Wikipedia

Kazimierz Przerwa-Tetmajer

polski poeta, nowelista, powieściopisarz i dramaturg

Kazimierz Przerwa-Tetmajer (ur. 12 lutego 1865 w Ludźmierzu, zm. 18 stycznia 1940 w Warszawie[1]) – polski poeta, nowelista, powieściopisarz, przedstawiciel Młodej Polski.

Kazimierz Przerwa-Tetmajer
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia 12 lutego 1865
Ludźmierz
Data i miejsce śmierci 18 stycznia 1940
Warszawa
Zawód, zajęcie poeta, powieściopisarz, nowelista
Faksymile
Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Kawaler Orderu Franciszka Józefa (Austro-Węgry)
Multimedia w Wikimedia Commons
Teksty w Wikiźródłach
Cytaty w Wikicytatach

ŻyciorysEdytuj

Urodził się jako syn Adolfa Tetmajera i jego drugiej żony, Julii z Grabowskich[2], brat przyrodni malarza Włodzimierza Tetmajera, brat cioteczny tłumacza i poety Tadeusza Boya-Żeleńskiego[3]. Uczęszczał do Gimnazjum św. Anny w Krakowie, dokąd przeniósł się w 1883 roku z rodziną. W latach 1884–1886 studiował na wydziale filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego[1].

Zadebiutował w 1886 roku poematem prozą Illa, jednak jego faktycznym debiutem była nowela pt. „Rekrut” (opublikowana 15 stycznia 1886 r. w „Przeglądzie Literackim i Artystycznym”, rok piąty, nr 1, Kraków w drukarni A. Koziańskiego; pod red. K, Bartoszewicza[4]). W 1888 roku Tetmajer zdobył nagrodę literacką za wiersz ku czci Mickiewicza, a rok później za wiersz ku czci Kraszewskiego[5]. W latach 1888–1893 podjął współpracę z pismami „Tygodnik Illustrowany”, „Kurier Warszawski” i krakowskim „Czasem”[6][7][1]. Wydał osiem serii Poezji, z których najbardziej wartościowe to druga (1894 rok), trzecia (1898 rok) i czwarta (1900 rok). Nastrojowa poezja Tetmajera odpowiadała dekadentom i bohemie młodopolskiej[8][9].

Mieszkając w młodości w Ludźmierzu, poznał dobrze Podhale, Spisz, Liptów i Tatry. Zapewne od 1881 r. letnie wakacje młodzi Tetmajerowie pod opieką matki spędzali w Zakopanem. W latach 1881–1891 Kazimierz odbył wiele wycieczek w Tatry z bratem, Franciszkiem Henrykiem Nowickim, Karolem Potkańskim, Michałem Kirkorem, Klimkiem Bachledą, Tadeuszem Boyem-Żeleńskim[10], Januszem Chmielowskim, Jerzym Żuławskim. „Ulubionymi szlakami jego wędrówek tatrzańskich były Żelazne Wrota, Dolina Pięciu Stawów, Dolina Staroleśna, Furkot, Wysoka, Rysy... gdzie wędrował niestrudzenie, za każdym razem – jak pozwalają domyślać się jego listy – od nowa zafascynowany pięknem gór.”[11] W 1892 roku wziął udział w pierwszym wejściu na Staroleśny Szczyt oraz Baniastą Turnię. Ponadto dokonał wraz z Tadeuszem Boyem-Żeleńskim i przewodnikami pierwszego odnotowanego wejścia na Furkot około 1889–1893 roku.

Mniej więcej od roku 1895 trapiły poetę dolegliwości neurasteniczne, leczone i zaleczane kilkakrotnie na przestrzeni lat. Z zachowanej korespondencji Kazimierza Tetmajera wynika, że ten m.in. przeprowadzał nawet jakąś kurację u przebywającego u Tetmajerów w Zakopanem cenionego już wówczas psychologa Juliana Ochorowicza[11]. Po 1896 roku, z powodu problemów ze zdrowiem, nie zdobywał już szczytów Tatr, ale za to wędrował po dolinach tatrzańskich, a także po Podhalu. W 1902 roku taternicy nadali nazwę Przełęcz Tetmajera przełęczy między Gerlachem a Zadnim Gerlachem, a Towarzystwo Tatrzańskie nadało mu honorowe członkostwo. Zafascynowany góralskim folklorem napisał cykl opowieści Na skalnym Podhalu, a ponadto epopeję tatrzańską Legenda Tatr, składającą się z dwóch części: Maryna z Hrubego i Janosik Nędza Litmanowski[12].

