Kazimierz Filipowicz
Kazimierz Filipowicz ps. „Kord” (ur. 19 stycznia 1910 we wsi Ożenin na Wołyniu, zm. 3 lutego 1970 w Pabianicach) – komendant Obwodu lubomelskiego AK pow. lubomelskiego na Wołyniu, dowódca oddziału partyzanckiego na Wołyniu, który po utworzeniu 27. Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK został przemianowany na I batalion 43 pułku piechoty, a dowódcą batalionu został mianowany porucznik Kazimierz Filipowicz[1]. Po wojnie dwukrotnie aresztowany przez Urząd Bezpieczeństwa[2][3]. Do końca życia nękany wizytami Służby Bezpieczeństwa (SB)[4].
 kapitan
| |
| Data i miejsce urodzenia |
19 stycznia 1910 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1931–1932, |
| Siły zbrojne | |
| Stanowiska |
komendant Obwodu AK pow. lubomelskiego na Wołyniu, dowódca oddziału partyzanckiego na Wołyniu, dowódca I batalionu 27. WDP AK |
| Główne wojny i bitwy | |
| Późniejsza praca |
nauczyciel |
| Odznaczenia | |
     
| |
Życiorys edytuj
Kazimierz Filipowicz urodził się we wsi Ożenin na Wołyniu (30 km na południowy wschód od Równego). Gdy miał zaledwie cztery lata, jego ojciec Aleksander został aresztowany przez władze carskie, a następnie wywieziony na Syberię, gdzie zginął rok później[5]. Małego Kazika i dwójkę młodszego rodzeństwa matka wychowywała samotnie.
Młody Filipowicz kończy pięcioklasową szkołę podstawową, po czym podejmuje naukę w Państwowym Seminarium Nauczycielskim w Ostrogu. Po otrzymaniu dyplomu nauczyciela w 1930 zostaje kierownikiem szkoły w Przekurce nieopodal Lubomla. W latach 1931–1932 odbywa zasadniczą służbę wojskową w Szkole Podchorążych Rezerwy Piechoty w Śremie[3].
Po powrocie do cywila zostaje kierownikiem szkoły w Starej Hucie, która także znajdowała się w powiecie lubomelskim. Tam poznaje pochodzącą z Pabianic Felicję Otylię Wasilewską, która została skierowana do pracy nauczycielskiej na Wołyniu. Para bierze ślub w 1935[5]. W 1937 podejmuje pracę w kolejnej już placówce oświaty na Wołyniu we wsi Borki[3]. W 1938 podjął studia w Centralnym Instytucie Wychowania Fizycznego w Warszawie[3].
W 1939 nie zostaje zmobilizowany. Wraz z żoną bardzo szybko wciąga się w nurt organizacji o charakterze konspiracyjnym[3]. Zostaje zaprzysiężony pod pseudonimem „Kord”. Początkowo w 1940 naucza w tajnych kompletach[6]. Po nasileniu zbrodniczych akcji ukraińskich nacjonalistów przeciwko Polakom, już jako dowódca obwodu AK Luboml organizuje oddziały lokalnej samoobrony i staje na czele własnego oddziału partyzanckiego w sile około 500 partyzantów[7][8]. W ramach uderzeń wyprzedzających przeprowadził między innymi atak na Wydźgów i Korytnicę (zdobycie tej ostatniej otworzyło korytarz ewakuacyjny z Wołynia na Lubelszczyznę z dojściem do brodu na Bugu)[9]. Po rozbiciu kolejnych baz UPA w Wysocku i Kołtunach cały powiat lubomelski był wolny od oddziałów UPA. Po potyczce koło Zapola wycofując się przez pole minowe zostaje ranny[10]. Przez miesiąc nie widział i nie słyszał, a twarz miał poszarpaną przez odłamki. Wyzdrowiał – odzyskał słuch i wzrok[4].
Z oddziałów partyzanckich, części samoobron i zmobilizowanych zaprzysiężonych członków AK w okolicy Kowla pod koniec 1943 powstało Zgrupowanie Gromada, które następnie zostało włączone do powstałej na początku 1944 27. Wołyńskiej Dywizji Piechoty Armii Krajowej. Liczyła ona 7000 żołnierzy i oficerów. Sam batalion 43 Pułku Piechoty kapitana Korda miał 310 żołnierzy. Na początku czerwca przekroczył z dywizją rzekę Bug i walczył na terenach Lubelszczyzny. Wydostali się z okrążenia Niemców, a potem zaatakowali i wyzwolili Kock[11]. Zajęli jeszcze Drozdówkę i Brzostwone. 25 lipca 1944 dywizję rozwiązano[12].
Kazimierz Filipowicz został aresztowany i osadzony na zamku w Lublinie. Zwolniony warunkowo 21 listopada 1946. 6 grudnia 1946 został wypuszczony do domu[11]. Dostał nakaz pracy w Ząbkowicach Śląskich[4].
Rok później wrócił na przerwane przez wojnę studia w Warszawie[3]. Mógł też przyjechać do Pabianic, do żony i dzieci. Zaczął pracę w I Gimnazjum i Liceum im. Jędrzeja Śniadeckiego w Pabianicach. W 1952 został magistrem wychowania fizycznego. W tym samym roku został aresztowany. Po zwolnieniu nie wraca już do gimnazjum, ale zostaje nauczycielem w Zasadniczej Szkole Zawodowej w Pabianicach. Pomimo tego, że do więzienia już więcej nie trafił, nieustannie był nękany przez SB[13].
Latem 1969 odwiedza Wołyń, Ożenin, Ostróg, Borki i inne miejscowości, dawne miejsca pracy i walki podczas drugiej wojny światowej[3]. Wrócił z tej podróży ciężko chory. Wspomnienia podziałały na niego druzgocąco i pogorszyły stan jego zdrowia[4].
Zmarł 3 lutego 1970 roku w pabianickim szpitalu. Został pochowany na cmentarzu komunalnym w Pabianicach[4].
Odznaczenia edytuj
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari(1964)
- Krzyż Walecznych (1946)
- Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami (1965)
- Krzyż Armii Krajowej (1967)
- Krzyż Partyzancki (1961)
- Srebrny Krzyż Zasługi (1957)
- Medal Zwycięstwa i Wolności 1945 (1959)
Przypisy edytuj
- ↑ Fijałka 1986 ↓, s. 62.
- ↑ Kubiak 2019 ↓, s. 75–76.
- ↑ a b c d e f g Patron [online] [dostęp 2021-04-05].
- ↑ a b c d e Naraził się władzy ludowej [online] [dostęp 2021-04-05].
- ↑ a b Kubiak 2019 ↓, s. 73.
- ↑ Kubiak 2019 ↓, s. 74.
- ↑ Fijałka 1986 ↓, s. 56–57.
- ↑ Cybulski 1974 ↓, s. 215.
- ↑ Ze śmiercią za pan brat [online] [dostęp 2021-04-05].
- ↑ Kubiak 2019 ↓, s. 75.
- ↑ a b Wyklęci [online] [dostęp 2021-04-05].
- ↑ Fijałka 1986 ↓, s. 155.
- ↑ Kubiak 2019 ↓, s. 76.
Bibliografia edytuj
- Michał Fijałka: 27. Wołyńska Dywizja Piechoty AK. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1986. ISBN 83-211-0734-6.
- Roman Kubiak: My Pabianiczanie. Pabianice: Agencja Dziennikarzy, 2019. ISBN 978-83-945659-1-6.
- Henryk Cybulski, Czerwone noce, wyd. 3, Warszawa: WYDAWNICTWO MINISTERSTWA OBRONY NARODOWEJ, 1974.