Kazirodztwo

stosunek płciowy z bliskim krewnym

Kazirodztwozachowanie seksualne w stosunku do osoby blisko spokrewnionej[1], ale także osób spowinowaconych, np. poprzez adopcję czy małżeństwo krewnego. W wielu kulturach kazirodztwo pozostaje tematem tabu i postrzegane jako jednoznacznie złe – co uzasadnia się zwiększonym ryzykiem wystąpienia u potomstwa wad wrodzonych, niepełnosprawności fizycznej i intelektualnej oraz przedwczesnej śmierci[2]. Jest ono tym większe, im wyższy jest stopień pokrewieństwa genetycznego rodziców[3].

Kazirodztwo w sztuce: Pieter Jozef Verhaghen, Lot i jego córki (1780)

Kontekst biologiczny edytuj

Osobne artykuły: Chów wsobnyDepresja inbredowa.

W świecie roślin istnieją skomplikowane organy zapobiegające samozapyleniu. W stosunku do samych siebie rośliny mogą być jałowe (samopłonne). W innych wypadkach różny bywa czas dojrzewania ich pylników i znamion, co zapobiega samozapyleniu, bądź też pylnik i znamiona są od siebie przestrzennie oddalone. Znane jest też zjawisko heterostylii. Zapłodnienie służy przede wszystkim przemieszczaniu materiału genetycznego. Jako że u roślin rozwinęły się organy zapobiegające samozapłodnieniu wskutek obojnactwa, przemawia to za tym, że zapłodnienie krzyżowe jest jednoznacznie pozytywne dla procesów selekcji naturalnej.

U zwierząt najczęściej nie występują organy zapobiegające kazirodztwu, jako że ich większa ruchliwość w dostatecznym stopniu zapewnia przemieszanie się osobników w populacji. Na ogół rodzina po wykarmieniu młodych rozprasza się. W wielu wypadkach (np. u wiewiórki środkowoeuropejskiej) matka aktywnie wygania swe dzieci po zaprzestaniu karmienia. Ponieważ rodzina nie pozostaje we wspólnocie, wymiana genów w obrębie populacji jest tym samym zapewniona.

Niebezpieczeństwo regularnego chowu wsobnego występuje tylko tam, gdzie rodzina jest silnie zespolona. Tam też napotyka się wrodzone zahamowania przed krzyżowaniem się z rodzicami albo rodzeństwem. Przykładowo gęś gęgawa nie łączy się w pary ze współplemieńcami, z którymi wzrastała, nawet gdy nie są to rodzone siostry i bracia. U makaków japońskich stwierdzono coś w rodzaju zakazu kazirodztwa w odniesieniu do relacji matki z synem. Jane van Lawick-Goodall zauważyła, że dwa dojrzałe płciowo szympansy jako jedyne samce w grupie nie kopulowały z samicą, która była ich matką[4]. Możliwym mechanizmem zapobiegającym krzyżowaniu się osobników zwierząt, w tym człowieka, blisko spokrewnionych jest efekt Westermarcka[5].

Antropologia edytuj

Przedstawiciele wczesnej antropologii (na przykład Lewis Henry Morgan) żywili przekonanie, że związki między krewnymi prowadzą do biologicznego pogarszania się gatunku ludzkiego. W świetle dzisiejszej wiedzy z zakresu genetyki pogląd ten wydaje się zasadny. Badania nad dziećmi urodzonymi w związkach krewnych pierwszego stopnia wykazały, że 42% z nich rodzi się poważnymi wadami urodzeniowymi bądź umiera tuż po porodzie, a kolejne 11% zostaje dotkniętych przez łagodne upośledzenie umysłowe[2]. W kazirodczym związku częściej ujawniają się też choroby autosomalne recesywne, ponieważ potencjalnie oboje rodzice mogą przekazać dziecku chorobotwórczy allel[6].

Jeśli para blisko ze sobą spokrewniona wyda na świat potomstwo, może nastąpić u niego wzmocnienie recesywnych oraz dominujących cech zarówno negatywnych jak i pozytywnych. Wynik takiego związku może być zarówno albo bardzo niekorzystny albo bardzo korzystny zależnie od danego układu genetycznego w zbiorowości, w obrębie której zachodzi mieszanie genów[7].

