Kazimierz Tomczak

polski duchowny rzymskokatolicki

Kazimierz Tomczak (ur. 17 lutego 1883 w Besiekierzu, zm. 21 października 1967 w Łodzi) – polski duchowny rzymskokatolicki, biskup pomocniczy łódzki w latach 1927–1967.

Kazimierz Tomczak
Biskup tytularny Sicca Veneria
Ilustracja
Illum crescere me minui
On ma wzrastać, a ja się umniejszać
Kraj działania

Polska

Data i miejsce urodzenia

17 lutego 1883
Besiekierz

Data i miejsce śmierci

21 października 1967
Łódź

Miejsce pochówku

cmentarz rzymskokatolicki przy ulicy Ogrodowej w Łodzi

Biskup pomocniczy łódzki
Okres sprawowania

1927–1967

Wyznanie

katolicyzm

Kościół

rzymskokatolicki

Prezbiterat

7 stycznia 1907

Nominacja biskupia

25 lutego 1927

Sakra biskupia

3 kwietnia 1927

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
Sukcesja apostolska
Data konsekracji

3 kwietnia 1927

Konsekrator

Aleksander Kakowski

Współkonsekratorzy

Stanisław Gall
Wincenty Tymieniecki

Grób Kazimierza Tomczaka na Starym Cmentarzu w Łodzi

Życiorys edytuj

Pochodził z rodziny wielodzietnej. Był wychowankiem Zakładu Naukowo-Wychowawczego Ojców Jezuitów w Chyrowie, w którym ukończył gimnazjum. Maturę uzyskał w zaborze austriackim 1901. Przez dwa lata uczył się języka rosyjskiego, by w 1903 eksternistycznie zdać maturę w zaborze rosyjskim. W 1903 wstąpił do Seminarium Duchownego w Warszawie. Od 1905 studiował w Akademii Duchownej w Petersburgu, a także w Paryżu i Fryburgu Bryzgowijskim. Święcenia kapłańskie otrzymał w Jakubowie 7 stycznia 1907[1].

Przez 16 lat pracował jako profesor w warszawskim seminarium duchownym, gdzie wykładał teologię moralną, historię filozofii, archeologię chrześcijańską, liturgię, a także literaturę i język polski.

25 lutego 1927 papież Pius XI mianował go pierwszym biskupem pomocniczym diecezji łódzkiej ze stolicą tytularną Sicca Veneria[1]. Święcenia biskupie otrzymał 3 kwietnia 1927 w archikatedrze warszawskiej. Udzielił mu ich kardynał Aleksander Kakowski[2].

W 1936 był jednym z założycieli Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Łodzi.

Po wybuchu II wojny światowej, mimo grożącego niebezpieczeństwa, wraz z biskupem ordynariuszem Włodzimierzem Jasińskim pozostał w Łodzi[3]. Gdy wojewoda łódzki Henryk Józewski przysłał samochód po biskupów, stwierdził wówczas: „Powołaniem naszym jest zostać; zostać z ludem, nieść mu pomoc i dawać przykład”[3][4]. 6 września 1939 stanął na czele powołanego w Łodzi Komitetu Obywatelskiego[5]. Do zadań Komitetu należało utrzymywanie w mieście ładu i porządku po opuszczeniu miasta przez władze polskie, a także reprezentowanie społeczeństwa miasta wobec niemieckich władz okupacyjnych. Aresztowany 9 listopada 1939 podczas dużej akcji łódzkiego gestapo przeciwko miejscowej inteligencji, tzw. Inteligenzaktion. osadzony na kilka dni w obozie przejściowym w fabryce Michała Glazera na Radogoszczu[6]. Zwolniony, ale osadzony w areszcie domowym, w budynku łódzkiej kurii biskupiej. 6 maja 1941 wraz z biskupem Włodzimierzem Jasińskim, członkami kapituły katedralnej oraz pracownikami kurii biskupiej został internowany przez władze hitlerowskie. Do lutego 1945 był osadzony w klasztorze Ojców Reformatów w Bieczu[1]. W 1943 wyjechał do Warszawy, gdzie przebywał do końca okupacji[7]. Po powrocie do Łodzi pod koniec stycznia 1945, wobec ogromnych braków kadrowych w łódzkim Kościele, objął parafię Podwyższenia św. Krzyża, którą kierował do śmierci[a].

20 października 1957 podczas kazania w Piotrkowie Trybunalskim na poświęceniu ołtarza doznał wylewu krwi do mózgu, który skutkował paraliżem[7]. Zmarł 21 października 1967. Pochowany został – zgodnie ze swoją ostatnią wolą – wśród grobów robotników przy głównej alei na Starym Cmentarzu w Łodzi[8].

Powszechnie przez środowiska katolickie uznawany za najwybitniejszego teologa łódzkiego Kościoła.

Odznaczenia edytuj

W 1932 za zasługi na polu pracy społecznej został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski[9]

Uwagi edytuj

  1. W kościele tym, na ścianie nawy bocznej, znajduje się wmurowana brązowo-mosiężna tablica pamiątkowa ku jego czci.

Przypisy edytuj

  1. a b c A. Gronczewska: Pierwszy biskup pomocniczy. dzienniklodzki.pl, 2012-10-01. [dostęp 2014-02-23].
  2. Ł. Głowacki: Bp Kazimierz Tomczak – pierwszy łódzki sufragan. archidiecezja.lodz.pl, 2012-02-25. [dostęp 2014-02-23].
  3. a b M. Budziarek: Katedra przy Adolf Hitlerstrasse. Warszawa: 1984, s. 41. ISBN 83-211-0460-6.
  4. J. Kulik. Mowa żałobna nad trumną biskupa K. Tomczaka. „Wiadomości Diecezjalne Łódzkie”. Nr 3, s. 60, 1968. 
  5. M. Budziarek: Katedra przy Adolf Hitlerstrasse. Warszawa: 1984, s. 83. ISBN 83-211-0460-6.
  6. S. Rapalski: Byłem w piekle. Wspomnienia z Radogoszcza. Łódź: 1969, s. 84, 87, 92, 97.
  7. a b A. Gronczewska, Pierwszy biskup pomocniczy, [w:] „Kocham Łódź” (dod. do „Polska. Dziennik Łódzki”, 21 IX 2012, nr 200, s. 14).
  8. A. Ziółkowska, Diecezja łódzka i jej biskupi, Łódź: Diecezjalne Wydawnictwo Łódzkie, 1987, s. 86, ISBN 83-85022-00-7.
  9. M.P. z 1932 r. nr 259, poz. 295. [dostęp 2019-12-07].

Bibliografia edytuj

  • Marek Budziarek, Katedra przy Adolf Hitlerstrasse, wyd. 1, Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 1984, ISBN 83-211-0460-6, OCLC 19879038.
  • Budziarek M., Łodzianie, Łódź 2002, s. 36–39 (rozdz. Żołnierz Chrystusa).
  • Piąstka Z., W cieniu alei cmentarnych. Łódź 1990, s. 112.
  • Rapalski S., Byłem w piekle. Wspomnienia z Radogoszcza, wyd. 3, Łódź 1969, s. 84, 87, 92, 97.
  • Ziółkowska A., Diecezja łódzka i jej biskupi, Łódź: DWŁ, 1987, ISBN 83-85022-00-7

Linki zewnętrzne edytuj