Kazimierz Lipiński (przemysłowiec)
Kazimierz Antoni Lipiński[1] (ur. 10 czerwca 1857 w Sanoku, zm. 11 września 1911 w Jekelfalva) – polski przemysłowiec, założyciel i pierwszy dyrektor Fabryki Wagonów i Maszyn w Sanoku, która z czasem przekształciła się w przedsiębiorstwo Autosan. Poseł na galicyjski Sejm Krajowy VIII kadencji.
| ||
![]() | ||
Data i miejsce urodzenia | 10 czerwca 1857 Sanok | |
Data i miejsce śmierci | 11 września 1911 Jekelfalva | |
Miejsce spoczynku | Cmentarz Centralny w Sanoku | |
Narodowość | polska | |
Rodzice | Walenty Lipiński, Honorata z Machalskich | |
Krewni i powinowaci | Aleksander (brat), Henryk Stoy (szwagier), Bronisław Filipczak | |
Odznaczenia | ||
![]() |
ŻyciorysEdytuj
Kazimierz Antoni Lipiński[2] urodził się 10 czerwca 1857 w Sanoku jako syn Walentego (1813-1898) i Honoraty z domu Machalskiej (1826-1903). Ojciec, wraz z Mateuszem Beksińskim, przybyli do Sanoka jako byli powstańcy listopadowi. Obaj wspólnie założyli zakład rzemieślniczy – warsztat kotlarski, w którym rozpoczęli produkcję kotłów, narzędzi miedzianych i innych przedmiotów użytkowych. Z czasem dołączono także dział kowalski i ślusarski oraz uruchomiono w nim produkcję narzędzi i urządzeń dla górnictwa i przemysłu naftowego, przemysłu gorzelniczego i browarnictwa. Po pewnym czasie ich praca uległa podziałowi – Mateusz zajmował się w szczególności rzemiosłem, a Walenty uprawą roli[3]. Warsztat kotlarski był umiejscowiony przy obecnej ulicy Podgórze. Kazimierz Lipiński był bratem Aleksandra (1849-1897, inżynier Kolei Państwowe)[4], Mieczysława (zm. 2 maja 1864 w wieku 12 lat)[5], Franciszka (zm. w 1861 w wieku 2 lat i 9 miesięcy)[6], Zofii (zm. w 1872 w wieku 7 lat[7]), Heleny (zamężna z inż. Henrykiem Stoyem[8]).
Kazimierz Lipiński uczył się w szkole podstawowej w Sanoku, a następnie wobec braku wyższej placówki w mieście, w gimnazjum realnym w Tarnowie (1869-1871), po nieuzyskaniu promocji do następnej klasy, powrócił do Sanoka, gdzie ojciec skierował go do nauki w fabryce. W zakładzie uzyskał praktykę zawodową, chodził do szkoły dokształcającej dla rzemieślników[9], otrzymał tytuł czeladnika i 2 kwietnia 1883 wręczono mu kartę przemysłową[3][10]. Następnie pobierał nauki w placówkach szkolnych w dziedzinie przemysłu w Pradze (od 1877) i Wiedniu, gdzie jednocześnie odbył służbę wojskową w okresie jednego roku (tzw. Intelligenzprüfung, zdany przez niego celem uniknięcia trzyletniej służby). Będąc kotlarzem uchwałą Rady Miejskiej w Sanoku z 1885 został uznany przynależnym do gminy Sanok[2]. W czasie gdy ponownie trafił do rodzinnego miasta, w 1886 roku zmarł Mateusz Beksiński. Wówczas Walenty Lipiński przekazał warsztat niespełna 30-letniemu Kazimierzowi. Na przełomie 1889/1890 syn przeniósł fabrykę na tereny przy obecnej ulicy Stanisława Konarskiego, gdzie w zamiarze rozwinięcia działalności i rozbudowy zakładu wybudował hale fabryczne i obiekty przemysłowo-techniczne i służące pracownikom[11] (w obrębie tego obszaru (tzw. osiedla „na Stawiskach”) wzniesiono także wille z przeznaczeniem dla pracowników zakładu usytuowane na zboczu tzw. „Szklanej Górki”[12]). Jego wspólnikiem został Czech Jan Schenk z Messendorfu, który zadbał o maszyny i osoby wyspecjalizowane w ich obsłudze. Obaj rozpoczęli produkcję maszyn wiertniczych. Wkrótce Lipiński odkupił od niego udziały i został jedynym właścicielem oraz