Wśród Egipcjan (podobnie jak wśród Persów czy Hindusów) rozpowszechnione były związki kazirodcze, a miłość między rodzeństwem dla „zachowania czystości krwi” była nawet uświęcona. Małżeństwo między bratem a siostrą nie było zabronione, a faraonom czasami nawet nakazywano zawieranie małżeństw kazirodczych. Przegląd literatury naukowej wykazał, że potomstwo kuzynostwa ma szansę na chorobę genetyczną kilka punktów procentowych większą, niż przeciętne dziecko, a potomstwo rodzeństwa lub związków rodzic-dziecko – kilkadziesiąt punktów procentowych[8]. W starożytnej Grecji tabu kazirodztwa było powszechne i uregulowane prawnie jako poważne przestępstwo w prawodawstwie wielu poleis[9].

Według tezy fińskiego socjologa Edwarda Westermarcka z 1891 roku ludzie nie uznają swoich bardzo bliskich krewnych za atrakcyjnych seksualnie, a tabu tkwi w samym umyśle. Zgodnie z teorią Westermarcka mężczyźni nie tworzą związków seksualnych z matkami i siostrami nie z powodu norm społecznych, lecz po prostu dlatego, że nie pociągają ich osoby, z którymi się wychowali. Ani mężczyźni, ani kobiety nie są w stanie rozpoznać swoich krewnych jako krewnych, mogą jednak zastosować regułę, która w 99% przypadków zapobiega kazirodztwu: unikają tworzenia związków z tymi, których znają z dzieciństwa. W ten sposób wytwarza się awersja seksualna do najbliższych krewnych. Zjawisko to jest formą wdrukowania.

Reguła ta nie zapobiega małżeństwu kuzynów, ale ujawnienie się niepożądanych genów recesywnych w takich związkach jest mało prawdopodobne. Mogą natomiast pojawić się u potomstwa takich par korzyści wynikające z połączenia grup genów dobrze przystosowanych do współpracy między sobą.

Teza Westermarcka znajduje oparcie w etologii (przykładowo przepiórki rozpoznają swoich braci i siostry nawet wtedy, gdy chowały się oddzielnie, i wolą łączyć się z kuzynami, niż z obcymi), a także w historii obyczajowości. W izraelskich kibucach niespokrewnione dzieci, które wychowują się wspólnie w żłobkach, często zawierają przyjaźnie na całe życie, ale prawie nigdy nie zawierają ze sobą małżeństw. Na Tajwanie, zgodnie ze starymi zwyczajami chińskimi, praktykuje się w niektórych rodzinach małżeństwo shim-pua, w którym dziewczynka od czasów niemowlęcych wychowuje się w domu swojego przyszłego męża. Takie małżeństwa są często bezpotomne, gdyż partnerzy nie są dla siebie atrakcyjni seksualnie. Natomiast odwrotnie: gdy siostra i brat wychowują się oddzielnie, to gdy spotkają się w odpowiednim wieku, często zakochują się w sobie[10].

Teorie psychologiczne edytuj

Według teorii Zygmunta Freuda ludzie mają ukryte skłonności kazirodcze, ale społeczne tabu i normy pozwalają im opanować te pokusy. Zygmund Freud twierdził, że rodzic płci przeciwnej stanowi dla każdego człowieka pierwszy i najsilniejszy obiekt pożądania seksualnego (wiąże się to z tak zwanym kompleksem Edypa). Ponieważ tabu kazirodztwa nie można znaleźć w psychice jednostki, istnieje potrzeba surowego zakazu. Freud uważał, że gdyby nie tabu kazirodztwa, to cały gatunek ludzki cechowałby się wysokim stopniem wsobności i skutkiem tego powstawałyby aberracje genetyczne.

Kazirodztwo jako tabu kulturowe edytuj

Tabu (zakaz) kazirodztwa należy do najbardziej powszechnych zakazów, występuje w zasadzie we wszystkich kulturach[11][12]. Akceptowane społecznie kazirodztwo było spotykane tylko w starożytnym Egipcie, Persji, Fenicji, u Inków, Celtów i mieszkańców Tajwanu[11].

