Keben okazały

Keben okazały
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	wrzosowce
Rodzina	czaszniowate
Rodzaj	keben
Gatunek	keben okazały
	Nazwa systematyczna
	Barringtonia asiatica (L.) Kurz; Prelim. Rep. Forest Pegu App. A: lxv 1875.
Synonimy
	Mammea asiatica L.;
	Mammea asiatica L.;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Multimedia w Wikimedia Commons

Keben okazały^[5] (Barringtonia asiatica (L.) Kurz) – gatunek drzewa z rodziny czaszniowatych. Pochodzi z wybrzeży Oceanu Indyjskiego i zachodniego Pacyfiku. Cała roślina trująca, spożycie miąższu u ludzi wywołuje duszności i silne torsje, a nawet śmierć^[6]. Nazwa łacińska upamiętnia brytyjskiego przyrodnika Dainesa Barringtona.

Morfologia edytuj

Pokrój: Drzewo osiągające do 15 m wysokości. Pień nisko ugałęziony, widoczne na powierzchni daleko wybiegające korzenie.
Liście: Owalne, długości do 60 cm, mięsiste, o nasadzie wąskiej, zebrane na szczytach gałązek.
Kwiaty: Bardzo duże, pachnące, płatki kremowobiałe, wiele pręcików ułożonych w kształcie pędzelka. Otwierają się wieczorem i opadają przed świtem.
Owoce: Bardzo duże brązowe, kanciaste pestkowce, z grubą twardą łupiną. Odporne na wodę morską, mogą latami dryfować po oceanie.

Zastosowanie edytuj

Gatunek sadzony jest powszechnie w tropikach jako drzewo ozdobne.
Miąższ i sproszkowane nasiona tradycyjnie stosowane są do ogłuszania ryb, stąd zwyczajowa nazwa angielska: Fish Poison Tree, u ryb powoduje paraliż pęcherza pławnego^[7]; także w środkach owadobójczych.
Nasiona wykorzystywane w medycynie naturalnej, składnik leków antymalarycznych.
Olej z nasion używany w lampach
Z drewna wykonuje się tradycyjne ozdoby.

Przypisy edytuj

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2012-12-17] (ang.).
↑ Barringtonia asiatica. The Plant List. [dostęp 2012-12-17]. (ang.).
↑ Barringtonia asiatica, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Jolanta i Karol Węglarscy: Użyteczne rośliny tropików. Szkice etnobotaniczne. Poznań: Bogucki Wydawnictwo naukowe, 2008, s. 63. ISBN 978-83-61320-17-3.
↑ Jolanta i Karol Węglarscy: Użyteczne rośliny tropików. Szkice etnobotaniczne. Poznań: Bogucki Wydawnictwo naukowe, 2008, s. 65. ISBN 978-83-61320-17-3.
↑ Kirsten Albrecht Llamas: Tropical Flowering Plants. A Guide to Identification and Cultivation. Portland: Timber Press, 2003. ISBN 0-88192-585-3. (ang.).

Bibliografia edytuj

Kirsten Albrecht Llamas: Tropical Flowering Plants. A Guide to Identification and Cultivation. Portland: Timber Press, 2003. ISBN 0-88192-585-3. (ang.).
Jolanta i Karol Węglarscy: Użyteczne rośliny tropików. Szkice etnobotaniczne. Poznań: Bogucki Wydawnictwo naukowe, 2008. ISBN 978-83-61320-17-3..

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2012-12-17] (ang.).

[3] Barringtonia asiatica. The Plant List. [dostęp 2012-12-17]. (ang.).

[iucn-4] Barringtonia asiatica, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[5] Jolanta i Karol Węglarscy: Użyteczne rośliny tropików. Szkice etnobotaniczne. Poznań: Bogucki Wydawnictwo naukowe, 2008, s. 63. ISBN 978-83-61320-17-3.

[6] Jolanta i Karol Węglarscy: Użyteczne rośliny tropików. Szkice etnobotaniczne. Poznań: Bogucki Wydawnictwo naukowe, 2008, s. 65. ISBN 978-83-61320-17-3.

[7] Kirsten Albrecht Llamas: Tropical Flowering Plants. A Guide to Identification and Cultivation. Portland: Timber Press, 2003. ISBN 0-88192-585-3. (ang.).

[5]

[6]

[1]

[2]

[3]

[4]

[7]