W 1896 roku przebywał w Heidelbergu, pełniąc funkcję osobistego sekretarza Adama Krasińskiego. Podróżował po Włoszech, Szwajcarii, Francji i Niemczech[1]. Około 1910 r. praktycznie na stałe zadomowił się w Zakopanem. „Po wszystkich chałupach zakopiańskich i po wszystkich szałasach w Tatrach miał przyjaciół. Bywał częstym gościem w dziedzinach u gazdów, którzy uważali go za kogoś zupełnie swojego”[11]. W czasie I wojny światowej, a zwłaszcza tuż po jej zakończeniu, Tetmajer znajdował się w trudnych warunkach materialnych. Pieniądze, przekazane mu ze spontanicznie założonego „Funduszu Tetmajerowskiego”, przekazał jednak na rzecz bardziej potrzebujących, głównie ofiar wojny[11].

Po I wojnie światowej zamieszkał w Krakowie, przy Karmelickiej 14[13], wreszcie osiadł na stałe w stolicy. W latach 1918–1919 interesował się sporem polsko-czechosłowackim o granicę w Tatrach i na Podtatrzu, brał udział w przygotowaniach do plebiscytu na Spiszu i Orawie; napisał na ten temat broszurę pt. O Spisz, Orawę i Podhale (1919 rok). Pełnił funkcję prezesa Towarzystwa Literatów i Dziennikarzy Polskich (1921 rok)[1], w 1928 roku przyznano mu nagrodę literacką miasta Warszawy, a w 1934 roku został członkiem honorowym Polskiej Akademii Literatury[1]. W roku 1931 obchodzono uroczyście czterdziestopięciolecie[14][15], a w 1937 roku pięćdziesięciolecie jego twórczości[16][17].

 
Kazimierz Przerwa-Tetmajer, pocztówka wyd. w 1933 r.
 
Grób Kazimierza Przerwy-Tetmajera na Pęksowym Brzyzku
 
Symboliczny grób Przerwy-Tetmajera na Starych Powązkach

Ze względu na pogarszający się stan zdrowia (utrata wzroku i nasilająca się choroba umysłowa, będąca efektem kiły) musiał wycofać się z życia społecznego i twórczości literackiej. Miał zapewniony byt dzięki ofiarności społecznej oraz emerytury, finansowanej od 1925 przez miasto Bydgoszcz[18]. W styczniu 1940 został przetransportowany z Hotelu Europejskiego na oddział chirurgiczny Szpitala Dzieciątka Jezus w Warszawie, gdzie zmarł 18 stycznia[19]. Przyczyną zgonu (jak wykazała sekcja) był nowotwór przysadki mózgowej, niedokrwistość i niewydolność krążenia[20]. Pochowano go wtedy zgodnie z jego życzeniem w grobie syna na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (pod murem V-53)[21]. Obecnie spoczywa na zakopiańskim Cmentarzu Zasłużonych na Pęksowym Brzyzku[22][23][24].

Mimo że kilkakrotnie był zaręczony (m.in. w 1906 z Jadwigą, córką kupca i przemysłowca Karola Szulca[25] oraz z Laurą Rakowską, z myślą o której napisał wiersz A kiedy będziesz moją żoną), nigdy się nie ożenił. Ze związku z nieznaną z nazwiska aktorką[a] miał nieślubnego syna Kazimierza Stanisława, do którego przez kilka lat, do roku 1906, nie przyznawał się. Później zaczął starać się o rozwój talentów syna, ten jednak, popadłszy w alkoholizm i zaraziwszy się chorobą weneryczną, w wieku 33 lat popełnił samobójstwo[b]. Tetmajer miał kilkuletni romans z góralką Marią Palider, która była pierwowzorem Maryny z Hrubego z Legendy Tatr[26][27][28].