W świetle antropologii kulturowej źródło zakazu kazirodztwa leży w czynnikach kulturowych. Zgodnie z teorią Claude’a Lévi-Straussa zakaz ten jest podstawowym elementem organizacji społecznej, on właśnie leży u podstaw rozwoju społeczeństw pierwotnych. Jego funkcją jest „uruchamianie” wymiany matrymonialnej, dzięki której ludzie nawiązują stosunek powinowactwa. Istotna więc treść zakazu kazirodztwa nie wyczerpuje się w samym fakcie zakazu czegoś; ona z natury swej ma rodzić wymianę – wymianę mężczyzn i kobiet między poszczególnymi grupami; ona też stanowi regułę, normę wyrażającą pragnienie grupy nawiązania przyjaznych stosunków z inną grupą i wyjścia z izolacji. Egzogamia afirmuje drugiego człowieka (po to zabrania małżeństw w ramach grupy, aby je zawierano między członkami różnych grup) i wskazuje na korzyści społeczne, które wynikają z faktu wymiany[13].

Antropologia strukturalna Claude’a Lévi-Straussa uznaje kazirodztwo za wręcz swego rodzaju początek kultury, punkt graniczny między naturą a kulturą, w którym jedna się kończy, a druga zaczyna, przynależny do obydwu tych sfer (które poza tym są w opozycji).

Zakaz kazirodztwa bywał jednak różnie definiowany w różnych kulturach. W grupach społecznych, które cechuje endogamia, dopuszcza się (lub też dopuszczało się) związki między stosunkowo bliskimi krewnymi (zwłaszcza gdy są to niezbyt liczne grupy społeczne, np. arystokracja, rodziny królewskie, ze szczególnym przykładem dynastii faraonów). W takim kontekście małżeństwo między kuzynami lub między stryjem a bratanicą czasem nie było po prostu uważane za kazirodztwo, choć w innym kontekście kulturowym kazirodztwem jest.

W przypadku dynastii faraonów Egiptu, ze względu na ich święty, boski status w tamtej kulturze, mieli oni bardzo zawężony wybór potencjalnych małżonków. Wydanie niektórych sióstr faraona za kogokolwiek innego, niż on, byłoby świętokradztwem. Tradycja egipska ściśle określała, które relacje pokrewieństwa w rodzinie faraona są kazirodztwem, a które nie. Na przykład związek faraona z niektórymi siostrami nie był uznawany za kazirodztwo, a z niektórymi innymi był. Podobnie było w przypadku władców Inków. Sapa Inka (król) był uznawany za potomka bogów i tylko kobiety „boskiej krwi” mogły być jego żonami. Zazwyczaj zostawała nią jego siostra. Przypuszcza się, że te bliskie więzy pokrewieństwa doprowadzały np. do chorób genetycznych, jak to było w rodzinie Echnatona[14][15][16].

Skrajnie abiologiczną tezę prezentuje Nancy Thornhill, dowodząc, że tabu kazirodztwa stanowi faktycznie zbiór norm małżeńskich wymyślonych przez obdarzonych władzą mężczyzn, aby uniemożliwić ich rywalom akumulację bogactw poprzez małżeństwa z kuzynkami. W świetle tej teorii zakaz kazirodztwa nie ma podłoża biologicznego, ale związany jest z władzą[17].

Religie edytuj

Mitologia edytuj

Prawdopodobnie najbardziej znanym przekazem na temat kazirodztwa jest grecki mit o Edypie przestrzegający przed „nieczystym zachowaniem” (zobacz Kompleks Edypa). Z drugiej jednak strony, w mitach greckich powszechne są kazirodcze związki pomiędzy bogami, takie jak związek Gai i Uranosa oraz Zeusa i Demeter, z którego narodziła się Persefona[18]. W mitologii egipskiej natomiast Horus pojmuje za żonę swoją matkę Izydę[19]. W mitologii chińskiej legendarny pierwszy władca Chin Fuxi pojął za żonę swoją siostrę imieniem Nügua[20].

Biblia edytuj

Biblijna Księga Rodzaju opowiada historię Lota, który po ucieczce ze skazanej na zagładę Sodomy, uszedł wraz z córkami w bezpieczne miejsce, w góry. Tam jego córki, upoiwszy ojca winem, dopuściły się kazirodztwa współżyjąc z nim. Owocami tego związku byli Moab i Ben-Ammi, protoplaści plemion Moabitów i Ammonitów[21]. Biblia zakazuje kazirodztwa w Księdze Kapłańskiej[22] oraz Nowym Testamencie w 1. Liście św. Pawła do Koryntian[23].

