Wikipedia

Kozia Góra (Góry Opawskie)

Kozia Góra (Góry Opawskie)
(Przekierowano z Klasztorne Wzgórze)

Kozia Góra lub Klasztorne Wzgórze (niem. Ziegen Berg, cz. Kozí hora[1]) – wzgórze w polskiej części Gór Opawskich, w Sudetach Wschodnich, o wysokości 316 m n.p.m. Położone na południu Prudnika, w Lesie Prudnickim, na skraju masywu Długoty. Należy do Korony Parku Krajobrazowego Góry Opawskie[2].

Kozia Góra
Klasztorne Wzgórze
Ilustracja
Wieża widokowa na Koziej Górze
Państwo

 Polska

Województwo

 opolskie

Położenie

Prudnik

Pasmo

Góry Opawskie
(Sudety)

Wysokość

316 m n.p.m.

Położenie na mapie Sudetów
Mapa konturowa Sudetów, po prawej znajduje się czarny trójkącik z opisem „Kozia Góra”
Położenie na mapie Prudnika
Mapa konturowa Prudnika, blisko centrum na dole znajduje się czarny trójkącik z opisem „Kozia Góra”
Położenie na mapie powiatu prudnickiego
Mapa konturowa powiatu prudnickiego, na dole po lewej znajduje się czarny trójkącik z opisem „Kozia Góra”
Ziemia50°17′47″N 17°34′06″E/50,296389 17,568333
Multimedia w Wikimedia Commons

Nazwa edytuj

Nazwa szczytu pochodzi z przeszłości, kiedy na wzniesieniu okoliczni mieszkańcy wypasali kozy. W czasach niemieckich wzniesienie nosiło nazwę Ziegen Berg. Według dawnych map mianem Ziegen Bergu określano również wyniosłość terenu (323 m n.p.m.) położoną niecały kilometr na zachód od Koziej Góry. Po II wojnie światowej funkcjonowały polskie nazwy Klasztorne Wzgórze i Klasztorna Góra, jednak nie przyjęły się, ponieważ przez nie wzgórze często mylono z sąsiednią Kapliczną Górą. Nazwa Kozia Góra jest powszechnie używana od 1994, dzięki przewodnikowi Marka Sitki, który odnalazł na starych mapach niemiecką nazwę wzniesienia[3].

Geografia edytuj

Wzgórze położone jest w północno-wschodniej części Gór Opawskich, na północnej ich krawędzi, na obszarze Parku Krajobrazowego Góry Opawskie, w odległości ok. 3 km na południowy zachód od centrum Prudnika[4]. Jest to niewielkie kopulaste wzniesienie o regularnej rzeźbie i ukształtowaniu oraz łagodnych zboczach z mało wyrazistym płaskim szczytem. Wznosi się w końcowym odcinku bocznego grzbietu odchodzącego od głównego pasma Gór Opawskich w kierunku północno-wschodnim będącym przedłużeniem wschodniego grzbietu Okopowej. Wzniesienie charakteryzuje się regularną rzeźbą i ukształtowaniem oraz łagodnymi zboczami ponacinanych skarpami. Wzgórze ze wszystkich stron wyraźnie wydzielają wykształcone doliny bezimiennych dopływów rzeki Prudnik. Wzniesienie zbudowane ze skał osadowych pochodzenia morskiego, głównie piaskowców, szarogłazów[5]. Zbocza pokryte są niewielką warstwą młodszych osadów z okresu zlodowaceń plejstoceńskich. Większa część powierzchni wzniesienia łącznie z partią szczytową porośnięta jest krzakami i zaroślami. Na wschodnim zboczu poniżej szczytu, w Lesie Prudnickim, znajduje się sanktuarium św. Józefa, a u północno-wschodniego podnóża wzniesienia położone jest miasto Prudnik. Położenie wzniesienia, kształt oraz wieża widokowa czynią wzniesienie rozpoznawalnym w terenie. Zboczami trawersują ścieżki i drogi, a na szczyt prowadzi niewielka alejka.

Historia edytuj

 
Klasztor franciszkanów, sanktuarium św. Józefa

Wzgórze co najmniej od XVIII wieku było pozbawione lasu, lecz ze względu na skalistość ziemi nic tu nie uprawiano[6]. Tutejsze pola i łąki wchodziły w skład folwarku Lipno. Na północno-zachodnim zboczu Koziej Góry, na wysokości ok. 290 m n.p.m. położony jest głęboki jar, którego dno porasta roślinność zaroślowa a skarpy roślinność leśna. Niemcy mieszkający w Prudniku przed II wojną światową nazwali jar „Doliną Mordu”. Nazwa ta odnosiła się do legendy o tym miejscu: „Niegdyś jechał tędy kupiec z wozem pełnym smoły i zdrzemnął się w południe. Wtem pojawili się zbójcy, mordując okrutnie śpiącego przez zalanie mu ust wrzącą smołą i rabując. Widząc potem, co uczynili, postradali zmysły”[3].

