Kieleckie Zakłady Farb i Lakierów „Polifarb” w Bliżynie
Kieleckie Zakłady Farb i Lakierów „Polifarb” w Bliżynie – samodzielny zakład państwowy „Polifarb” w Bliżynie na terenie gminy Bliżyn, pod który podlegał także ośrodek w Fidorze na terenie gminy Końskie[2]. Przekształcony w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością[3].
 Siedziba Zakładu Elektrycznego „Zelko” - dawny „Polifarb” w Bliżynie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Adres | |
| Data założenia |
1952 |
| Data likwidacji |
2012 |
| Nr KRS | |
Położenie na mapie gminy Bliżyn  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego  | |
Położenie na mapie powiatu skarżyskiego  | |
 51°06′18,95″N 20°45′18,48″E/51,105264 20,755133
| |
Historia edytuj
Początki edytuj
Historia przemysłu w Bliżynie sięga XIX wieku, kiedy to powstały Zakłady Górnicze z odlewnią, których właścicielem był hr. Plater[4] oraz odlewnia „Salonowa" produkująca wyroby artystyczne[5]. Zakłady przechodziły z pokolenia na pokolenie, aż do okresu międzywojennego, kiedy to rodzina przekazała zakłady Towarzystwu Eksploatacji Terenów. Od tamtej pory kilkukrotnie zmieniały właścicieli[6].
II wojna światowa edytuj
Po wybuchu II wojny światowej Niemcy zamknęli zakłady, a maszyny wywieźli do III Rzeszy. Pozostał wówczas teren z pustymi halami i budynkami odgrodzony od wsi naturalną granicą w postaci rzeki Kamiennej dodatkowo w bezpośredniej bliskości linii kolejowej oraz kompleksu leśnego[7]. W miejscu pustej fabryki okupanci zorganizowali obóz dla jeńców radzieckich, który w 1942 roku został przekształcony w obóz pracy przymusowej dla Polaków i Żydów. Od 1944 roku był on filią obozu koncentracyjnego na Majdanku. Więziono w nim obywateli Polski, Austrii, Niemiec i ZSRR, przeciętnie około czterech tysięcy osób. Wśród więźniów dominowały osoby pochodzenia żydowskiego[5][8].
Pod koniec lipca 1944 roku wobec zbliżającego się frontu wschodniego Niemcy przystąpili do likwidacji obozu w Bliżynie. Więźniów wysłano do KL Auschwitz[9]. Jeszcze do września 1944 roku na terenie obozu bliżyńskiego przebywała grupa robotników zatrudnionych przy demontażu maszyn[10].
W centrum Bliżyna postawiono pomnik ku pamięci polskich ofiar obozów oraz żołnierzy Armii Krajowej. Natomiast na drodze na Jastrzębię, postawiono pamiątkową macewę z polską inskrypcją, postawioną ku czci ofiar wszystkich narodowości.
Okres po wojnie edytuj
Firma, na bazie której powstał sam „Polifarb”, ma swoją historię sięgającą 1952 roku, kiedy to powstały Zakłady Przemysłu Leśnego w Bliżynie, zajmujące się przerobem prefabrykantów suchej destylacji drewna. W 1954 roku nastąpiła zmiana nazwy i przedmiotu działania przedsiębiorstwa (przeróbka chemiczna węgla tj. produkcja węgla aktywowanego) na Zakłady Chemiczne Przeróbki Węgla w Bliżynie. W roku 1957 zakłady przystąpiły do produkcji czerwieni żelazowej[2].
W 1964 roku nastąpiła zmiana nazwy przedsiębiorstwa na Zakłady Farb i Lakierów Bliżyn. W 1971 roku przedsiębiorstwo dostało przydomek „Polifarb” w nazwie, a w 1975 dołączono zakłady w Fidorze i jeszcze raz zmieniono nazwę na Polifarb Kieleckie Zakłady Farb i Lakierów w Bliżynie. Od dnia 1 lipca 1982 roku przedsiębiorstwo stało się samodzielnym zakładem państwowym[2].