dyrektorem zakładu, który od 1891 nosił nazwę „Fabryka Wagonów i Maszyn w Sanoku”[11]. W tym czasie produkowano w nim kotły, maszyny i wagony, a w fabryce pracowało 120 robotników i jeden inżynier[13]. Reprezentując własną fabrykę wystawił własny pawilon na Powszechnej Wystawie Krajowej w 1894, podczas której otrzymał dyplom honorowy[14] i złoty medal[15]. Wówczas na wyroby fabryki Lipińskiego zwrócił uwagę i docenił cesarz Franciszek Józef I, któremu przemysłowiec został osobiście przedstawiony[16]. W tym czasie założył zakład kolejowy w pobliskim Zagórzu. W tym samym roku dotychczasowa firma została przekształcona w spółkę akcyjną „Pierwsze Galicyjskie Towarzystwo Akcyjne Budowy Wagonów i Maszyn”. Na jej czele dalej stał Kazimierz Lipiński, jednak założyciel zakładu nie miał już decydującego wpływu na kierowanie fabryką[17]. Za pozyskane z emisji akcji środki (2 mln koron) wykupiono podmiejskie tereny oddalone od centrum miasta, w gminie Posada Olchowska (grunty odsprzedało miasto)[18]. Tam w latach 1894–1897 wybudowano nowe hale fabryczne i ruszyła w nich produkcja wagonów kolejowych towarowych i osobowych, a także tramwajów. Jeszcze przed końcem XIX wieku firma stała się czołowym i jednym z największych producentów pojazdów szynowych w Monarchii Austro-Węgierskiej. W tym czasie liczba pracowników fabryki wynosiła ok. 1000. Na początku 1895 Lipiński otrzymał za swoje wyroby dyplom honorowy na wystawie w Budapeszcie[19]. W 1898 został mianowany członkiem komisji krajowej we Lwowie w sprawie wystawy międzynarodowej w Paryżu, zaplanowanej na 1900[20].
W 1900, w wyniku nieporozumień z radą nadzorczą, Kazimierz Lipiński zrezygnował z funkcji dyrektora, a jego następcami byli kolejno Aleksander Misiągiewicz (1900-1905), Ignacy Drewnowski (1905-1909) i Ludwik Eydziatowicz (1909-1914)[21]. Do 15 lutego 1905 pozostawał członkiem rady nadzorczej fabryki[22]. Przez pracowników został zapamiętany jako pracodawca dobry i troskliwy[23]. Przy tym uchodził za twórcę pracy pozytywistycznej na terenie Sanoka[24]. Poza zaangażowaniem w fabryce wagonów, działał także w dziedzinie poszukiwania ropy naftowej[25]. Około 1891 prowadził miary górnicze w poszukiwaniu oleju ziemnego (skalnego) w okolicach Uherzec na obszarze ponad 541 m²[26]. Prowadził prosperującą kopalnię naftową w Borysławiu w spółce z Arturem Goldhammerem o znacznej produkcji, a także zainicjował odwierty w Uhercach (szyb o głębokości 600 m – bez efektu) i Kropiwniku (trzy szyby ok. 450-metrowe o nierentownej produkcji), zaś wobec braku opłacalności w tym zakresie skoncentrował się tylko na prowadzeniu kopalni w Borysławiu[25].
Działał także społecznie i politycznie. Był członkiem zwyczajnym Macierzy Szkolnej dla Księstwa Cieszyńskiego[27][28][29][30][31], członkiem założycielem[32] sanockiego gniazda Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”[33] (funkcjonował w komisji finansowej[34]). Od 1887 do 1892 był asesorem ze stanu kupieckiego do senatu dla spraw handlowych przy ustanowionym wówczas C. K. Sądzie Obwodowym w Sanoku[35][36][37][38][39][40]. Pełnił funkcję zastępcą sędziego przysięgłego I kadencji przy trybunale tegoż sądu[41]. 25 marca 1895 został wydziałowym Towarzystwa Muzyki Ochotniczej w Sanoku[42]. Został członkiem założonej 11 stycznia 1903 w Sanoku pierwszej filii lwowskiego Towarzystwa Chowu Drobiu, Gołębi i Królików[43].
