Wikipedia

Klasztor Sióstr Sacré Coeur w Zbylitowskiej Górze

Klasztor Sióstr Sacré Coeur w Zbylitowskiej Górze – klasztor, dawniej ze szkołą i internatem dla dziewcząt, założony w 1901 roku przez Zgromadzenie Najświętszego Serca Jezusa (Sacré Coeur) w Zbylitowskiej Górze, obecnie znajdujący się w granicach Tarnowa w województwie małopolskim.

Klasztor Sióstr Sacré Coeur w Zbylitowskiej Górze
Ilustracja
Kaplica w klasztorze Zgromadzenia Sióstr Najświętszego Serca Jezusa S.C. Pocztówka z początku XX w.
Państwo

 Polska

Miejscowość

Tarnów wcześniej Zbylitowska Góra

Kościół

Kościół katolicki

Właściciel

Zgromadzenie Najświętszego Serca Jezusa (Sacré Coeur)

Typ zakonu

żeński

Materiał budowlany

cegła

Data budowy

1901-1903 klasztor
1908-1910 kościół

Położenie na mapie Tarnowa
Mapa konturowa Tarnowa, blisko dolnej krawiędzi po lewej znajduje się punkt z opisem „Klasztor Sióstr Sacré Coeur w Zbylitowskiej Górze”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Klasztor Sióstr Sacré Coeur w Zbylitowskiej Górze”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Klasztor Sióstr Sacré Coeur w Zbylitowskiej Górze”
Ziemia49°59′18″N 20°55′25″E/49,988353 20,923636
Multimedia w Wikimedia Commons

Lokalizacja edytuj

Zabudowania klasztorne Sióstr Sacré Coeur zlokalizowane są w południowo-zachodniej części Tarnowa w województwie małopolskim, przy ul. Pszennej na terenie osiedla Zbylitowska Góra, którego obszar był częścią miejscowości Zbylitowska Góra do 1960 roku. Znajdują się w administracyjnych granicach osiedla nr 8 Mościce, jednostki pomocniczej Gminy Miasta Tarnowa.

Historia edytuj

Siostry Sacré Coeur przybyły do Zbylitowskiej Góry ze skasowanego klasztoru w Lyonie, na zaproszenie biskupa tarnowskiego Leona Wałęgi[1]. W 1901 na terenie zakupionym od Stanisława Żaby, właściciela wsi, rozpoczęły budowę klasztoru Zgromadzenia Sióstr Najświętszego Serca Jezusa Sacré Coeur[2]. W 1903 przy klasztorze powstało Liceum Humanistyczne, a klasztorna kaplica boczna została otwarta dla wiernych. W tym samym roku zostały sprowadzone neoromańskie ołtarze z klasztoru w Lyonie[3]. Tzw. „zakład wychowawczy” rozwijał się i jak donosił tygodnik „Świat” z 15 sierpnia 1908:

„Jednocześnie osobny budynek zwany szkołą garnie w swe mury do 180 dzieci włościańskich, które prócz bezpłatnej nauki i umiejętności robót ręcznych otrzymują zapomogi i ubrania.(...) Panienki pragnące wprawiać się w gospodarstwo domowe, mają sposobność ku temu: na skraju lasu zbudowano bowiem specyalny budynek dla sztuczej i zwykłej hodowli drobiu, jaką prowadzi specyalista z Saksonii, a rasowe krowy i trzoda zaopatrują zakład w doskonałe mleczywo i wędliny przez cały rok."

W rozległym ogrodzie grywano w tenisa, krykieta a nawet piłkę nożną. Dostępne były urządzenia kąpielowe i sala gimnastyczna. Kilka razy w tygodniu do zakładu dojeżdżali profesorowie krakowscy[4]. Wśród uczennic były przedstawicielki wielu rodów szlacheckich m.in. Czartoryskich, Chłapowskich, Czetwertyńskich, Dzieduszyckich, Stadnickich[5][6][7]. Siostry posiadały ogrody, sad, szklarnie, w których nie tylko uczyły swoje podopieczne spraw gospodarskich, ale prowadziły faktyczną działalność gospodarczą sprzedając warzywa, owoce, sadzonki[8].