Kazimierz Przerwa-Tetmajer walnie przyczynił się do debiutu literackiego Władysława Orkana. Nie tylko załatwił druk „Nowel”, ale napisał entuzjastyczną przedmowę i pochwałę młodszego od siebie o dziesięć lat autora[29].

Kazimierz Przerwa-Tetmajer w kulturzeEdytuj

Wiersze Kazimierza Przerwy-Tetmajera były wielokrotnie opracowywane muzycznie, m.in. przez Mieczysława Karłowicza[30], Władysława Żeleńskiego i Karola Szymanowskiego[31].

W 1901 r. Teatr Miejski w Krakowie wystawił Zawiszę Czarnego Kazimierza Przerwy-Tetmajera w reżyserii Józefa Kotarbińskiego. Kolejna inscenizacja tego dramatu miała miejsce w 1912 r. w Teatrze Wielkim w Warszawie (w związku z hucznie obchodzonym jubileuszem 25-lecia twórczości Tetmajera)[32]. W 1922 r. zespół i instytucja teatralna Reduta wystawiła Judasza K. Przerwy-Tetmajera ze Stefanem Jaraczem w roli tytułowej[33]. W 1928 r. Władysław Lenczewski nakręcił film Romans panny Opolskiej na podstawie powieści Kazimierza Przerwy-Tetmajera[34]. W 1958 r. Jan Wilkowski przy współpracy scenografa Adama Kiliana przygotował na deskach Teatru Lalka w Warszawie słynne przedstawienie O Zwyrtale Muzykancie według opowiadania K. Przerwy-Tetmajera[35]. W 1964 r. czechosłowacki reżyser Martin Ťapák nakręcił film telewizyjny Balada o Vojtovej Marine na podstawie opowiadania Tetmajera. W latach sześćdziesiątych XX w. Tadeusz Różewicz napisał wiersz Kazimierz Przerwa-Tetmajer[36]. W 1973 r. został wyprodukowany przez Zespół Filmowy X na podstawie opowiadania Tetmajera film telewizyjny Myśliwy w reżyserii Krzysztofa Wierzbiańskiego. W 1978 Martin Ťapák ponownie sięgnął po twórczość Tetmajera, tym razem realizując film pt. Krutá ľúbosť[37]. W 1981 roku w Teatrze Telewizji zrealizowano spektakl oparty na życiu i twórczości Tetmajera Kocham Cię za to, że Cię kochać muszę w reż. Andrzeja Maja. W 1983 Jacek Koprowicz nakręcił kontrowersyjny film biograficzny o Tetmajerze pt. Przeznaczenie. W 1984 roku Wanda Kwietniewska z zespołu Wanda i Banda nagrała piosenkę Ulica Tetmajera. W 1994 roku na ekrany kin weszła Legenda Tatr w reżyserii Wojciecha Solarza, oparta głównie na opowiadaniach z cyklu Na Skalnym Podhalu[38]. W 2003 roku na deskach Teatru Scena STU w Krakowie została wystawiona Śleboda, czyli powaby życia według Kazimierza Przerwy-Tetmajera w adaptacji i reżyserii Waldemara Śmigasiewicza[39].

Ksiądz Józef Tischner w kazaniach spod Turbacza – w trakcie odprawianych Mszy Ludzi Gór – wielokrotnie nawiązywał do twórczości Kazimierza Przerwy-Tetmajera[40].

W filmie Wesele z 1972 r. w reżyserii Andrzeja Wajdy w rolę Poety (Kazimierza Przerwy-Tetmajera) wcielił się Andrzej Łapicki.

