Klasztor Szpitalników z Czerwoną Gwiazdą we Wrocławiu
Klasztor Szpitalników z Czerwoną Gwiazdą – kompleks zabudowań dawnego klasztoru Szpitalników z Czerwoną Gwiazdą znajdujący się we Wrocławiu przy ulicy Szewskiej 36. Od 1811 gimnazjum katolickie, od 1945 Zakład Narodowy im. Ossolińskich (w okresie komunistycznym pod szyldem PAN).
 nr rej. 45 z 29.11.1949 oraz A/3134/159 z 15.02.1962[1]
| |
 Dawny klasztor Szpitalników z Czerwoną Gwiazdą. Widok od północy. | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres | |
| Typ budynku |
klasztor |
| Rozpoczęcie budowy | |
Położenie na mapie Wrocławia  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
 51°06′36,75″N 17°01′49,41″E/51,110208 17,030392
| |
Historia edytuj
Szpitalników do Wrocławia sprowadziła księżna śląska Anna nie później niż w 1248, w którym to roku pojawiła się pierwsza informacja w dokumentach o tym zakonie we Wrocławiu[2]. W 1253 r. wystawiono akt fundacyjny dla miejscowej wspólnoty zakonnej[2], która przejęła także m.in. przyległy kościół św. Macieja[2]. Podstawowym zadaniem zakonu, oprócz celów religijnych, było prowadzenie szpitala, opiekującego się chorymi, ale także ubogimi i sierotami oraz biednymi podróżnymi[2]. Zakonnicy pełnili także posługę duszpasterską w kilku parafiach. Już w średniowieczu klasztor posiadał dobra ziemskie na Ołbinie oraz w Bolesławcu, Kluczborku, Legnicy, Świdnicy, Ziębicach, a także w Inowrocławiu i Brześciu Kujawskim[2]. Dochody z nich utrzymywały szpital, podopiecznych i samych zakonników[2]. W wymienionych majątkach, poza wrocławskimi, utworzono komandorie[2].
Po powstaniu akademii jezuickiej we Wrocławiu szpitalnicy założyli w swoim klasztorze internat dla ubogich uczniów i studentów tej uczelni. W latach 1690-1710 średniowieczne budynki klasztoru zastąpiono barokowymi[3][4], a inicjatorem i organizatorem budowy był ówczesny mistrz Johann Chrysostom Neborak[5]. W drugiej połowie XVIII w. w murach klasztoru działała świecka szkoła rysunkowa[6].
Po sekularyzacji dokonanej przez króla pruskiego Fryderyka Wilhelma III w 1811 r[7], do zeświecczonego klasztoru przeniesiono gimnazjum katolickie, działające dotąd w ramach akademii wrocławskiej. W okresie 1910-1911 miała miejsce przebudowa zabudowań klasztornych i rozebranie części z nich[3]. Liceum funkcjonowało do II wojny światowej, ucząc jednorazowo ponad 500 uczniów[8]. Po 1945 r. dokonano remontów i napraw po zniszczeniach z czasu oblężenia Wrocławia i ulokowano tu PAN – późniejsze Ossolineum[9]. W latach 90. XX w. i w pierwszej dekadzie XXI w. przeprowadzono duży remont i odnowę kompleksu klasztornego, obejmujący również odbudowę zniszczonej w trakcie wojny kopuły[10].
Przypisy edytuj
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo dolnośląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023.
- ↑ a b c d e f g Wrabec ↓, s. 4.
- ↑ a b Juzwenko ↓, s. 2.
- ↑ Wrabec ↓, s. 24-27.
- ↑ Hołownia ↓, s. 5-6.
- ↑ Wrabec ↓, s. 7,9.
- ↑ Wrabec ↓, s. 4,9.
- ↑ Wrabec ↓, s. 10.
- ↑ Wrabec ↓, s. 10-11.
- ↑ Juzwenko ↓, s. 2-3.
Bibliografia edytuj
- R. Hołownia: Dawny refektarz w gmachu głównym Zakładu Narodowego Ossolińskich we Wrocławiu.. Wrocław: Zakład Narodowy Ossolińskich we Wrocławiu, 2011.
- Adolf Juzwenko: Przedmowa do pracy: Hołowni R., 2011: Dawny refektarz w gmachu głównym Zakładu Narodowego Ossolińskich we Wrocławiu.. Wrocław: Zakład Narodowy Ossolińskich we Wrocławiu, 2011.
- Jan Wrabec: Dawny klasztor Szpitalników z Czerwoną Gwiazdą. Budynek Ossolineum.. Studio SENSE II., 2000. ISBN 83-87451-65-7.