Wikipedia

Kazimierz Witaszewski

polski wojskowy, działacz komunistyczny

Kazimierz Witaszewski (ur. 14 września 1906[1] w Łodzi, zm. 22 lutego 1992 w Warszawie[2]) – polski działacz komunistyczny i wojskowy, generał dywizji ludowego Wojska Polskiego, szef Głównego Zarządu Politycznego WP. Prezydent Łodzi od stycznia do marca 1945; poseł do Krajowej Rady Narodowej, na Sejm Ustawodawczy oraz Sejm PRL I kadencji.

Kazimierz Witaszewski
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

14 września 1906
Łódź, Królestwo Polskie

Data i miejsce śmierci

22 lutego 1992
Warszawa, Polska

Prezydent Łodzi
Okres

od 25 stycznia 1945
do 7 marca 1945

Przynależność polityczna

Polska Partia Robotnicza

Poprzednik

Jan Kwapiński

Następca

Kazimierz Mijal

Odznaczenia
Order Sztandaru Pracy I klasy Order Sztandaru Pracy I klasy Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Order Krzyża Grunwaldu III klasy Krzyż Walecznych (1920–1941) Medal 30-lecia Polski Ludowej Medal 40-lecia Polski Ludowej Medal za Warszawę 1939–1945 Brązowy Medal „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny” Medal 10-lecia Polski Ludowej Medal im. Ludwika Waryńskiego Medal „Za Zwycięstwo nad Niemcami w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941-1945” Medal jubileuszowy „Czterdziestolecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” Medal „Za wyzwolenie Warszawy”
Multimedia w Wikimedia Commons
Nagrobek Kazimierza Witaszewskiego i jego żony Zofii

Życiorys edytuj

Syn Franciszka i Marii z domu Kazimierczak. W latach 1913–1920 ukończył 6 klas szkoły powszechnej w Łodzi, a od 1922 pracował jako robotnik w Zakładach Scheiblera i Grohmana. Działał w Zarządzie Związku Zawodowego Robotników Przemysłu Włókienniczego, a w latach 1929–1938 był także członkiem Komunistycznej Partii Polski. W latach 1929–1931 odbył zasadniczą służbę wojskową w 23 Pułku Piechoty we Włodzimierzu Wołyńskim. Awansował do stopnia starszego strzelca. Po odbyciu służby powrócił do pracy w fabryce, gdzie pracował do 1937. Następnie był etatowym pracownikiem Związku Zawodowego Robotników Przemysłu Włókienniczego. Przez pewien czas był osadzony w Miejscu Odosobnienia w Berezie Kartuskiej. Po agresji Niemiec na Polskę we wrześniu 1939 znalazł się na terenach włączonych od ZSRR. Pracował jako ekspedytor, przewodniczący Rady Zakładowej, a następnie dyrektor Piekarni Mechanicznej we Lwowie. Po napaści Niemiec na ZSRR w czerwcu 1941 został ewakuowany w głąb Rosji i pracował jako robotnik w kołchozie im. Budionnego.

W maju 1943 wstąpił do formowanego tam Wojska Polskiego, gdzie był oficerem politycznym w 1 Polskiej Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki[1]. Od czerwca 1943 jako oficer bez stopnia był zastępcą dowódcy 3 batalionu 2 Pułku Piechoty do spraw polityczno-wychowawczych. Od września 1943 zastępca dowódcy batalionu w 5 Pułku Piechoty 2 Dywizji Piechoty im. Henryka Dąbrowskiego. W okresie od lipca do sierpnia 1943 ukończył kurs oficerski w Szkole Oficerskiej 1 Dywizji Piechoty w Riazaniu. Na stopień podporucznika w korpusie oficerów polityczno-wychowawczych został awansowany rozkazem personalnym dowódcy 1 Korpusu Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR z 1 września 1943. W 1943 został członkiem Związku Patriotów Polskich w ZSRR. W październiku 1943 został kierownikiem piekarni dywizyjnej 1 Dywizji Piechoty, a następnie kierownikiem piekarni 1 Korpusu Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR. Wiosną 1944 został kierownikiem piekarni 1 Armii Wojska Polskiego. Od 1944 członek Polskiej Partii Robotniczej. Na stopień porucznika i kapitana awansował rozkazem personalnym Naczelnego Dowódcy WP w 1944 (w jego teczce personalnej brak jest dokładnych dat tych awansów[3]).