TwórczośćEdytuj

Szkice
  • O żołnierzu polskim lata 1795–1915[41],
  • Notatki literackie[42],
  • Aforyzmy[43],
  • Bajeczny świat Tatr[44],
  • Na śmierć Henryka Sienkiewicza[45].
Opowiadania i nowele
  • cykl opowieści Na skalnym Podhalu (w tym między innymi Orlice)[46][47][48],
  • Ksiądz Piotr (nowela nagrodzona w konkursie „Czasu”, Kraków, 1895)[49],
  • Rzeźbiarz Merten,
  • Pan,
  • Tryumf[50],
  • U krawca Baczakiewicza w kuchni (z cyklu W czas wojny),
  • Pan Kopciuszyński (z cyklu W czas wojny).
Powieści
Dramaty
Wiersze
  • Widok ze Świnicy do Doliny Wierchcichej (z Poezje. Seria druga),
  • Melodia mgieł nocnych (z Poezje. Seria druga),
  • Anioł Pański (z Poezje. Seria trzecia),
  • Lubię, kiedy kobieta... (z Poezje. Seria druga)[67],
  • Hej Krywaniu Krywaniu wysoki! (z tomu Na Skalnym Podhalu)[68][69],
  • Mów do mnie jeszcze (dwie wersje: jedna z cyklu Preludia – Poezje. Seria druga, druga z cyklu Gra słów – Poezje. Seria trzecia),
  • W warszawskim salonie (z tomu Z wielkiego domu, Warszawa, 1908)[70],
  • Zdanie sobie sprawy (z tomu Z wielkiego domu)[71][72],
  • Prometeusz (z Poezje. Seria druga)[73],
  • Zacisza (z Poezje. Seria druga)[74],
  • Koniec wieku XIX,
  • Fragment wiersza dla mego synka (z Poezje. Seria szósta)[75],
  • Patryota (pod pseudonimem Szylkret)[76],
  • Wyspa umarłych (ilustracja do „Die Todteninsel” Bocklina)[77],
  • Na sprowadzenie zwłok Słowackiego (ogłoszony w roku 1927 w „Wiadomościach literackich” jest ostatnim znanym badaczom literatury wierszem K. Tetmajera[78]).
Inne utwory
  • poematy: Illa (1886)[79] i Alegoria (1887)[80][81],
  • Z wielkiego domu (wyd. Księgarnia St. Sadowskiego, Warszawa, 1908)[82],
  • Eleonora. Trójhymn duchów smętnych przez Fosforycznego Skalderona (współautor; Wydawnictwo Dekadentów Polskich nr 1, Kraków 1895)[83],
  • Jęk Ziemi. Pantologia Dekadentów Polskich zebrana przez dra Juliana Pogorzelskiego (współautor; Wydawnictwo Dekadentów Polskich nr 2, Kraków 1895)[84],
  • Melancholia (Warszawa, 1899)[85],
  • Wrażenia (Warszawa, 1902)[86],
  • tomiki poezji: Hasła (1901)[87], Poezje współczesne (1906)[88], Cienie (1916)[89].

Źródła[90][91][92][93][94].

Ordery i odznaczeniaEdytuj

Zobacz teżEdytuj

UwagiEdytuj

  1. ↑ J. Krzyżanowski we wstępie do Wyboru poezji K. Tetmajera z serii: Biblioteka Narodowa nr 123 (wyd. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1968, s. XVI) podaje, że matką syna Tetmajera była Izabela Dębowska (szczegóły w: J. Krzyżanowski, Tetmajer i brudna bielizna, „Życie Literackie” 1968 r., nr 39, s. 13); podobną informację podaje R. Węgrzyniak w: Encyklopedia Wesela Stanisława Wyspiańskiego (wyd. Teatr im. Juliusza Słowackiego, Kraków 2001 r., s. 145).
  2. ↑ Śmierć nastąpiła 22 maja 1933 r. w Hotelu Saskim w Warszawie w wyniku zatrucia spirytusem denaturowanym, zob. K. Jabłońska, Kazimierz Tetmajer. Próba biografii, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1969, wkładka przed s. 257 (fotokopia notatki prasowej red. Zyglarskiego).