W latach 1908 - 1910 dobudowano do istniejącego klasztoru kościół[3] wg projektu Janusza Rypuszyńskiego[9]. W 1915 podczas ostrzału artyleryjskiego kościół i klasztor, gdzie stacjonowali oficerowie armii rosyjskiej mocno ucierpiały[3]. Wielu żołnierzy zginęło, pochowani zostali na cmentarzu wojennym numer 199[10]. W 1927 przez dwa miesiące w klasztorze przebywał Stefan Wyszyński[11]. W czasie II wojny światowej w klasztorze zorganizowano tajne komplety w zakresie gimnazjum i liceum. Naukę pobierało tu 30 uczniów, a egzamin dojrzałości złożyło 8 osób [12]. Po wojnie większość zabudowań klasztornych władze przejęły na potrzeby Technikum Mechanizacji Rolnictwa[2]. W 1950 na terenie Liceum Rolniczego w Zbylitowskiej Górze wśród uczniów zawiązała się konspiracyjna organizacja „Związek Wolności”[13].

W 1960 teren klasztoru i szkoły włączono w granice miasta Tarnowa[14]. W 1980 wydzielono nową parafię św. Stanisława Kostki w Tarnowie-Zbylitowskiej Górze[15].

Siostry z miejscowego klasztoru Sacré Coeur edytuj

  • siostra Antonina Jaworska RSCJ - w czasie okupacji pomagała Żydom, wynosząc żywność pod fartuchem i przekazując je Judenkommando[16][17].
  • siostra Czesława Lorek RSCJ (1938-2003) - urodziła się w Biczycach Górnych. 11 lutego 1960 wstąpiła do klasztoru sióstr Sacré Coeur w Zbylitowskiej Górze. W 1984 wyjechała jako misjonarka do Afryki. Pracowała w Demokratycznej Republice Konga. Zmarła 21 maja 2003 na skutek pobicia w kościele parafialnym w Kinszasie[18][19].
  • siostra Jadwiga Skudro RSCJ (1914-2009) - współzałożycielka Ruchu Światło-Życie[20][21]
 
Świadectwo szkolne ze szkoły Sacré Coeur
 
Obecnie parafialny kościół św. Stanisława Kostki, zbudowany w latach 1908–1910, do 1980 świątynia klasztorna.

Absolwentki szkoły przy klasztorze Sacré Coeur edytuj

  • Elżbieta Borkowska (1888-1982) ps. „Bieta”, pielęgniarka, działaczka społeczna odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Kawalerskim oraz odznaką „Za wzorową pracę w Służbie Zdrowia”[22].
  • Jadwiga Czartoryska z d. Stadnicka (1913-2009) ps. „Tuja”, porucznik Armii Krajowej[23][7].
  • siostra Józefa Ledóchowska (1907-1983) w 1926 zdała maturę w Gimnazjum Sióstr Sacré-Coeur w Zbylitowskiej Górze, urszulanka, w czasie okupacji pracowała w zorganizowanym tajnym nauczaniu, przełożona centrum włoskiego i domu generalnego przy via di Villa Ricotti w Rzymie[24].
  • Maria Bisping z d. Światopełk-Czetwertyńska (1891-1980), ps. "Ola" porucznik Armii Krajowej, powstaniec warszawski[25].
  • Zofia Tarnowska-Moss (1917-2009)[26]