W 1944 został szefem Wydziału Personalnego 1 Armii Wojska Polskiego, a następnie został przeniesiony na stanowisko w aparacie cywilnym. W latach 1944–1945 był sekretarzem generalnym Tymczasowej Komisji Centralnej Związków Zawodowych, a w latach 1945–1948 przewodniczącym Komitetu Centralnego Związków Zawodowych. Po wyzwoleniu Łodzi spod okupacji niemieckiej znalazł się w składzie Tymczasowego Zarządu miasta Łodzi (od 25 stycznia do 7 marca 1945). 5 grudnia 1945 awansowany do stopnia majora, a następnie zdemobilizowany z dniem 30 stycznia 1946. W latach 1948–1949 podsekretarz stanu w Ministerstwie Pracy i Opieki Społecznej. Następnie przez 2 lata był I sekretarzem Komitetu Wojewódzkiego PZPR we Wrocławiu (1949–1951). W latach 1951–1952 kierownik Wydziału Kadr Komitetu Centralnego PZPR. W latach 1947–1948 przewodniczący Komisji Pracy i Opieki Społecznej w Sejmie Ustawodawczym[1].

2 października 1952 powołany po raz kolejny do służby wojskowej i na mocy uchwały Rady Państwa PRL awansowany do stopnia generała brygady. Od października 1952 do października 1956 był szefem Głównego Zarządu Politycznego WP i wiceministrem obrony narodowej (zastępca marszałka Konstantego Rokossowskiego). Był bezwzględnym wykonawcą rozkazów marszałka i jednym z odpowiedzialnych za umacnianie terroru i stalinizację armii[4]. 6 marca 1953 wszedł w skład Ogólnonarodowego Komitetu Uczczenia Pamięci Józefa Stalina[5]. Był przeciwny jakiejkolwiek liberalizacji i odwilży. W 1956 był jednym z czołowych reprezentantów twardogłowej tzw. grupy natolińskiej w PZPR[6]. Kazimierz Witaszewski zwany był „generałem gazrurką” (od gazrurek, którymi należałoby, jego zdaniem, bić tzw. rewizjonistów). W lipcu 1956 awansowany do stopnia generała dywizji[1].

Po odejściu z funkcji szefa GZP WP był attaché wojskowym, morskim i lotniczym Ambasady PRL w Pradze (1957–1959)[7] i zastępcą szefa II Zarządu (wywiadowczego) w Sztabie Generalnym WP (od listopada 1959 do marca 1960).

Rozkazem personalnym MON z 6 czerwca 1960 zwolniony z zawodowej służby wojskowej i przeniesiony do rezerwy z powodu powołania do innej służby publicznej (w Komitecie Centralnym PZPR). Przeniesiony w stan spoczynku z dniem 1 stycznia 1972.

W latach 1960–1968 kierownik Wydziału Administracyjnego Komitetu Centralnego PZPR, sprawującego z ramienia partii nadzór nad wojskiem, aparatem bezpieczeństwa i sądownictwem, a także sprawami wyznaniowymi oraz służbą zdrowia. W latach 1945–1948 członek Komitetu Centralnego PPR, w latach 1948–1968 członek Komitetu Centralnego PZPR, w latach 1968–1971 członek prezydium Centralnej Komisji Kontroli Partyjnej PZPR (stanowisko etatowe).

Przez kilka kadencji, aż do 1990, zasiadał w Radzie Naczelnej ZBoWiD. Był zagorzałym stalinowcem i publicznie występował w obronie totalitaryzmu[8].

Pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera C31-tuje-9)[9].