3 marca 1852 do Prudnika przybył zakonnik Lothar, w odpowiedzi na propozycję biskupa wrocławskiego kardynała Diepenbrocka dotyczącą założenia na terenie diecezji konwentu zakonnego alkantarzystów. Poszukiwał on miejsca cichego i ustronnego[3]. Alkantarzyści otrzymali w darze od mistrza rzeźnickiego, radnego Franciszka Schneidera, kawałek ziemi o powierzchni, 12 morgów, położony na wschodnim zboczu Koziej Góry. Zakonnicy 22 marca 1852 rozpoczęli budowę klasztoru, którą ukończono w lipcu. 9 sierpnia 1852 biskup poświęcił klasztor z kaplicą. Alkantarzystom nie układała się współpraca z nowym wrocławskim biskupem Heinrichem Försterem. W wyniku konfliktu z księżami diecezjalnymi w lutym 1855, alkantarzyści z nakazu biskupa Förstera, opuścili klasztor pod Kozią Górą. W 1863 klasztor wraz z kaplicą przejęli franciszkanie[7].

 
Poligon garnizonowy na Koziej Górze (lata 60. XX wieku)

W okresie PRL-u rejon Koziej Góry został przejęty przez wojsko. Do czasu likwidacji jednostek Wojska Polskiego stacjonujących w Prudniku funkcjonował na niej poligon garnizonowy. Na poligonie istniało ćwiczebne miasteczko „Jedlicze”, w którym żołnierze ćwiczyli walkę w terenie zabudowanym[3]. Wojskowi nazywali wzniesienie „Wzgórzem 108”[8]. Teren ćwiczebny był bogato wyposażony w urządzenia służące szkoleniu żołnierzy. Do dziś szczyt Koziej Góry otaczają pierścienie okopów i znajdują się tu ruiny budowli ćwiczebnych. Do początku lat 90. XX wieku przy drodze do klasztoru franciszkanów znajdował się korpus radzieckiego czołgu T-34 oraz pojazdu gąsienicowego ze zdemontowanymi działami[6].

W 1956 potwierdzono stanowisko kłokoczki południowej na Koziej Górze[9].

Po wyprowadzeniu się wojska z Prudnika, dawny poligon na Koziej Górze został zaadaptowany na cele cywilne[10]. Stoki wzniesienia powoli zarastają lasem z przewagą pionierskich drzew, między innymi brzóz[8]. Wyrównane zostały zbocza ze ścieżkami[11].

Ochrona przyrody edytuj

Wzgórze znajduje się na obszarze Parku Krajobrazowego Góry Opawskie. Na północno-wschodnich stokach Koziej Góry zlokalizowany jest proponowany zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Prudnik Las”. Według programu ochrony przyrody dla Nadleśnictwa Prudnik, w tymże miejscu znajduje się „rozległy obszar mozaiki krajobrazowej, z przewagą terenów nieużytków oraz zadrzewień, o łącznej powierzchni 11,40 ha”, „obszar odznacza się bardzo wysokimi walorami fizjonomicznymi krajobrazu oraz posiada duże znaczenie kulturowe”[12].

Turystyka edytuj

 
Uroczystość NMP Anielskiej z Porcjunkuli w sanktuarium św. Józefa
 
„Zielony Krzyż Nadziei” na szczycie Koziej Góry
 
Wieża widokowa na Koziej Górze

Obecnie Kozia Góra pełni rolę rekreacyjnych okolic Prudnika[8]. Ze względu na wzrost zainteresowania okolicami wzgórza turystów, na Koziej Górze aktywnie powstają nowe miejsca rekreacji i wypoczynku[10]. Zbudowano sanitariaty dla turystów i pielgrzymów, powstała prowadząca na górę ścieżka pieszo-rowerowa[13]. Przybywający tu turyści zmierzają przede wszystkim do sanktuarium św. Józefa na wschodnim zboczu wzgórza[8], w którym w latach 1954–1955 internowany był prymas Polski Stefan Wyszyński[14]. Sanktuarium stanowi ważne centrum pielgrzymkowe[15].