Przypisy edytuj

  1. ↑ Z Lyonu do Zbylitowskiej Góry, czyli trochę Francji pod Tarnowem [online], archiwum2008-2014.tarnowskikurierkulturalny.pl [dostęp 2018-01-24].
  2. ↑ a b Tarnowskie Centrum Informacji: Park w Zbylitowskiej Górze. Urząd Miasta Tarnowa. [dostęp 2015-12-24].
  3. ↑ a b c Tarnowskie Centrum Informacji: Tarnowskie kościoły. Gmina Miasta Tarnowa. [dostęp 2015-12-24].
  4. ↑ Stefan Krzywoszewski: Tygodnik „Świat” z 15 sierpnia 1908. Wydaw. Towarzystwa Aukcyjnego S.Orgelbranda i Synów, 1906-1939.. [dostęp 2015-12-24].
  5. ↑ Związek Rodowy Dzieduszyckich. [dostęp 2015-12-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-01-11)].
  6. ↑ Stefan Bielawski, Klasztor Sióstr Sacre Coeur w Zbylitowskiej Górze. [online], 2014.
  7. ↑ a b Kalendarium z życia Adama i Jadwigi ze Stadnickich Czartoryskich. [dostęp 2015-12-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-12-26)].
  8. ↑ Agata Żak: Z Lyonu do Zbylitowskiej Góry, czyli trochę Francji pod Tarnowem. Gazeta Krakowska. [dostęp 2015-12-25].
  9. ↑ Tarnowskie Centrum Informacji: Janusz Rypuszyński. [dostęp 2015-12-26].
  10. ↑ Robert Kozłowski: Okręg VIII - Brzesko. [dostęp 2015-12-25].
  11. ↑ Parafia Św. Stanisława Kostki – Tarnów [online], swstkostka.pl [dostęp 2018-01-24] (pol.).
  12. ↑ Plan Odnowy miejscowości Zbylitowska Góra na lata 2010 - 2015, Urząd Gminy Tarnów, Rada Sołecka Zbylitowskiej Góry.
  13. ↑ Tarnowscy „Żołnierze Wyklęci” Kartki z kalendarza dr Marii Żychowskiej.. [w:] Na podstawie: książki Marii Żychowskiej, „Konspiracyjne organizacje młodzieżowe w Tarnowskiem 1945-1956” [on-line]. [dostęp 2015-12-25].
  14. ↑ Urząd Miasta Tarnowa: Kalendarium miasta Tarnowa. [dostęp 2015-12-20].
  15. ↑ Ks. Stanisław Midura: Rys historyczny Parafii św. Stanisława Kostki w Tarnowie. Oficjalna strona Parafii św. Stanisława Kostki w Tarnowie-Zbylitowskiej Górze. [dostęp 2015-12-24].
  16. ↑ KAI: Zakonnice uratowały co najmniej 700 Żydów. deon.pl, 2013.04.16. [dostęp 2022-11-25].
  17. ↑ W czasie II wojny światowej zakonnice uratowały co najmniej 700 Żydów. pastoralis.pl. [dostęp 2015-12-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-12-26)].
  18. ↑ Papieskie Dzieło Misyjne Dzieci przy parafii bł. Karoliny Kózki w Tarnowie: Tarnowscy Misjonarze Męczennicy. [dostęp 2015-12-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-12-26)].
  19. ↑ Misja s. Czesławy Lorek a współczesny altruizm, Województwo Małopolskie, 2009.
  20. ↑ Ruch Światło-Życie: Kalendarium życia siostry Jadwigi Skudro. [dostęp 2015-12-26].
  21. ↑ Ruch Światło-Życie Poznań: Założyciele Ruchu Światło-Życie. [dostęp 2015-12-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-12-27)].
  22. ↑ Wirtualne Muzeum Pielęgniarstwa Polskiego. [dostęp 2015-12-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-12-27)].
  23. ↑ Gazeta Wyborcza: Jadwiga Czartoryska z d. Stadnicka - nekrolog. [dostęp 2015-12-25].
  24. ↑ LEDÓCHOWSKA Józefa Maria-Immaculata Ernestyna Zofia, s. M. Józefa od Chrystusa Króla,. [dostęp 2015-12-25].
  25. ↑ Bisping Maria (biogram) w Ziemianie polscy w XX wieku, t. 1, Warszawa 1992, s. 14;
  26. ↑ Jarosław Molenda, Krystyna Skarbek – królowa podziemia czy zdrajczyni, Warszawa: Bellona, 2013-2014, str. 72-74.

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Klasztor_Sióstr_Sacré_Coeur_w_Zbylitowskiej_Górze&oldid=73473343”