Awanse edytuj

W trakcie służby w ludowym Wojsku Polskim otrzymywał awanse na kolejne stopnie wojskowe[3]:

Życie prywatne edytuj

Mieszkał w Warszawie. Żonaty z Zofią z domu Kowadło (1921–1989). Miał córkę i syna[8][9].

Wybrane odznaczenia edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c d Dane osoby z katalogu kierowniczych stanowisk partyjnych i państwowych PRL. katalog.bip.ipn.gov.pl. [dostęp 2021-12-27].
  2. ↑ Profil na stronie Biblioteki Sejmowej. [dostęp 2023-12-14].
  3. ↑ a b J. Królikowski, Generałowie i admirałowie Wojska Polskiego 1943–1990 t. IV: S–Z, Toruń 2010, s. 235–237.
  4. ↑ J. Królikowski, Generałowie i admirałowie Wojska Polskiego 1943–1990 t. IV: S–Z, Toruń 2010, s. 236.
  5. ↑ Powołanie Ogólnonarodowego Komitetu Uczczenia Pamięci Józefa Stalina. W: „Trybuna Robotnicza”, nr 58, 7–8 marca 1953, s. 2.
  6. ↑ Październik i „Mała stabilizacja”. W: Jerzy Eisler: Zarys dziejów politycznych Polski 1944–1989. Warszawa: POW „BGW”, 1992, s. 62. ISBN 83-7066-208-0.
  7. ↑ Dane osoby z katalogu funkcjonariuszy aparatu bezpieczeństwa. ipn.gov.pl. [dostęp 2019-03-18].
  8. ↑ a b J. Królikowski, Generałowie i admirałowie Wojska Polskiego 1943–1990 t. IV: S–Z, Toruń 2010, s. 237.
  9. ↑ a b Wyszukiwarka grobów w Warszawie. [dostęp 2021-12-27].
  10. ↑ Odznaczenia dla pracowników partyjnych. W: „Trybuna Robotnicza”, nr 171, 21 lipca 1964, s. 5.
  11. ↑ M.P. z 1947 r. nr 27, poz. 194.
  12. ↑ „Życie Partii”, styczeń–marzec 1987, s. 20.
  13. ↑ Uchwała nr 2/7/60 Prezydium Rady Narodowej m. Łodzi z dnia 12 stycznia 1960 roku w sprawie nadania Odznaki Honorowej m. Łodzi, bc.wbp.lodz.pl, 12 stycznia 1960 [dostęp 2022-08-06].
  14. ↑ Uhonorowani pamiątkowymi medalami. W: „Trybuna Robotnicza”, nr 307, 30 grudnia 1983, s. 3.

Bibliografia edytuj

  • T. Kisielewski, Październik 1956: punkt odniesienia: mozaika faktów i poglądów: impresje historyczne, Wydawnictwo Neriton, 2001
  • H.P. Kosk, Generalicja Polska, tom II, Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, Pruszków 2001
  • K. Koźniewski, Słownik swoich i obcych, Wydawnictwo Iskry, 1994
  • J. Królikowski, Generałowie i admirałowie Wojska Polskiego 1943–1990, tom IV: S–Z, Toruń 2010
  • Leksykon Historii Polski, Wydawnictwo Wiedza Powszechna, Warszawa 1995
  • T. Mołdawa, Ludzie władzy 1944–1991, Warszawa 1991, s. 440
  • T. Pióro, Armia ze skazą: w Wojsku Polskim 1945–1968: wspomnienia i refleksje, Czytelnik, Warszawa 1994
  • J. Poksiński, „TUN”: Tatar-Utnik-Nowicki, Wydawnictwo Bellona, Warszawa 1992
  • J. Poksiński, A. Kochański, K. Persak, Kierownictwo PPR i PZPR wobec wojska 1944–1956, Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 2003
  • W. Sokorski, Wspomnienia, Krajowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1990
  • V Kongres ZBoWiD Warszawa 8–9 maja 1974, Książka i Wiedza, Warszawa 1976
  • VII Kongres ZBoWiD, Wydawnictwo ZG ZBoWiD, Warszawa 1985
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kazimierz_Witaszewski&oldid=72927843”