Kazimierz Jędrzej Sawicki-Sawa, ps. „Prut”, „Odwet” (ur. 2 czerwca 1888 w Grajewie, zm. 2 marca 1971 w Londynie) – generał brygady Wojska Polskiego, wyższy dowódca Armii Krajowej, komendant Obszaru Lwów Związku Walki Zbrojnej/Armii Krajowej (1941–1943), inspektor Biura Inspekcji Komendy Głównej Armii Krajowej od lipca 1943 roku, minister bez teki w rządzie RP na uchodźstwie, w 1966 roku mianowany przez Prezydenta RP na uchodźstwie generałem dywizji, odznaczony Orderem Virtuti Militari.

Kazimierz Jędrzej Sawicki-Sawa
Prut, Odwet
Ilustracja
Kazimierz Sawicki w mundurze gen. brygady
generał brygady generał brygady
Data i miejsce urodzenia

2 czerwca 1888
Grajewo

Data i miejsce śmierci

2 marca 1971
Londyn

Przebieg służby
Lata służby

1914–1948

Siły zbrojne

Armia Austro-Węgier
Wojsko Polskie
Armia Krajowa

Formacja

Legiony Polskie

Jednostki

1 Pułk Piechoty Legionów,
5 Pułk Piechoty Legionów

Stanowiska

z-ca komendanta POW,
dowódca
36 Pułku Piechoty Legii Akademickiej
• piechoty dywizyjnej
29 Dywizji Piechoty
16 Pomorskiej Dywizji Piechoty
Obszaru Lwowskiego AK

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna polsko-bolszewicka
II wojna światowa
kampania wrześniowa
powstanie warszawskie

Późniejsza praca

minister w rządzie RP na uchodźstwie

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Niepodległości Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Walecznych (1920–1941, czterokrotnie) Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami Złoty Krzyż Zasługi Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości Oficer Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja)
Odznaka „Za wierną służbę”

Życiorys edytuj

 
Grób Kazimierza Sawickiego

Był synem Jana i Aleksandry z Żelechowskich[1]. Członek PPS i Organizacji Bojowej PPS od 1905 roku. W 1906 roku więziony przez władze rosyjskie. Studiował medycynę w Pradze i Krakowie. Absolwent Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Jagiellońskiego. Od 1908 w Związku Walki Czynnej, od 1910 w Związku Strzeleckim[2]. W latach 1914–1915 służył w 1 i 5 pułku piechoty Legionów, będąc dowódcą plutonu i kompanii. Od sierpnia 1915 pełnił funkcję zastępcy komendanta głównego Polskiej Organizacji Wojskowej.

Od listopada 1918 do kwietnia 1927 był współorganizatorem – a po śmierci majora Zygmunta Bobrowskiego podczas walk pod Macoszynem 9 stycznia 1919 – dowódcą 36 pułku piechoty Legii Akademickiej w Warszawie[3]. W marcu 1927 został mianowany dowódcą piechoty dywizyjnej 29 Dywizji Piechoty w Grodnie[4]. Obowiązki dowódcy pułku przekazał 13 kwietnia 1927 pułkownikowi Erwinowi Więckowskiemu[5]. 13 maja 1932 objął stanowisko dowódcy 16 Pomorskiej Dywizji Piechoty w Grudziądzu[6]. W lutym 1938 został powołany na funkcję dyrektora Państwowego Urzędu Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego w Warszawie. Od 31 maja 1939 obowiązki dyrektora PUWFiPW łączył z funkcją generała do spraw jednostek Obrony Narodowej – szefa Biura do Spraw Jednostek Obrony Narodowej[7].

Po agresji Niemiec na Polskę, 10 września 1939 otrzymał od I wiceministra spraw wojskowych, gen. bryg. Janusza Głuchowskiego, rozkaz objęcia dowództwa Odcinka „Włodzimierz” – od Dubienki (wyłącznie) do północnej granicy Okręgu Korpusu Nr VI – oraz zadanie oczyszczenia i uporządkowania tyłów, a także utworzenia oddziałów z ewakuowanych oficerów i błąkających się bez przydziału oficerów. Kolejny rozkaz nakazywał mu zorganizowanie obrony przepraw na Bugu. 11 września przybył z improwizowanym sztabem do Włodzimierza i objął dowództwo nad ośrodkami zapasowymi, znajdującymi się na terenie Okręgu Korpusu Nr II oraz Wołyńską Półbrygadą Obrony Narodowej i Centrum Wyszkolenia Artylerii[8]. 17 września w Łucku dowództwo nad Grupą „Włodzimierz” przejął gen. bryg. Mieczysław Smorawiński. W nocy z 17 na 18 września Sawicki wyjechał z Łucka w kierunku Stanisławowa, a w nocy z 19 na 20 września przekroczył granicę z Węgrami[9].