PrzypisyEdytuj

  1. ↑ a b c d e f Biogram (pol.). [dostęp 2011-09-22].
  2. ↑ Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski: Wielka encyklopedia tatrzańska. Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2004. ISBN 83-7104-009-1.
  3. ↑ Sebastian Duda: Obłąkanie króla Młodej Polski. Gazeta Wyborcza/Ale Historia, 24 maja 2013. [dostęp 2 kwietnia 2020].
  4. ↑ Przegląd Literacki i Artystyczny. R.5, nr 1 (15 stycznia 1886) – Jagiellonian Digital Library, jbc.bj.uj.edu.pl [dostęp 2019-10-11].
  5. ↑ Gawędy Skalnego Podhala, opr. W. Wnuk, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1975, s. 338.
  6. ↑ M. Spławska-Murmyło, Ilustrowany leksykon pisarzy i poetów polskich, seria „Fascynująca Polska”, wyd. Adamus, Wrocław 2007, s. 45.
  7. ↑ T. Ławecki (tekst), M. Białek (redaktor prowadzący), Pisarze. Najsłynniejsi twórcy literatury polskiej, seria „Wielcy Polacy”, wyd. Carta Blanca Sp. z o.o., Grupa Wydawnicza PWN, Warszawa 2011, s. 34.
  8. ↑ W. Czernianin, W kręgu Kazimierza Przerwy-Tetmajera. Studia i szkice, Oficyna Wydawnicza ATUT – Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe, Wrocław 2009, s. 61–108.
  9. ↑ Tadeusz Boy-Żeleński, Początki Młodej Polski w: Boy o Krakowie, opr. Henryk Markiewicz, Wydawnictwo Literackie, wyd. II, Kraków 1974, s. 268.
  10. ↑ T. Boy-Żeleński, W perspektywie czasu, Wydawnictwo ISKRY, Warszawa 2006, s. 276-280.
  11. ↑ a b c d Krystyna Jabłońska: Listy o Tatrach i Zakopanem, w: „Wierchy” R. 35 (1966), Kraków 1967, s. 141–149
  12. ↑ J. Skowroński, Dawno temu w Tatrach, wyd. Galaktyka Sp. z o.o., Łódź 2003, s. 43–45.
  13. ↑ Tak w nadawanych w grudniu 1918 r. listach Tetmajera.
  14. ↑ A. Hutnikiewicz, Młoda Polska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007, s. 103.
  15. ↑ Z. Nałkowska, Dzienniki IV 1930–1939 część 1 (1930–1934), opr. H. Kirchner, Czytelnik, Warszawa 1988, s. 308–309.
  16. ↑ K. Jabłońska, Kazimierz Tetmajer. Próba biografii, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1969, s. 250-251.
  17. ↑ Bibliografia literatury polskiej. Nowy Korbut. 16 część pierwsza. Literatura pozytywizmu i Młodej Polski. Hasła osobowe T – Ż. Uzupełnienia haseł osobowych T. 13–15, opr. zespół pod kierownictwem Zygmunta Szweykowskiego i Jarosława Maciejewskiego, Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk, Państwowy Instytut Wydawniczy, MCMLXXXII, s. 82.
  18. ↑ „Cienka herbatka u Przerwy-Tetmajera” [dostęp 10.10.2013].
  19. ↑ Władysław Bartoszewski: 1859 dni Warszawy. Kraków: Wydawnictwo Znak, 2008, s. 121. ISBN 978-83-240-1057-8.
  20. ↑ Miałem kiedyś przyjaciół... Wspomnienia o Kazimierzu Tetmajerze, opr. K. Jabłońska, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1972, s. 566.
  21. ↑ Cmentarz Stare Powązki: KAZIMIERZ STANISŁAW PRZERWA TETMAJER, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [online] [dostęp 2020-04-07].
  22. ↑ Józef Tischner, Powrót poety. Homilia na sprowadzenie prochów Kazimierza Przerwy-Tetmajera. Ludźmierz, 13 IV 1986, „Tygodnik Powszechny” z 1986 r., nr 17, s. 7.
  23. ↑ Włodzimierz Wnuk, Kazimierza Przerwy-Tetmajera powrót na skalne Podhale, „Tygodnik Powszechny” z 1986 r., nr 26, s. 1, 2.
  24. ↑ „Podhalanka. Pismo Związku Podhalan”, Numer poświęcony powrotowi Kazimierza Przerwy-Tetmajera na Podhale, Rok V, Ludźmierz, Nr 2(14) 1986.
