Wikipedia

Klemens Henryk Sokalski

Klemens Henryk Sokalski pseud. "Popielina", "Woynicz"[1] ur. 13 listopada 1900 w Niegocinie[1] zm. 12 listopada 1918 w Mławie. Uczeń Szkoły Handlowej w Mławie, harcerz i drużynowy, dowódca plutonu szkolnego Polskiej Organizacji Wojskowej[2] i członek oddziału bojowego odpowiedzialnego za działania dywersyjne i likwidację niemieckich agentów[2][3][4][5]. Bohater walk o niepodległość lokalnej społeczności.

nagrobek Klemensa Henryka Sokalskiego na cmentarzu parafialnym w Mławie

Życiorys edytuj

Urodził się 13 listopada 1900 roku w Niegocinie jako syn Karola, zarządcy, ekonoma, majątku ziemskiego w Lipowcu Kościelnym i Antonimy ze Strużyńskich. Ochrzczony w kościele w Lipowcu Kościelnym w dniu 25 listopada 1900. Miał młodszą o dwa lata siostrę Antoninę. Szkołę powszechną ukończył w rodzinnej miejscowości po czym rozpoczął naukę w mławskiej Szkole Handlowej, której kontynuatorem jest współczesne Liceum Ogólnokształcące im. Stanisława Wyspiańskiego w Mławie. W szkole tej, w roku 1916, wstąpił do działającej w konspiracji drużyny harcerskiej im. Księcia Józefa Poniatowskiego aby w roku 1918 zostać jej drużynowym w miejsce poprzednika Lucjana Hikerta. Równolegle z przynależnością do drużyny harcerskiej, od roku 1916 należał do szkolonego pluton POW i do utworzonego w roku 1918 oddziału bojowego prowadzącego działania dywersyjne na terenie powiatu i miasta Mławy. W konspiracji posługiwał się pseudonimami Popielina i Woynicz[1].

Okoliczności śmierci edytuj

W listopadzie 1918 brał czynny udział w rozbrajaniu Niemców na terenie miasta Mława[1][2]. Otrzymał rozkaz aby wraz z Jerzym Markuszewskim ze szkolnego plutonu POW, odprowadzić za miasto niemieckich żandarmów zatrzymanych w budynku mławskiej Spójni[2][1]. Według innej relacji, nie eskortował żandarmów za miasto, lecz ruszył w pościg konno za niemieckim oddziałem zmierzającym w kierunku granicy w Iłowie[1]. We wsi Mławka w okolicach młyna na Mławce żandarmi zaczęli strzelać do eskortujących ich mławskich gimnazjalistów[1][2]. Obaj chłopcy zostali postrzeleni[1] a rany Sokalskiego, ranionego z pistoletu okazały się śmiertelne[2]. Ranni chłopcy zostali przewiezieniu do mławskiego szpitala powiatowego przy ulicy Niborskiej, w którym 12 listopada, dokładnie w przeddzień osiemnastych urodzin, w nocy o godzinie jedenastej Henryk Sokalski zmarł. W chwili śmierci miał 17 lat [1]. Na nagrobku widnieje wzmianka, że żył lat osiemnaście.

Upamiętnienie edytuj

 
tablica upamiętniającą uczniów szkoły, członków szkolnego oddziału POW biorących udział w rozbrajaniu niemców 11-11-1918

Śmierć Sokalskiego wywołała poruszanie wśród Mławian a on sam stał się bohaterem narodowych walk o niepodległość[2][1]. Został pochowany uroczyście na cmentarzu parafialnym przy kościele św. Wawrzyńca, a jego pogrzeb przerodził się w wielką religijno-patriotyczną manifestację[1]. Sokalski był żegnany niczym bohater. Społeczeństwo Mławy ufundowało Sokalskiemu nagrobek z nagrobną stelą z granitowego głazu, w formie stylizowanej na polną mogiłę [1].

  • Po śmierci sokalskiego w sali rekreacyjnej gimnazjum wmurowano i poświęcono tablicę pamiątkowa ku jego czci, zniszczoną podczas II wojny światowej. Ze względu na sytuację polityczną po wojnie nie została zrekonstruowana[1].
  • W 1991 roku, uczniowie nauczyciele Liceum Ogólnokształcącego im. Stanisława Wyspańskiego w Mławie oraz członkowie Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Mławskiej ufundowali tablicę, wmurowaną na frontonie budynku liceum, poświęconą pamięci uczniów-żołnierzy plutony szkolnego POW Gimnazjum im. Stanisława Wyspiańskiego, biorących udział w akcji rozbrajania niemców w dniu 11 listopada 1918[1]
  • W roku 1983 rozkazem nr 14/83 Naczelnika Związku Harcerstwa Polskiego, Henryka Sokalskiego ustanowiono patronem Hufca ZHP w Mławie[2][3][4][5].
  • Henryk Sokalski jest patronem jednej z mławskich ulic.
  • Rok 2018 został przez Radę Miasta Mławy uchwalony rokiem Klemensa Henryka Sokalskiego[5].

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m n Leszek Zygner, Młodzi bohaterowie niepodległej, Mława: Parafia Rzymskokatolicka pw. św. Stanisława BM w Mławie, 2018, s. 37-46, ISBN 978-83-951346-0-9.
  2. ↑ a b c d e f g h Leszek Zygner, Z szablą w dłoni i bagnetem na broni, [w:] Jacek Dusza (red.), Mława – miasto pogranicza, Ciechanów: Drukarz S.C. Ciechanów we współpracy ze Stowarzyszeniem Wiedzy i Umiejętności w Mławie, 2002, s. 155–156, ISBN 83-905127-7-7.
  3. ↑ a b Andrzej Grochowski, Przemysław Miecznik, Cmentarz parafialny w Mławie i jego tajemnice, Kazimierz Manista (red.), Mława: Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Mławskiej, 2022, s. 80–81, ISBN 97883952466-4-7.
  4. ↑ a b Hufiec ZHP Mława – Bohater Hufca [online], mlawa.zhp.pl [dostęp 2022-11-05].
  5. ↑ a b c Rok 2018 Rokiem Klemensa Henryka Sokalskiego | Mława [online], www.mlawa.pl [dostęp 2022-11-05].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Klemens_Henryk_Sokalski&oldid=69802726”