, poz. 295 „za zasługi na polu nauki, przy rewindykacji zbiorów archiwalnych oraz w służbie państwowej”.
  6. M.P. z 1953 r. nr 93, poz. 1282 „za zasługi w pracy zawodowej w dziedzinie służby archiwalnej”.
  7. M.P. z 1931 r. nr 296, poz. 391 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
  8. Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1938, s. 355. [dostęp 2020-06-29].

Bibliografia edytuj

  • Rybarski A., Centralny zarząd archiwalny w odrodzonej Rzeczypospolitej polskiej, „Archeion”, T. I (1927), s. 1–14.
  • Maciejewska W., Kazimierz Bogdan Konarski, [w:] Słownik biograficzny archiwistów polskich, t. I: 1918–1984, Warszawa–Łódź 1988, s. 104–106.

Linki zewnętrzne edytuj