  25. ↑ Osobiste. „Kurier Warszawski”. Nr 233, s. 4, 24 sierpnia 1906. 
  26. ↑ K. Jabłońska Kazimierz Tetmajer. Próba biografii, Kraków 1969, s. 127–129.
  27. ↑ W. Wnuk, Moje Podhale. Ku Tatrom, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa 1971, s. 289-296.
  28. ↑ Miałem kiedyś przyjaciół... Wspomnienia o Kazimierzu Tetmajerze, opr. K. Jabłońska, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1972, s. 213-221, 601.
  29. ↑ Józef Dużyk, Władysław Orkan, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Wyd. II, Warszawa 1980, s. 59.
  30. ↑ J. Mechanisz, Mieczysław Karłowicz. Życie. Człowiek. Dzieło, Wydawnictwo POLIHYMNIA Sp. z o.o., Lublin 2009, s. 99, 116–120.
  31. ↑ Encyklopedia Muzyczna PWM Tom 11, wyd. PWM Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 2010 r., s. 69–72.
  32. ↑ Miałem kiedyś przyjaciół... Wspomnienia o Kazimierzu Tetmajerze, opr. K. Jabłońska, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1972, s. 243–250, 268–276.
  33. ↑ D. Kosiński, Słownik teatru, Wyd. Zielona Sowa, Kraków 2006, s. 134, 324.
  34. ↑ Literatura polska. Encyklopedia PWN, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007, s. 860.
  35. ↑ D. Kosiński, Słownik teatru, wyd. Zielona Sowa, Kraków 2006, s. 176, 335, 449.
  36. ↑ T. Różewicz, Poezje wybrane. Selected poems, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2005, s. 208-211.
  37. ↑ Krutá ľúbosť (cz.). csfd.cz. [dostęp 2017-09-11].
  38. ↑ Józef Tischner, Myślenie w żywiole piękna, wyd. Znak, Kraków 2004 r., s. 95–105.
  39. ↑ Śleboda, czyli powaby życia, e-teatr.pl [dostęp 2012-05-12] (pol.).
  40. ↑ Józef Tischner, Słowo o ślebodzie. Kazania spod Turbacza 1981–1997, wyd. Znak, Kraków 2009, s. 17, 37, 58, 75, 88, 104, 115.
  41. ↑ Andrzej Z. Makowiecki, Literatura wobec niepodległości w: Salon niepodległości, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008, s. 105, 109.
  42. ↑ Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Notatki literackie, wyd. 1916., polona.pl [dostęp 2018-07-15].
  43. ↑ Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Aforyzmy, wyd.1918., polona.pl [dostęp 2018-07-15].
  44. ↑ Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Bajeczny świat Tatr: z illustracyami, wyd.1906., polona.pl [dostęp 2018-07-15].
  45. ↑ Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Na śmierć Henryka Sienkiewicza, wyd. 1916., polona.pl [dostęp 2018-07-15].
  46. ↑ J. Kolbuszewski, Wstęp w: Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Na Skalnym Podhalu. Wybór, Biblioteka Narodowa, seria I, nr 290, wyd. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1998.
  47. ↑ K. Sicińska, Styl cyklu opowiadań Na Skalnym Podhalu Kazimierza Tetmajera, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2009.
  48. ↑ A. Łempicka, Wstęp w: Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Na Skalnym Podhalu, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1983, s. 7–40.
  49. ↑ J. Zacharska, Lektury młodopolskie, wyd. DiG, Warszawa 1997, s. 47–56.
  50. ↑ Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Tryumf: nowele, wyd. 1916., polona.pl [dostęp 2018-07-15].
  51. ↑ Powieść o artyście pod red. E. Owczarz i W. Gutowskiego, Toruń 2006, s. 302–310.