Był politykiem Polskiego Stronnictwa Demokratycznego (tzw. „galicyjscy demokraci”)[44]. W mieście członkami ugrupowania byli także Jan Zarewicz, Michał Słuszkiewicz, Feliks Giela. W 1894 roku przyczynił się do zatwierdzenia przez Radę Miasta projektu nowego planu przestrzennego miasta, wykonując kopię projektu autorstwa Władysława Beksińskiego na potrzeby dyskusji radnych[45]. Był radnym miejskim (kadencja od 1890, także asesor[46], 1897[47], 1900[48]). W 1896 był sekretarzem biura wyborczego w Sanoku przed wyborami z mniejszej kurii VII kadencji Sejmu Krajowego Galicji[49]. W sierpniu 1900 wszedł w skład komitetu mieszczańskiego w Sanoku, zajmującego się wyborami do Sejmu Krajowego Galicji[50], a wkrótce potem został jednym z sanockich kandydatów do Sejmu, reprezentujących stronnictwo demokratyczne[51]. W latach 1901–1907 był posłem do galicyjskiego Sejmu Krajowego VIII kadencji z II Kurii, reprezentującym miasta Sanok i Krosno[52] (w tym czasie pozostawał radnym miejskim w Sanoku – w 1905 od roku nie pojawiał się jednak na posiedzeniach, jako że nie zamieszkiwał już w mieście[53]). W Sejmie był członkiem komisji górniczej, kolejowej i przemysłowej. Pod koniec kadencji, we wrześniu 1907 „Gazeta Sanocka” zarzuciła Lipińskiemu niezabranie głosu w Sejmie od początku sprawowania mandatu i niezwołanie sejmiku relacyjnego[54].
8 grudnia 1894 w siedzibie sanockiego starostwa został udekorowany nadanym w tym samym roku Krzyżem Kawalerskim Orderu Franciszka Józefa[55][56].
Na początku XX wieku funkcjonowała Fundacja Zapomogowa im. Kazimierza Lipińskiego wspierająca wdowy i sieroty po zasłużonych pracownikach sanockiej fabryki wagonów i maszyn[57] (jej sekretarzem był Juliusz Bruna[58]).
Po rezygnacji z działalności przemysłowej zbył swoje udziały w spółce i w 1901 przeprowadził się do Kamienicy na Sądecczyźnie (jednocześnie odwiedzał w Sanoku matkę Honoratę[59]), po czym odsprzedał także ten majątek i osiedlił się w miejscowości Jekelfalva na terenie Komitatu Spiskiego (obecnie Węgry), gdzie również nabył dwór[21].
Kazimierz Lipiński w 1905 ożenił się z Marią Józefą Włodek (1881-1914); mieli dwóch synów, w tym Kazimierza Mariana (ur. 25 czerwca 1906, w latach 20. student politechniki[60]), i córkę[61]. Zmarł na serce 11 września 1911 w Jekelfalva. Jego pogrzeb w Sanoku stał się manifestacją robotników z założonej przez niego fabryki i mieszkańców miasta. Został pochowany w grobowcu rodzinnym na cmentarzu przy ul. Rymanowskiej w Sanoku[62][63][64]. Wykonał go rzeźbiarz Stanisław Piątkiewicz[65] i jest uznany za obiekt zabytkowy i podlega ochronie prawnej[66]. Został odnowiony na koszt miasta w 1958[67]. Opiekę nad grobowcem podjęła fabryka Autosan[68].
Tuż po jego pogrzebie, w 1911 nazwiskiem Kazimierza Lipińskiego nazwano główną ulicę w sanockiej dzielnicy Posada, przy której mieściła się Fabryka Wagonów, obecnie Autosan[69] (w 1948 i 1951 w PRL pojawiły się projekty przemianowania nazwy ulicy na Józefa Stalina i Wielkiego Proletariatu, co ostatecznie nie zostało zrealizowane; przeciwko zmianom protestowała Maria Kril[70][71]).
Powinowatymi Kazimierza Lipińskiego byli Bronisław Filipczak[72], Henryk Kopia[73][74], Stanisław Kosina[75].
Zobacz teżEdytuj
PrzypisyEdytuj
- ↑ W latach zaboru austriackiego określany w języku niemieckim jako „Kasimir Lipiński”.