26 maja 2001, w ramach prudnickich obchodów Roku Stefana Kardynała Wyszyńskiego, na szczycie Koziej Góry postawiony został „Zielony Krzyż Nadziei”[16] – największy krzyż w Prudniku i okolicy[3]. Mierzy on 10 metrów[16]. W krzyż wmurowany został kamień z ogrodu Oliwnego, przywieziony z Ziemi Świętej przez Antoniego Dudka[17][18].

Obok „Zielonego Krzyża Nadziei” znajduje się dostępna całorocznie drewniana wieża widokowa. Otwarta w 2009, ma 15 m wysokości, przy czym górny taras widokowy znajduje się na wysokości 11 m. Z najwyższego tarasu rozciąga się widok na Góry Opawskie (masyw Biskupiej Kopy i Srebrnej Kopy), Prudnik, a przy dobrej widoczności na Górę Świętej Anny. Pod wieżą znajdują się stoliki z ławkami[19].

Z sanktuarium św. Józefa na szczyt wzniesienia prowadzi „Alejka Wilka z Gubbio”, wykonana według pomysłu Antoniego Dudka – byłego gwardiana klasztoru franciszkanów. Wzdłuż ścieżki rozstawione są tablice prezentujące historię Wilka z Gubbio przedstawioną w „Kwiatkach św. Franciszka”. Rysunki umieszczone na tablicach wykonały dzieci ze szkół w Prudniku[3].

15 czerwca 2023 na kamieniach na Koziej Górze odsłonięto tablice upamiętniające zbrodnię katyńską i katastrofę smoleńską[20].

Szlaki turystyczne edytuj

W rejonie Koziej Góry przebiegają szlaki turystyczne[21][22]:

  •   Główny Szlak Sudecki im. Mieczysława Orłowicza (440 km): Prudnik – Świeradów-Zdrój
  •   Szlak Historyczny Lasów Królewskiego Miasta Prudnik (17,5 km): Park Miejski w Prudniku – stare dęby w Prudniku – Kapliczna Góra – Kobylica – Dębowiec – rozdroże pod Trzebiną – sanktuarium św. Józefa – Kozia Góra – Prudnik–Lipy – Park Miejski w Prudniku
  •   Ścieżka spacerowa „Od Jana Pawła II do Stefana Wyszyńskiego” (5,3 km): kościół Miłosierdzia Bożego w Prudniku – Czyżykowa Góra – sanktuarium św. Józefa
  •   Ścieżka dydaktyczna „Las Prudnicki” (7 km): ul. Dąbrowskiego w Prudniku – stare dęby w Prudniku – Kobylica – sanktuarium św. Józefa – ul. Dąbrowskiego w Prudniku

Szlaki rowerowe edytuj

W rejonie Koziej Góry przebiegają szlaki rowerowe[21][23]:

  •   Turystyczna trasa rowerowa Gór Opawskich (40 km): Prudnik – sanktuarium św. Józefa – Chocim – Dębowiec – Wieszczyna – Pokrzywna – Jarnołtówek – Konradów – Głuchołazy – Gierałcice – Biskupów – Burgrabice – Sławniowice
  •   Wokół Lasu Prudnickiego – Pętla II (13,5 km): Prudnik – sanktuarium św. Józefa – rozdroże pod Trzebiną – Dębowiec – Prudnik
  •   Śladami Kardynała Stefana Wyszyńskiego (3 km): Park Miejski w Prudniku – Prudnik–Lipy – sanktuarium św. Józefa

Szlaki konne edytuj

W rejonie Koziej Góry przebiega wyznaczony jeden szlak konny[24]:

  •   (11 km): biegnie przez Las Prudnicki między Kozią Górą a Moszczanką

Przypisy edytuj

  1. ↑ Vyhlídková věž na Kozí hoře – Prudnik [online], Slezsko bez hranic [dostęp 2023-01-16] (cz.).
  2. ↑ Dawid Przyszlak, Zdobądź Koronę Parku Krajobrazowego Góry Opawskie! [online], Prudnik24, 25 maja 2021 [dostęp 2022-08-08] (pol.).
  3. ↑ a b c d e f Andrzej Dereń, Kozia Góra – święta i militarna, „Tygodnik Prudnicki”, 16 (850), 18 kwietnia 2007, s. 17, ISSN 1231-904X.
  4. ↑ Wojciech Góra, Kozia Góra [online], naszesudety.pl [dostęp 2022-02-08].
  5. ↑ Budowa geologiczna [online], goryopawskie.bnx.pl [dostęp 2022-02-08] [zarchiwizowane z adresu 2013-07-05].
  6. ↑ a b Andrzej Dereń, Ulica ks. Józefa Poniatowskiego: Do sanktuarium [online], Teraz Prudnik!, 10 lutego 2019 [dostęp 2022-02-08] (pol.).
  7. ↑ Prudnik Las – historia klasztoru franciszkanów. Regiopedia, Opolskie, encyklopedia regionów [online], web.archive.org, 4 czerwca 2016 [dostęp 2021-02-11] [zarchiwizowane z adresu 2016-06-04].
  8. ↑ a b c d Andrzej Dereń, Wzgórze 108 i Kłodna Góra [online], Teraz Prudnik!, 11 czerwca 2020 [dostęp 2020-06-12] (pol.).
  9. ↑ Łukasz Piechnik, Marek Kaziak, Kłokoczka południowa Staphylea pinnata na Śląsku Opolskim, „Rocznik Powiatu Oleskiego”, Andrzej Szklanny – redaktor, 13, Olesno: Starostwo Powiatowe, 2020, s. 26, ISBN 978-83-7342-711-2, ISSN 1899-4210.
  10. ↑ a b Jan Poniatyszyn, Poligon na Koziej Górze w Prudniku adaptowany na cele cywilne [online], Radio Opole, 5 lutego 2018 [dostęp 2022-02-08] (pol.).
  11. ↑ Andrzej Dereń, Na narty i sanki na Kozią Górę! [online], Teraz Prudnik!, 17 stycznia 2021 [dostęp 2022-02-08] (pol.).
  12. ↑ Plan Urządzenia Lasu dla Nadleśnictwa Prudnik na okres od 1 stycznia 2018 r. do 31 grudnia 2027 r. Program Ochrony Przyrody, Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Katowicach, 2018, s. 126.
  13. ↑ Krzysztof Strauchmann, Nowe atrakcje na Koziej Górce, „Tygodnik Kędzierzyn-Koźle/Prudnik/Głubczyce”, Tomasz Kapica – redaktor prowadzący, 49 (411), bezpłatny dodatek do „Nowej Trybuny Opolskiej”, Opole: Pro Media, 9 grudnia 2016, s. 3, OCLC 833857597.
  14. ↑ Prudnik – Trzecie miejsce uwięzienia Prymasa Stefana Wyszyńskiego [online], prudnik.franciszkanie.com [dostęp 2022-02-08].
  15. ↑ Prudnik – urokliwe miasto na pograniczu polsko-czeskim [online], Onet Podróże, 27 sierpnia 2020 [dostęp 2022-02-02] (pol.).
  16. ↑ a b Antoni Weigt, Światło wyszło z Prudnika, „Tygodnik Prudnicki”, 21 (548), 31 maja 2001, s. 15.
  17. ↑ Sanktuarium Św. Józefa w Prudniku-Lesie [online], web.archive.org [dostęp 2019-01-08] [zarchiwizowane z adresu 2010-05-15].
  18. ↑ : Sanktuarium Św. Józefa w Prudniku-Lesie. [dostęp 2009-11-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-05-15)].
  19. ↑ Nowa atrakcja turystyczna w Prudniku [online], naszesudety.pl [dostęp 2022-02-02].
  20. ↑ Andrzej Dereń, W Polsce nie mamy grobów swoich bliskich [online], Teraz Prudnik!, 16 czerwca 2023 [dostęp 2023-06-16] (pol.).
  21. ↑ a b Tadeusz Górecki, Szlaki turystyczne – Urząd Miejski w Prudniku [online], prudnik.pl, 21 marca 2012 [dostęp 2019-03-20] (pol.).
  22. ↑ Ścieżki piesze – Starostwo Powiatowe w Prudniku [online], powiatprudnicki.pl [dostęp 2019-03-20] [zarchiwizowane z adresu 2019-03-20].
  23. ↑ Trasy rowerowe – Starostwo Powiatowe w Prudniku [online], powiatprudnicki.pl, 13 października 2018 [dostęp 2022-02-02] [zarchiwizowane z adresu 2018-10-13].
  24. ↑ Szlak konny [online], InfoPrudnik [dostęp 2022-02-02] (pol.).

Bibliografia edytuj

  • Góry Opawskie. Zlatohorská vrchovina., mapa turystyczna, skala 1:40 000. Wyd. IV. Wrocław: Studio PLAN, 2012. ISBN 978-83-61829-94-2.
  • W. Brygier: Przewodnik, Góry Opawskie, Zlatohorska vrchovina. Wrocław: Studio PLAN, 2007. ISBN 83-60180-53-9.
  • M. Staffa: Słownik Geografii Turystycznej Sudetów t.18, Góry Opawskie. Wrocław: I-BIS, 2008. ISBN 978-83-85773-98-6.str.123-131
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kozia_Góra_(Góry_Opawskie)&oldid=72672428”