  52. ↑ J. Jakóbczyk, Kazimierz Przerwa-Tetmajer. Zbliżenia, Wyd. Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2001, s. 174–177.
  53. ↑ Materiały źródłowe do recepcji twórczości Kazimierza Przerwy-Tetmajera w epoce Młodej Polski. Recenzje z lat 1890–1918, wybór, opracowanie i wstęp Wiktor Czernianin, Wrocław 2006, s. 449–457.
  54. ↑ Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Zatracenie: romans, wyd. 1905., polona.pl [dostęp 2018-07-15].
  55. ↑ Jan Jakóbczyk, Kazimierz Przerwa-Tetmajer. Zbliżenia, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2001, s. 168–169.
  56. ↑ Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Gra fal: powieść w związku z „Królem Andrzejem”, wyd. 1911., polona.pl [dostęp 2018-07-15].
  57. ↑ A. Hutnikiewicz, Młoda Polska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007, s. 102.
  58. ↑ Julian Krzyżanowski, Neoromantyzm polski 1890–1918, wyd. 3, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, 1980, s. 70–71.
  59. ↑ Andrzej Z. Makowiecki, Słownik postaci literackich. Literatura polska, wyd. Świat Książki, Warszawa 2004, s. 123, 189, 190.
  60. ↑ Kazimierz Wyka, Macie serc waszych wykładaczy..., „Życie Literackie” 1965, nr 14, s. 11.
  61. ↑ J. Wilhelmi, Posłowie w: Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Koniec epopei, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1976, tom I (Koniec epopei 1–2), tom II (Koniec epopei 3, Waterloo), s. 285–297.
  62. ↑ Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Zawisza Czarny: fantazya dramatyczna: akty 4. Cz. 1, wyd. 1901., polona.pl [dostęp 2018-07-15].
  63. ↑ Kazimierz Przerwa-Tetmajer, „Mąż-poeta”: fragment dramatyczny w 1 akcie, grany po raz pierwszy na scenie krakowskiej dnia 30 kwietnia 1892 r., wyd. 1892., polona.pl [dostęp 2018-07-15].
  64. ↑ Jadwiga Zacharska, Nieporozumienia z Rewolucją, w: Rewolucja lat 1905–1907. Literatura – Publicystyka – Ikonografia, Lublin, 2005, s. 67–76.
  65. ↑ Stefan Kruk, Dzieje sceniczne i recepcja krytyczna Judasza Kazimierza Przerwy-Tetmajera w: Dramat biblijny Młodej Polski, Wrocław 1992, s. 167–191.
  66. ↑ Edward Jakiel, Młodopolskie portrety biblijne. Wybrane zagadnienia i kreacje, Gdańsk 2007, s. 185–188.
  67. ↑ W. Ratajczak, Literatura polska XIX wieku, seria „Zrozumieć literaturę”, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2008, s. 188–189.
  68. ↑ M. Pinkwart, L. Długołęcka-Pinkwart, Zakopane. Przewodnik historyczny, Wydawnictwo Pascal, Bielsko-Biała, s. 218.
  69. ↑ M. Pinkwart, Przewodnik. Cmentarz na Pęksowym Brzyzku, Wyd. BOSZ, Olszanica 2007, s. 80.
  70. ↑ Kazmierz Przerwa-Tetmajer, Z wielkiego domu, Warszawa 1908, s.96.
  71. ↑ Poezja Kazimierza Tetmajera. Interpretacje pod red. A. Czabanowskiej-Wróbel, P. Próchniaka, M. Stali, Kraków 2003, s. 314.
  72. ↑ Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Z wielkiego domu, Warszawa 1908, s.99.
  73. ↑ Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Poezye T. 2, Warszawa 1901, s.20.
  74. ↑ J. Marx, Młoda Polska, Wydawnictwo Alfa, Warszawa 1997, s. 251.
  75. ↑ Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Poezje: wydanie zbiorowe. T. 3, Warszawa 1923, s.280.
  76. ↑ J.Bajda: Poezja drugiej połowy XIX wieku (pozytywizm – Młoda Polska). Antologia. Wrocław: 2007, s. 323–325.