Kościół katolicki edytuj

Początkowo Kościół zabraniał zawierania małżeństw tylko do czwartego stopnia pokrewieństwa po mieczu według rzymskiego systemu obliczeń; w X-XII w. zakazał zawierania małżeństw do siódmego stopnia według rachuby germańskiej, odpowiadającej mniej więcej czternastemu stopniowi rachuby rzymskiej. W 1215 r. Sobór laterański IV ograniczył do czwartego stopnia przeszkody wynikające z prawowitego pokrewieństwa i powinowactwa, a wynikające z powinowactwa nieprawego – do stopnia drugiego[24][25][26].

Koran edytuj

Sura An-Nisa, fragment Koranu uznawanego przez muzułmanów za bezpośrednie słowa Boga skierowane do Mahometa, precyzuje, z którymi kobietami wolno się żenić mężczyznom wedle islamu:

Nie żeńcie się z niewiastami, które były żonami ojców waszych, jest to występek, jest tu ścieżka do zguby; lecz jeśli się złe stanie, zachowaj twą niewiastę. Nie wolno wam żenić się: z matką, z waszymi córkami, siostrami, synowicami, mamkami, ich córkami, z matkami żon waszych, z córkami niewiast, którymi się opiekujecie, chybabyście nigdy nie mieszkali z ich matkami. Nie będziesz także pojmował: twoich pasierbic, ani dwie żyjące siostry; jeżeli występek popełniony. (4:26-27)

Aspekty prawne edytuj

Kazirodztwo
KK z 1997
Ciężar gatunkowy

występek

Przepis

art. 201 k.k.

Kara

pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Strona podmiotowa

umyślna w zamiarze bezpośrednim i quasi-ewentualnym

Odpowiedzialność od 15. roku życia

nie

Typ kwalifikowany

nie

Zastrzeżenia dotyczące pojęć prawnych

Kazirodztwo – przestępstwo polegające na dopuszczeniu się obcowania płciowego w stosunku do wstępnego, zstępnego, przysposobionego, przysposabiającego, brata lub siostry.

Stypizowane w art. 201 Kodeksu karnego z 1997 jako występek. Czyn zabroniony również w kodeksach karnych z 1969 i z 1932 (w tym ostatnim w węższym zakresie, ponieważ zakazowi nie podlegało obcowanie z osobą przysposobioną lub przysposabiającą).

Przepis karny:

Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny
(Dz.U. z 2022 r. poz. 1138)

Art. 201. Kto dopuszcza się obcowania płciowego w stosunku do wstępnego, zstępnego, przysposobionego, przysposabiającego, brata lub siostry, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Dobrowolne stosunki seksualne między dorosłymi krewnymi nie podlegają karze w Belgii, Holandii, Luksemburgu, Hiszpanii, Francji i Portugalii[27][28].

Kazirodztwo w kulturze na przestrzeni wieków edytuj

Jako tabu kulturowe temat kazirodztwa stanowiło temat inspiracji dla wielu artystów.

W mitologii

Mit o Edypie stanowił jeden z czołowych tematów tragedii greckiej, niektóre z tych sztuk do dziś są wystawiane.

W muzyce

Mieczysław Karłowicz skomponował w 1906 poemat symfoniczny Stanisław i Anna Oświecimowie op. 12 (o miłości brata i siostry).

Richard Wagner w dramacie muzycznym Walkiria przedstawia miłość rodzeństwa Zyglindy i Zygmunta, owocem ich związku jest Siegfried, bohater dwóch kolejnych oper cyklu Pierścień Nibelunga.

W literaturze

Jonathan Littell w epopei Łaskawe ustami głównego bohatera Maximiliana Aue opowiada o jego miłości do siostry – bliźniaczki Uny.

Thomas Mann w książce Wybraniec opisuje dzieje średniowiecznego bohatera, który jest owocem związku rodzeństwa, później żeni się z własną matką, pokutuje i zostaje papieżem.

Vladimir Nabokov w powieści Ada albo Żar opisuje namiętne uczucie między Ivanem „Vanem” Veenem i Adą Veen, którzy oficjalnie są kuzynostwem pierwszego stopnia a naprawdę – rodzeństwem – dziećmi Mariny Durmanow i Demona Veena.

Gabriel Garcia Marquez w powieści Sto lat samotności opisał historię rodziny przeklętej na 100 lat, za zawarcie małżeństwa pomiędzy dwójką bliskich kuzynów.

