Kijūrō Shidehara

Kijūrō Shidehara (jap. 幣原 喜重郎 Shidehara Kijūrō; ur. 13 września 1872 w Kadomie w prefekturze Osaka, zm. 10 marca 1951 w Tokio) – japoński polityk i dyplomata, który jako minister spraw zagranicznych (1924–1927 i 1929–1931) był zwolennikiem pojednania z Chinami i ekspansji gospodarczej, a nie militarnej. Po krótkim okresie urzędowania na stanowisku premiera (1945–1946) został przewodniczącym japońskiego parlamentu (od 1946).

Kijūrō Shidehara

幣原 喜重郎

Data i miejsce urodzenia	13 września 1872 Kadoma, prefektura Osaka
Data i miejsce śmierci	10 marca 1951 Tokio
Minister spraw zagranicznych Japonii
Okres	od 11 czerwca 1924 do 20 kwietnia 1927
Przynależność polityczna	bezpartyjny
Poprzednik	Keishirō Matsui
Następca	Giichi Tanaka
Okres	od 2 lipca 1929 do 13 grudnia 1931
Poprzednik	Giichi Tanaka
Następca	Tsuyoshi Inukai
Premier Japonii (tymczasowy)
Okres	od 14 listopada 1930 do 10 marca 1931
Poprzednik	Osachi Hamaguchi
Następca	Osachi Hamaguchi
Premier Japonii
Okres	od 9 października 1945 do 22 maja 1946
Poprzednik	książę Higashikuni Naruhiko
Następca	Shigeru Yoshida

Życiorys

W 1895 roku ukończył prawo w Tokio, po czym rozpoczął pracę w służbie dyplomatycznej. Przed I wojną światową pracował w placówkach w Europie i Stanach Zjednoczonych, a od 1915 roku do 1919 roku pełnił funkcję wiceministra spraw zagranicznych. Sprawując urząd ambasadora w Stanach Zjednoczonych, odegrał poważną rolę w japońskim sukcesie na konferencji w Waszyngtonie w latach 1921–1922, która dotyczyła zniwelowania zbrojeń na morzu i złagodzenia napięcia w stosunkach z Chinami. Na stanowisku ministra spraw zagranicznych popierał wypełnienie przez Japonię zobowiązań wobec Ligi Narodów oraz politykę neutralności w kwestiach Chin.

Koniec jego umiarkowanej polityki nastąpił w 1931 roku, kiedy podał się do dymisji w warunkach potęgowaniu się wpływów wojskowych dowódców. Składając urząd ministerialny, złożył jednocześnie protest przeciwko japońskiej okupacji Mandżurii. Do zakończenia II wojny światowej nie angażował się w politykę, po czym objął przywództwo Japońskiej Partii Postępowej, tworząc w październiku 1945 roku nowy rząd przy pomocy amerykańskiego generała Douglasa MacArthura. Jako konserwatywny reformator cieszył się poparciem okupacyjnych władz amerykańskich, które chętnie z nim współpracowały, szczególnie w sprawie rezygnacji z boskiej godności cesarza Hirohito i przy zachowaniu instytucji cesarza jako symbolu suwerenności i jedności Japonii. Shidehara to również autor artykułu 9 japońskiej konstytucji, który delegalizował wojnę i zobowiązywał Japonię do nieutrzymywania sił wojskowych. W kwietniu 1946 roku miały miejsce pierwsze po II wojnie światowej wybory w Japonii, w których Shidehara poniósł polityczną klęskę, bezskutecznie usiłując zapewnić poparcie społeczeństwa dla swej partii. Objął jednak funkcję przewodniczącego parlamentu.

Bibliografia

• A. Iriye, After Imperialism: the Search for a New Order in the Far East, 1921-1931, Berkeley, Califfornia, 1965
• Alan Palmer, Kto jest kim w polityce. Świat od roku 1860, Wydawnictwo Magnum, Warszawa, 1998, przeł. Wiesław Horabik, Tadeusz Szafrański, s. 352–353
• Wielka Encyklopedia Polonica. Suplement, 2000, s. 1571