  77. ↑ J. Bajda, Poezja a sztuki piękne. O świadomości estetycznej i wyobraźni plastycznej Kazimierza Przerwy-Tetmajera, Wydawnictwo DiG, Warszawa 2003, s. 160–181.
  78. ↑ Poezja Młodej Polski, opr. M. Jastrun, Biblioteka Klasyki Polskiej i Obcej, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1976, s. 114.
  79. ↑ Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Illa, wyd. 1886., polona.pl [dostęp 2018-07-16].
  80. ↑ K. Przerwa-Tetmajer, Błękitne zadumanie, opr. M. Hydzik-Żmuda, A. Żmuda, wyd. Agencja Wydawnicza Ad Oculos, Warszawa – Rzeszów 2003, s. 175.
  81. ↑ K. Przerwa-Tetmajer, Erotyki, opr. M. Koperska, Spółdzielnia Wydawnicza Anagram, Warszawa 2000, s. 210.
  82. ↑ Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Z wielkiego domu, wyd. 1908., polona.pl [dostęp 2018-07-16].
  83. ↑ K. Fazan, Szczera poza dekadenta. Kazimierz Tetmajer: między epistolografią a sztuką, Towarzystwo Naukowe SOCIETAS VISTULANA, Kraków 2001, s. 191–197.
  84. ↑ Poezja Kazimierza Tetmajera. Interpretacje, pod red. A. Czabanowskiej-Wróbel, P. Próchniaka, M. Stali, wyd. Księgarnia Akademicka, Kraków 2003, s. 321–341.
  85. ↑ Kazmierz Przerwa-Tetmajer, Melancholia, wyd. 1899., polona.pl [dostęp 2018-07-16].
  86. ↑ Hanna Ratuszna, Literackie i malarskie Wrażenia Kazimierza Przerwy-Tetmajera. Problem syntezy gatunków, w: Z problematyki krótkich form narracyjnych. Nowele młodopolskie, studia pod red. Hanny Ratusznej, Toruń 2006, s. 127–145.
  87. ↑ Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Hasła, wyd. 1901., polona.pl [dostęp 2018-07-16].
  88. ↑ Kazmierz Przerwa-Tetmajer, Poezje współczesne, wyd. 1906., polona.pl [dostęp 2018-07-16].
  89. ↑ K. Przerwa Tetmajer, Wybór poezji, opr. I. Sikora, wyd. Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, Wrocław 1991, s. 20.
  90. ↑ Bibliografia Literatury Polskiej. Nowy Korbut. 16 część pierwsza, Literatura Pozytywizmu i Młodej Polski. Hasła osobowe T-Ż, uzupełnienia haseł osobowych T. 13–15, opr. zespół pod kierownictwem Z. Szweykowskiego i J. Maciejewskiego, Państwowy Instytut Wydawniczy, MCMLXXXII, s. 31–91.
  91. ↑ Jan Błoński, Kazimierz Tetmajer 1865–1940 w: Literatura okresu Młodej Polski. Tom I, zespół pod red. K. Wyki, A. Hutnikiewicza, M. Puchalskiej, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1968, s. 279–320.
  92. ↑ Tadeusz Boy-Żeleński, Kazimierz Tetmajer (1865–1940) w: Boy o Krakowie, opr. Henryk Markiewicz, Wydawnictwo Literackie, wyd. II, Kraków 1974, s. 287–289.
  93. ↑ Julian Krzyżanowski, Neoromantyzm polski 1890–1918, wyd. 3, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, 1980 r., s. 61–71, 431–432.
  94. ↑ Cz. Miłosz, Historia literatury polskiej, Wydawnictwo Znak, Kraków 2010, s. 391–393.
  95. ↑ Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1938, s. 750.
  96. ↑ M.P. z 1932 r. nr 10, poz. 12 „za zasługi na polu literatury ojczystej”.
  97. ↑ Udekorowanie Kazimierza Przerwy-Tetmajera. „Gazeta Lwowska”, s. 4, Nr 289 z 15 grudnia 1931. 
  98. ↑ Hof- und Staatshandbuch der Österreichisch-Ungarischen Monarchie für das Jahr 1918. Wiedeń: 1918, s. 204.

Linki zewnętrzneEdytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kazimierz_Przerwa-Tetmajer&oldid=65783614”