Po kampanii wrześniowej, do marca 1941 był internowany na Węgrzech, skąd uciekł i wrócił do Polski. W lipcu 1941 mianowany komendantem Obszaru Armii Krajowej Lwów[10]. Do Lwowa przybył 20 września 1941, funkcję pełnił do 31 lipca 1943[11]. W latach 1943–1944 należał do składu Komendy Głównej AK (komórka „Prusy Wschodnie”). W Powstaniu Warszawskim był szefem III rzutu Sztabu. Po upadku powstania przebywał w niewoli niemieckiej. Po uwolnieniu z oflagu do 1948 przebywał w Nicei, skąd udał się do Anglii i wstąpił do Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia.

Po demobilizacji osiadł w Londynie i aktywnie uczestniczył w życiu politycznym polskiej emigracji. Był członkiem Ligi Niepodległości Polski[12]. 8 sierpnia 1955 Prezydent RP na Uchodźstwie, August Zaleski, mianował go ministrem w gabinecie Hugona Hankego, a 11 września – w pierwszym rządzie Antoniego Pająka. 11 października 1955, na własną prośbę, został zwolniony z urzędu. Prezydent RP August Zaleski mianował go generałem dywizji ze starszeństwem z dniem 11 listopada 1966 roku w korpusie generałów[13][14].

Zmarł 2 marca 1971 roku w Londynie. Został pochowany na cmentarzu Gunnersbury[15][13] (Sq. FA, gr. 38)[16].

Awanse edytuj

Ordery i odznaczenia edytuj

Przypisy edytuj

  1. Powstańcze biogramy - Kazimierz Jędrzej Sawicki (pol.) [dostęp 2011-11-29]
  2. Armia Krajowa - szkice z dziejów Sił Zbrojnych Polskiego Państwa Podziemnego, pod redakcją Krzysztofa Komorowskiego, Warszawa 1999, s. 401, 413.
  3. Bitwa warszawska - Legia Akademicka (pol.) [dostęp 2011-11-29]
  4. Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 11 z 31.03.1927 r.
  5. Pożegnanie dowódcy 36 pp. „Polska Zbrojna”. 102, s. 2, 1927-04-13. Warszawa. 
  6. Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 13 z 09.12.1932 r.
  7. Kazimierz Pindel, Obrona narodowa 1937–1939, s. 45.
  8. Piotr Zarzycki, Grupa „Włodzimierz”, s. 23–24.
  9. Piotr Zarzycki, Grupa „Włodzimierz”, s. 35–36.
  10. Grzegorz Mazur, Jerzy Skwara, Jerzy Węgierski, Kronika 2350 dni wojny i okupacji Lwowa 1 IX 1939 – 5 II 1946, Katowice 2007, Wyd. Unia Katowice, ISBN 978-83-86250-49-3. s. 220.
  11. Grzegorz Mazur, Jerzy Skwara, Jerzy Węgierski, Kronika 2350 dni wojny i okupacji Lwowa 1 IX 1939 – 5 II 1946, Katowice 2007, Wyd. Unia Katowice, ISBN 978-83-86250-49-3. s. 237, 360.
  12. Jan Józef Kasprzyk, Liga Niepodległości Polski, [w:] Encyklopedia Białych Plam, t. XI, Radom 2003, s. 142.
  13. a b Kryska-Karski i Żurakowski 1991 ↓, s. 60.
  14. Dembiński 1969 ↓, s. 1. Awans został ogłoszony w Dzienniku Personalnym Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych nr 22 z 1967 roku. W tym samym dzienniku i z tym samym starszeństwem ogłoszono awans Kordiana Zamorskiego na generała dywizji.
  15. Z żałobnej karty. „Biuletyn”. Nr 19–20, s. 135, Lipiec 1971. Koło Lwowian w Londynie. 
  16. Opracowanie stanu zachowania grobów rządowych w Wielkiej Brytanii [online], Fundacja "Pomoc Polakom na Wschodzie" im. Jana Olszewskiego [dostęp 2023-04-20] (pol.).
  17. Dekret Wodza Naczelnego L. 2795 z 26 marca 1921 r. (Dziennik Personalny z 1921 r. Nr 13, poz. 410)
  18. M.P. z 1931 r. nr 18, poz. 31 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
  19. M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 631 „za zasługi na polu pracy niepodległościowej oraz organizacji i wyszkolenia wojska”.
  20. Rozkaz Ministra Spraw Wojskowych L. 2028 z 1921 r. (Dziennik Personalny z 1921 r. Nr 40, poz. 1854, s. 1546)
  21. M.P. z 1937 r. nr 64, poz. 96 „za zasługi w służbie wojskowej”.
  22. Zarządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”, s. 1, Nr 1 z 19 marca 1937. Ministerstwo Spraw Wojskowych. 
  23. Na podstawie fotografii [1].

Bibliografia edytuj