Mario Puzo w powieści historycznej Rodzina Borgiów inspirując się renesansowymi plotkami, opisał romans między głównymi bohaterami, dziećmi papieża Aleksandra VILukrecją Borgią i jej bratem Cezarem.

George R.R. Martin w serii książek Pieśni Lodu i Ognia i pozostałych książek dziejących się w tym samym uniwersum, opisuje kazirodcze relacje w rodzie Targaryenów oraz romans królowej Cersei Lannister z jej bratem bliźniakiem Jaimiem.

Wiera Szkolnikowa w powieści „Namiestniczka” opisuje kazirodcze związki między bliźniętami rodu Aellinów, na przykładzie Inuona i Ivenną, jako naturalną cechę tego rodu.

W kinematografii

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. Kazirodztwo. [w:] Słownik Języka Polskiego PWN [on-line]. sjp.pwn.pl. [dostęp 2011-07-27].
  2. a b The Problem With Incest, Psychology Today [dostęp 2016-12-29].
  3. Mohd Fareed, Mohammad Afzal, Estimating the Inbreeding Depression on Cognitive Behavior: A Population Based Study of Child Cohort, „PLoS ONE”, 10, 2014, DOI10.1371/journal.pone.0109585, ISSN 1932-6203, PMID25313490, PMCIDPMC4196914 [dostęp 2016-12-29].
  4. Irenäus Eibl-Eibesfeldt: Miłość i nienawiść. Warszawa: PWN, 1987, s. 188-189.
  5. Markus J. Rantala, Urszula M. Marcinkowska. The role of sexual imprinting and the Westermarck effect in mate choice in humans. „Behavioral Ecology and Sociobiology”. 65 (5), s. 859-873, May 2011. 
  6. Centrum Genetyki Medycznej Genesis - Badania genetyczne u par planujących ciąże, genesis.pl [dostęp 2016-12-29] [zarchiwizowane z adresu 2016-12-29].
  7. Ewa Nowicka: Świat człowieka - świat kultury. Warszawa: 1991, s. 355.
  8. Genetic Counseling and Screening of Consanguineous Couples and Their Offspring: Recommendations of the National Society of Genetic Counselors. [dostęp 2015-01-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-02-13)].
  9. Jarosław Rominkiewicz, Θεομισῆ δὲ καὶ αἰσχρῶν αἴσχιστα. Kazirodztwo w starożytnej Grecji, „Prawo”, 325, 2018, s. 11–57, DOI10.19195/0524-4544.325.1, ISSN 0524-4544 [dostęp 2022-12-29].
  10. Matt Ridley: Czerwona królowa. Płeć a ewolucja natury ludzkiej. Poznań: Dom Wydawniczy Rebis, 2001, s. 302-304.
  11. a b Kazirodztwo. W: Zbigniew Lew-Starowicz: Słownika Encyklopedycznego Miłość i Seks. Warszawa: Wyd. Europa, 1999. ISBN 83-87977-17-9.
  12. Ewa Nowicka: Świat człowieka – świat kultury. Warszawa: 199], s. 354.
  13. Lucjan Kocik: Wzory Małżeństwa i Rodziny. Od tradycyjnej jednorodności do współczesnych skrajności. Kraków: Krakowskie Towarzystwo Edukacyjne, 2002, s. 50-52.
  14. Burridge AL. Marfan syndrome and the 18th dynasty royal family of ancient Egypt. Preliminary research report [Part II]. „Paleopathol Newsl”, s. 8–13, September 2000. PMID: 11624649. 
  15. Braverman IM, Redford DB, Mackowiak PA. Akhenaten and the strange physiques of Egypt's 18th dynasty. „Ann. Intern. Med.”. 150 (8), s. 556–60, April 2009. PMID: 19380856. 
  16. Risse GB. Pharaoh Akhenaton of ancient Egypt: controversies among Egyptologists and physicians regarding his postulated illness. „J Hist Med Allied Sci”. 26 (1), s. 3–17, January 1971. PMID: 4925839. 
  17. Matt Ridley: Czerwona królowa. Płeć a ewolucja natury ludzkiej. Poznań: Dom Wydawniczy Rebis, 2001, s. 304.
  18. Zygmunt Kubiak, Mitologia Greków i Rzymian, Kraków: Wydawnictwo Znak, 2013, ISBN 978-83-240-2075-1, OCLC 852973383 [dostęp 2022-12-29].
  19. Piotr Górajec, Barbara Manińska, Krzysztof Kurek, Starożytny Egipt, Warszawa: New Media Concept, 2007, ISBN 978-83-89840-03-5, OCLC 749739581 [dostęp 2022-12-29].