- ↑ a b Księga przynależnych do gminy Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. s. 272 (poz. 3).
- ↑ a b Waldemar Bałda: Sowa i bocian. Opowieść o Posadzie Olchowskiej – III dzielnicy Miasta Sanoka. Kraków: AB Media, 2012, s. 17. ISBN 978-83-935385-7-7.
- ↑ Waldemar Bałda: Sowa i bocian. Opowieść o Posadzie Olchowskiej – III dzielnicy Miasta Sanoka. Kraków: AB Media, 2012, s. 17, 21. ISBN 978-83-935385-7-7.
- ↑ Księga zmarłych 1855–1878 Sanok. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 122 (poz. 50).
- ↑ Księga zmarłych 1855–1878 Sanok. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 77 (poz. 75).
- ↑ Księga zmarłych 1855–1878 Sanok. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 274 (poz. 159).
- ↑ Księga Zmarłych 1904–1934 Sanok. T. J. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 81 (poz. 103). Andrzej Romaniak: Sanok. Fotografie archiwalne – Tom I. Sanok: Muzeum Historyczne w Sanoku, 2009, s. 26, 28. ISBN 978-83-60380-26-0.
- ↑ Edward Zając, Sanockie biografie, Sanok 2009, s. 109.
- ↑ Wydało je Zjednoczone Stowarzyszenie Rękodzielników i Przemysłowców w Sanoku.
- ↑ a b Wybrano patronów szkoły. zs3.sanok.pl, 2010-09-08. [dostęp 2017-01-02].
- ↑ Alojzy Zielecki, Budownictwo i gospodarka komunalna, W epoce autonomii galicyjskiej, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 400.
- ↑ Waldemar Bałda: Sowa i bocian. Opowieść o Posadzie Olchowskiej – III dzielnicy Miasta Sanoka. Kraków: AB Media, 2012, s. 18. ISBN 978-83-935385-7-7.
- ↑ Przemysł i rękodzieła sanoczan na Wyst. krajowej. „Gazeta Sanocka”, s. 2–3, Numer okazowy z 16 grudnia 1894.
- ↑ Waldemar Bałda: Sowa i bocian. Opowieść o Posadzie Olchowskiej – III dzielnicy Miasta Sanoka. Kraków: AB Media, 2012, s. 19. ISBN 978-83-935385-7-7.
- ↑ Przemysł i rękodzieła sanoczan na Wyst. krajowej. „Gazeta Sanocka”, s. 3, Numer okazowy z 16 grudnia 1894.
- ↑ Alojzy Zielecki, Życie gospodarcze, W epoce autonomii galicyjskiej, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 413.
- ↑ Alojzy Zielecki, Życie gospodarcze, W epoce autonomii galicyjskiej, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 410.
- ↑ Kronika. „Gazeta Sanocka”. Nr 2, s. 4, 20 stycznia 1895.
- ↑ Część urzędowa. „Gazeta Lwowska”, s. 1, nr 44 z 25 lutego 1898.
- ↑ a b Waldemar Bałda: Sowa i bocian. Opowieść o Posadzie Olchowskiej – III dzielnicy Miasta Sanoka. Kraków: AB Media, 2012, s. 20–21. ISBN 978-83-935385-7-7.
- ↑ L. 101. „Przegląd Prawa i Administracyi-Zbiór ogłoszeń firmowych trybunałów handlowych”. Nr 4, s. 38, 1905.
- ↑ Waldemar Bałda: Sowa i bocian. Opowieść o Posadzie Olchowskiej – III dzielnicy Miasta Sanoka. Kraków: AB Media, 2012, s. 20. ISBN 978-83-935385-7-7.
- ↑ Alojzy Zielecki, Rozwój ruchu niepodegłościowego, W epoce autonomii galicyjskiej, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 380.
- ↑ a b Kazimierz Miński: Życiorysy nafciarzy. Kraków: Przemysł Naftowy, 1961, s. 246.
- ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1892. Lwów: 1892, s. 198.
- ↑ Sprawozdanie Macierzy Szkolnej dla Księstwa Cieszyńskiego z czwartego roku jej istnienia, tj. 1888-1889 złożone przez zarząd na walnem zgromadzeniu 14 grudnia 1889. s. 7.