W 1993 roku Wojewoda Kielecki przejął uprawnienia i obowiązki organu założycielskiego wobec „Polifarbu”. W latach 1995–1999 próbowano zrealizować program naprawczy wobec przedsiębiorstwa. W 1999 roku Minister skarbu podpisał akt zmieniający przedsiębiorstwo w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, w której jedynym udziałowcem był Skarb Państwa[2].
Wyciek substancji chemicznych edytuj
Na terenie „Polifarbu” poczynając od 1997 roku występowały wycieki ksylenu ze starych zbiorników na terenie fabryki. W 2002 roku wystąpił poważniejszy wyciek, którym zainteresowały się media oraz inspektorat środowiska[11][12].
Powódź i zalew Bliżyński edytuj
W 2002 roku podczas powodzi w Bliżynie zerwana została tama, która była częścią „Polifarbu” oraz zniszczony został zalew bliżyński. Odbudowano go po 10 latach[13].
Upadłość edytuj
W listopadzie 2000 roku Sąd gospodarczy w Kielcach, wydał postanowienie o ogłoszeniu upadku Spółki[2], oficjalne zawieszenie działalności nastąpiło dopiero w 2012 roku[3]. Jedną z widocznych pozostałości fabryki jest 86-metrowy komin[14]. Na terenie „Polifarbu” powstało wiele przedsięwzięć prywatnych m.in. zakład elektryczny „Zelko”, zakład produkcyjno-usługowo-handlowy „Lakton”[15] oraz ośrodek „Jesienne Liście” dofinansowany ze środków Unii Europejskiej, chociaż jego przyszłość jest niepewna. 25 stycznia 2017 roku Zarząd Województwa Świętokrzyskiego, przyjął uchwałę o zwrocie dofinansowania, prawdopodobnie firma ogłosiła upadłość[16].
Przypisy edytuj
- ↑ Zakłady Farb i Lakierów Polifarb sp. z o.o. w likwidacji. krs-online.com.pl.
- ↑ a b c d e Kieleckie Zakłady Farb i Lakierów „Polifarb” w Bliżynie. szukajwarchiwach.pl.
- ↑ a b Miejsca Przechowywania Dokumentacji Osobowej i Płacowej Pracodawców. ewidencja.warszawa.ap.gov.pl.
- ↑ Ludwik Kazimierz Broel-Plater. Żywot człowieka niezwykłego.
- ↑ a b Rys historyczny. blizyn.pl.
- ↑ Katarzyna Jedynak: Z dziejów ziemiaństwa znad Kamiennej : rodzina Broel-Platerów z Białaczowa i jej związki z Bliżynem na przełomie XIX i XX wieku.
- ↑ Katarzyna Jedynak: Polscy więźniowie w obozie w Bliżynie w latach 1942–1944.
- ↑ UCHWAŁA NR V/29/2019 RADY GMINY BLIŻYN z dnia 14 marca 2019 r. w sprawie uchwalenia Programu Opieki nad Zabytkami dla Gminy Bliżyn na lata 2019-2022. edziennik.kielce.uw.gov.pl.
- ↑ „Stałam się numerem”. Relacja Lusi Segal. polin.pl.
- ↑ Niemiecki nazistowski obóz pracy przymusowej w Bliżynie.
- ↑ Skażenie chemiczne w Bliżynie. rmf24.pl.
- ↑ ŚWIĘTOKRZYSKIE: EKOLOGICZNY SKANDAL. fakty.interia.pl.
- ↑ Po 10 latach Bliżyn znów ma zalew. echodnia.eu.
- ↑ Odkrywamy Świętokrzyskie - Bliżyn. kielce.wyborcza.pl.
- ↑ LAKTON Paweł Stępień. baza-firm.com.pl.
- ↑ UCHWAŁA NR 2232/17 ZARZĄDU WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO Z DNIA 25 stycznia 2017r. bip.sejmik.kielce.pl.
Linki zewnętrzne edytuj
- Bliżyn, forced labor camp. 39-45 Zapisy Terroru. (pol.).