  20. Wolfram Eberhard, Symbole chińskie słownik ; obrazkowy język Chińczyków, wyd. 2, Kraków 2007, ISBN 978-83-242-0766-4, OCLC 248647981 [dostęp 2022-12-29].
  21. Pismo Święte Starego Testamentu, Genesis, 19.
  22. BibliaPor. Kpł 18, 7-20.Nikt z was nie będzie się zbliżał do ciała swojego krewnego, aby odsłonić jego nagość. Ja jestem Pan! Nie będziesz odsłaniać nagości swojego ojca lub nagości swojej matki. Jest ona twoją matką – nie będziesz odsłaniać jej nagości. Nie będziesz odsłaniać nagości swojej macochy, bo to jest nagość twojego ojca. Nie będziesz odsłaniać nagości swojej siostry, córki twojego ojca lub córki twojej matki, bez względu na to, czy urodziła się w domu, czy na zewnątrz. Nie będziesz odsłaniać nagości córki twojego syna lub córki twojej córki, bo są one twoją nagością. Nie będziesz odsłaniać nagości córki żony twojego ojca, bo jest ona dzieckiem twojego ojca, jest twoją siostrą. Nie będziesz odsłaniać nagości siostry swojego ojca, bo ona jest krewną twojego ojca. Nie będziesz odsłaniać nagości siostry swojej matki, bo jest ona krewną twojej matki. Nie będziesz odsłaniać nagości brata swojego ojca: nie będziesz się zbliżał do jego żony, bo jest ona twoją ciotką.Nie będziesz odsłaniać nagości swojej synowej, bo jest ona żoną twojego syna, nie będziesz odsłaniać jej nagości. Nie będziesz odsłaniać nagości swojej bratowej, jest to nagość twojego brata. Nie będziesz odsłaniać nagości kobiety i jej córki. Nie będziesz brał córki jej syna ani córki jej córki, aby odsłonić jej nagość, bo są one jej ciałem. Byłaby to rozpusta! Nie będziesz brał kobiety razem z jej siostrą, aby odsłonić jej nagość za życia tamtej, byłoby to sposobnością do niezgody.
  23. Biblia – 1. Kor 5, 1. 4-5 – Słyszy się powszechnie o rozpuście między wami, i to o takiej rozpuście, jaka się nie zdarza nawet wśród pogan; mianowicie, że ktoś żyje z żoną swego ojca. A wy unieśliście się pychą, zamiast z ubolewaniem żądać, by usunięto spośród was tego, który się dopuścił wspomnianego czynu. Ja zaś nieobecny wprawdzie ciałem, ale obecny duchem, już potępiłem, tak jakby był wśród was, sprawcę owego przestępstwa. Przeto wy, zebrawszy się razem w imię Pana naszego Jezusa, w łączności z duchem moim i z mocą Pana naszego Jezusa, wydajcie takiego szatanowi na zatracenie ciała, lecz ku ratunkowi jego ducha w dzień Pana Jezusa. Wcale nie macie się czym chlubić! Czyż nie wiecie, że odrobina kwasu całe ciasto zakwasza? Wyrzućcie więc stary kwas, abyście się stali nowym ciastem, jako że przaśni jesteście. Chrystus bowiem został złożony w ofierze jako nasza Pascha. Tak przeto odprawiajmy święto nasze, nie przy użyciu starego kwasu, kwasu złości i przewrotności, lecz – przaśnego chleba czystości i prawdy. Napisałem wam w liście, żebyście nie obcowali z rozpustnikami. Nie chodzi o rozpustników tego świata w ogóle ani o chciwców i zdzierców lub bałwochwalców; musielibyście bowiem całkowicie opuścić ten świat. Dlatego pisałem wam wówczas, byście nie przestawali z takim, który nazywając się bratem, w rzeczywistości jest rozpustnikiem, chciwcem, bałwochwalcą, oszczercą, pijakiem lub zdziercą. Z takim nawet nie siadajcie wspólnie do posiłku. Jakże bowiem mogę sądzić tych, którzy są na zewnątrz? Czyż i wy nie sądzicie tych, którzy są wewnątrz? Tych, którzy są na zewnątrz, osądzi Bóg. Usuńcie złego spośród was samych.