- ↑ Sprawozdanie Macierzy Szkolnej dla Księstwa Cieszyńskiego z ósmego roku jej istnienia tj. 1893 złożone przez zarząd na walnem zgromadzeniu dnia 17 marca 1894. s. 11.
- ↑ Sprawozdanie Macierzy Szkolnej dla Księstwa Cieszyńskiego z dziewiątego roku jej istnienia tj. 1894 złożone przez zarząd na walnem zgromadzeniu dnia 4 maja 1895. s. 9.
- ↑ Sprawozdanie Macierzy Szkolnej dla Księstwa Cieszyńskiego z dziesiątego roku jej istnienia tj. 1895 złożone przez zarząd na walnem zgromadzeniu dnia 14 marca 1896. s. 9.
- ↑ Sprawozdanie Macierzy Szkolnej dla Księstwa Cieszyńskiego za czas od 31 stycznia do 15 września 1897 (dwunasty rok istnienia) złożone przez zarząd na walnem zgromadzeniu dnia 18 grudnia 1897. s. 8.
- ↑ Lista członków z dniem 31 grudnia 1899. W: Sprawozdanie Wydziału Polskiego Towarz. Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku za rok administracyjny 1899. Sanok: Polskie Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”, 1900, s. 13.
- ↑ Anna Sebastiańska: Członkowie TG „Sokół” w Sanoku 1889–1946. sokolsanok.pl, 29 listopada 2009. [dostęp 12 marca 2014].
- ↑ Lista członków z dniem 31 grudnia 1899. W: Sprawozdanie Wydziału Polskiego Towarz. Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku za rok administracyjny 1899. Sanok: Polskie Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”, 1900, s. 15.
- ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1888. Lwów: 1888, s. 65.
- ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1889. Lwów: 1889, s. 68.
- ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1890. Lwów: 1890, s. 68.
- ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1891. Lwów: 1891, s. 68.
- ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1892. Lwów: 1892, s. 68.
- ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1893. Lwów: 1893, s. 68.
- ↑ Kronika. „Gazeta Sanocka”, s. 4, nr 4 z 17 lutego 1895.
- ↑ Towarzystwo Muzyki Ochotniczej w Sanoku. „Gazeta Sanocka”. 8, s. 4, 14 kwietnia 1895.
- ↑ Sprawozdania z posiedzeń filii. Filia lwowskiego Towarzystwa chowu drobiu w Sanoku. „Hodowca Drobiu”. 1, s. 20, 1 marca 1904.
- ↑ Alojzy Zielecki, W epoce autonomii Galicyjskiej. Sanok siedzibą organów państwowych i samorządowych. Rozwój przestrzenny miasta, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 360.
- ↑ Alojzy Zielecki, Rozwój przestrzenny miasta, W epoce autonomii galicyjskiej, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 396.
- ↑ Alojzy Zielecki, Struktury organizacyjne miasta, W epoce autonomii galicyjskiej, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 380.
- ↑ Alojzy Zielecki, Struktury organizacyjne miasta, W epoce autonomii galicyjskiej, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 385.
- ↑ Edward Zając: Obywatele Honorowi Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. Sanok: Miejska Biblioteka Publiczna im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 2002, s. 71. ISBN 83-909787-8-4.
- ↑ Kronika. Sanok. „Słowo Polskie”, s. 4, nr 251 z 27 października 1897.
- ↑ Kronika krajowa. Z ruchu wyborczego. „Słowo Polskie”, s. 4, nr 391 z 23 sierpnia 1900.
- ↑ Z ruchu wyborczego. „Nowa Reforma”, s. 1, nr 199 z 1 września 1900.
- ↑ Alojzy Zielecki, Struktury organizacyjne miasta, W epoce autonomii galicyjskiej, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 357.
- ↑ Z Rady Miejskiej. „Gazeta Sanocka”, s. 2–3, nr 60 z 19 lutego 1905.
- ↑ Kronika. Spracowany poseł. „Gazeta Sanocka”, s. 3, nr 193 z 22 września 1907.
- ↑ Kronika. „Gazeta Sanocka”, s. 4, Numer okazowy z 16 grudnia 1894.
- ↑ Hof- und Staatshandbuch der Österreichisch-Ungarischen Monarchie für das Jahr 1918. Wiedeń: 1918, s. 183.