  24. Jean-Louis Flandrin: Historia rodziny. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Volumen koedycja z Ligą Republikańską, 1998, s. 33-35. Cytat: Czy prawo kanoniczne dostarczało wówczas bardziej realistycznej definicji pokrewieństwa? We wczesnym średniowieczu określało je bardzo różnie. Początkowo Kościół zabraniał zawierania małżeństw tylko do czwartego stopnia pokrewieństwa po mieczu według rzymskiego systemu obliczeń; w X-XII w. posunął się do zakazu zawierania małżeństw do siódmego stopnia według rachuby germańskiej, odpowiadającej mniej więcej czternastemu stopniowi rachuby rzymskiej. Graniczyło to z absurdem: zakładając, że w każdym pokoleniu każde małżeństwo wychowało syna córkę, którzy z kolei założyli własne rodziny – co sytuuje się poniżej rzeczywistej średniej w koniunkturze wyżu demograficznego w XI–XII w. – kandydat do małżeństwa miałby zakaz poślubienia 2731 kuzynek ze swego pokolenia, nie licząc ich wstępnych i zstępnych w wieku nadającym się do małżeństwa, co oznacza...wszystkich panien na wydaniu, jakie mógł poznać, a nawet więcej... IV sobór laterański w 1215 r. ograniczył do czwartego stopnia przeszkody wynikające z prawowitego pokrewieństwa i powinowactwa, a wynikające z powinowactwa nieprawego – do drugiego stopnia. Fakty te ujawniają oczywiście brak realizmu zaleceń we wczesnym średniowieczu i nie świadczą o realizmie późniejszych zaleceń prawa kanonicznego. Protestanci jeszcze bardziej ograniczyli zresztą przeszkody płynące z pokrewieństwa, a Kościół katolicki zdecydował się na to w 1917 r., gdy ogłosił nowy kodeks prawa kanonicznego...Jakże jednak można się nie dziwić, widząc paralelizm między ewolucją zakazów, a tym co możemy dostrzec w ewolucji współzależności rodowych. Wydaje się, że osiągnęły one szczyt między X i XII w., a właśnie wtedy zakazy rozszerzyły się ponad miarę... jest oczywiste, że nie sposób było znać 10 687 krewnych po mieczu tworzących pokrewieństwo do siódmego stopnia według obliczeń stosowanych w prawie kanonicznym.
  25. Karlheinz Deschner: Krzyż Pański z Kościołem. Seksualizm w Historii Chrześcijaństwa. Gdynia: Wyd. Uraeus, 1994, s. 270, 505. Cytat: ...chrześcijaństwo zabraniało małżeństw między naturalnymi krewnymi nawet bardzo dalekiego stopnia, mianowicie aż po czternasty stopień, według rachuby rzymskiej... Obliczono, że średnia liczba osobników żyjących pośród krewnych do czternastego stopnia wynosi szesnaście tysięcy. Uwzględniając wszystkie rodzaje pokrewieństwa, liczba ta wzrasta do 1 048 576 osób... (Synod w Epaone 517 r. - kanon 30, Synod Clermont 535 r. - kanon 11, Synod Orleans 538 r. - kanon 27, Synod Tours 567 r. - kanon 21...Podobnie i papieże pomijając nieliczne wyjątki, albo zupełnie, albo w znacznej mierze, zabraniali małżeństw między krewnymi).
  26. Jacques Le Goff (z Dominique Simonnet i inni, Najpiękniejsza historia miłości, Warszawa: Wydawnictwo Cyklady, 2004, s. 49, Cytat: Dominique Simonnet: - Każdy, kto miał jakiś ważny powód, mógł nie dopuścić do ślubu. Do czego to było potrzebne? Jacques Le Goff : – Miało zapobiegać związkom osób spokrewnionych. Pierwotnie interdykt sięgnął aż do siódmego pokolenia wstecz, lecz w mniej lub bardziej endogamicznym społeczeństwie było to nierealistyczne, toteż zadowolono się ograniczeniem go do czterech pokoleń.
  27. Rumunia chce zalegalizować kazirodztwo. TVN24, 22 marca 2009. [dostęp 2009-03-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (24 marca 2009)].
  28. Kazirodztwo a genetyczny pociąg seksualny (syndrom GSA) – strona 1 – Zdrowie, kobieta.onet.pl [dostęp 2017-11-24] (pol.).

Linki zewnętrzne edytuj