- ↑ Kronika. Fundacya Zapomogowa im. Kaz. Lipińskiego. „Gazeta Sanocka”, s. 3, nr 163 z 10 lutego 1907.
- ↑ Kronika. Fundacya Zapomogowa im. Kaz. Lipińskiego. „Gazeta Sanocka”, s. 3, nr 163 z 10 lutego 1907.
- ↑ Edward Zając, Sanockie biografie, Sanok 2009, s. 110.
- ↑ Księga przynależnych do gminy Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. s. 288 (poz. 163).
- ↑ Edward Zając, Sanockie biografie, Sanok 2009, s. 111.
- ↑ Bronisław Filipczak, Wojciech Sołtys. Ze wspomnień (napisał Wojciech Sołtys). „Rocznik Sanocki”. I, s. 213, 1963. Wydawnictwo Literackie.
- ↑ Paweł Nestorowicz: Boża rola. Przyczynek do historii cmentarzy sanockich w 110-tą rocznicę konsekracji cmentarza przy ul. Rymanowskiej. Sanok: 2005, s. 47.
- ↑ Spacer po cmentarzu przy ul. Rymanowskiej. zymon.com.pl. [dostęp 17 maja 2014].
- ↑ Paweł Nestorowicz, Boża rola: przyczynek do historii cmentarzy sanockich w 110. rocznicę konsekracji cmentarza przy ul. Rymanowskiej, Sanok 2005, s. 21.
- ↑ Zabytkowe nagrobki (pol.). starecmentarze.sanok.pl. [dostęp 2012-11-19].
- ↑ Władysław Stachowicz. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990. Miejska Rada Narodowa w Sanoku 1950-1990. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”, s. 169, Sanok: 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X.
- ↑ Stefan Stefański: Cmentarze sanockie. Sanok: Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze. Oddział w Sanoku, 1991, s. 21–22.
- ↑ Waldemar Bałda: Sowa i bocian. Opowieść o Posadzie Olchowskiej – III dzielnicy Miasta Sanoka. Kraków: AB Media, 2012, s. 21. ISBN 978-83-935385-7-7.
- ↑ Waldemar Bałda: Sowa i bocian. Opowieść o Posadzie Olchowskiej – III dzielnicy Miasta Sanoka. Kraków: AB Media, 2012, s. 107. ISBN 978-83-935385-7-7.
- ↑ Władysław Stachowicz. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990. Miejska Rada Narodowa w Sanoku 1950-1990. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”, s. 137–138, Sanok: 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X.
- ↑ Wojciech Sołtys. Bronisław Filipczak – prawnik z wykształcenia, muzyk z zamiłowania. „Materiały Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku”. 29, s. 153–156, 1986. Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku.
- ↑ Zmarli. „Słowo Polskie”, s. 9, nr 321 z 13 lipca 1907.
- ↑ Kronika. Nekrologia. „Gazeta Sanocka”, s. 3, nr 42 z 16 października 1904.
- ↑ Paweł Kosina. Helena Kosinówna. Rodzina i sanoccy przyjaciele (cz. 2). „Góra Przemienienia”, s. 12, 23 (147) z 4 czerwca 2006. Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku.
BibliografiaEdytuj
- Kazimierz Lipiński. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”, s. 2-3, Nr 39 z 17 września 1911.
- Kazimierz Miński: Życiorysy nafciarzy. Kraków: Przemysł Naftowy, 1961, s. 246.
- Sanok. Dzieje miasta. Kraków: Secesja, 1995. ISBN 83-86077-57-3.
- Edward Zając: Szkice z dziejów Sanoka. Sanok: Miejska Biblioteka Publiczna im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 1998. ISBN 83-909787-0-9.
- Edward Zając. Saga rodu Lipińskich. „Tygodnik Sanocki”, s. 6, Nr 1 (739) z 6 stycznia 2006.
- Edward Zając: Sanockie biografie. Sanok: Oficyna Wydawnicza Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 2009, s. 108-111. ISBN 978-83-61043-09-6.
- Waldemar Bałda: Sowa i bocian. Opowieść o Posadzie Olchowskiej – III dzielnicy Miasta Sanoka. Kraków: AB Media, 2012. ISBN 978-83-935385-7-7.
- Stanisław M. Konarski: Kazimierz Lipiński. ipsb.tymczasowylink.pl. [dostęp 2017-01-02].