Klement Gottwald
Klement Gottwald (ur. 23 listopada 1896 w Dědicach, zm. 14 marca 1953 w Pradze) – czechosłowacki polityk i działacz komunistyczny. Lider Komunistycznej Partii Czechosłowacji w latach 1929–1953. Premier Czechosłowacji w latach 1946–1948. Prezydent Czechosłowacji w latach 1948–1953.
| ||
.jpg) Klement Gottwald (1949) | ||
| Data i miejsce urodzenia | 23 listopada 1896 Dědice, Margrabstwo Moraw, Austro-Węgry | |
| Data i miejsce śmierci | 14 marca 1953 Praga, Republika Czechosłowacka | |
| Prezydent Czechosłowacji | ||
| Okres | od 14 czerwca 1948 do 14 marca 1953 | |
| Przynależność polityczna | Komunistyczna Partia Czechosłowacji | |
| Poprzednik | Edvard Beneš | |
| Następca | Antonín Zápotocký | |
| Premier Czechosłowacji | ||
| Okres | od 2 lipca 1946 do 25 lutego 1948 | |
| Przynależność polityczna | Komunistyczna Partia Czechosłowacji | |
| Poprzednik | Zdeněk Fierlinger | |
| Następca | Antonín Zápotocký | |
| Wicepremier Czechosłowacji | ||
| Okres | od 4 kwietnia 1945 do 2 lipca 1946 | |
| Przynależność polityczna | Komunistyczna Partia Czechosłowacji | |
| Sekretarz generalny Komunistycznej Partii Czechosłowacji | ||
| Okres | od 4 czerwca 1929 do 14 marca 1953 | |
| Poprzednik | Bohumil Jílek | |
| Następca | Antonín Novotný | |
| ||
ŻyciorysEdytuj
Pochodził z Moraw, gdzie urodził się jako nieślubne dziecko. Od 1912 roku był związany z ruchem socjalistycznym.
W czasie I wojny światowej był żołnierzem armii austriackiej. Walczył na froncie wschodnim. Po zakończeniu wojny był działaczem lewego skrzydła partii socjalistycznej. W 1921 roku był jednym z założycieli Komunistycznej Partii Czechosłowacji. W 1929 roku stanął na czele KPCz. Od 1935 roku sekretarz KW Kominternu. Od listopada 1939 do kwietnia 1945 przebywał w ZSRR.
Po powrocie do Czechosłowacji został wicepremierem w rządzie Zdenka Fierlingera. W wyniku zwycięstwa KPCz w wyborach parlamentarnych w maju 1946 został premierem.
W lutym 1948 doprowadził do przejęcia władzy dyktatorskiej przez komunistów przy zachowaniu fasady systemu wielopartyjnego. 14 czerwca 1948, po rezygnacji Edwarda Benesza, został prezydentem Czechosłowacji.
Chory na syfilis i alkoholizm, zmarł niedługo po pogrzebie Józefa Stalina. Bezpośrednim powodem śmierci było pęknięcie tętniaka aorty i wylew wewnętrzny, będące efektem podróży lotniczej z Moskwy[1].
PochówekEdytuj
Po śmierci ciało Gottwalda zostało zabalsamowane i wystawione na widok publiczny w Narodowym Miejscu Pamięci na Žižkovie w Pradze. Pomimo wysiłków naukowców mumia się psuła. W 1962 dokonano jej kremacji. Prochy Gottwalda pozostawiono jednak w sarkofagu na Žižkovie.
W 1990 urnę z prochami umieszczono we wspólnym grobie czechosłowackich działaczy komunistycznych na cmentarzu olszańskim w Pradze.
Spuścizna i ocenaEdytuj
W 2005 został uznany za najbardziej niepopularnego Czecha w sondażu przeprowadzonym przez stację telewizyjną Česká televize[2].
Współcześnie dorobku i spuścizny prezydenta Klementa Gottwalda broni Komunistyczna Partia Czech i Moraw, której działacze regularnie składają wieńce na jego grobie[3].
Ordery, odznaczenia i nagrodyEdytuj
- Order Budowy Socjalistycznego Państwa (1953)
- Order 9 września 1944 I klasy (Ludowa Republika Bułgarii)
- Krzyż Wielki Order Odrodzenia Polski (Rzeczpospolita Polska)[4]
- Honorowy obywatel Lanškroun[5]
- Honorowy obywatel Blovic (tytuł odebrany w 2002)
- Honorowy obywatel Strakonic (tytuł odebrany w 2012)
- Honorowy obywatel Vyškov (tytuł odebrany w 2007)
- Honorowy obywatel Karniowa (tytuł odebrany w 2019)
- Honorowy obywatel Czeskich Budziejowic (tytuł odebrany w 2017)[6]
UpamiętnienieEdytuj
- W 1952 poczta NRD wydała znaczek pocztowy z jego podobizną.
- W latach 1976–1990 miasto Zmijiw nosiło na jego cześć nazwę Gotwald.
- W latach 1966–1992 był patronem jednej z ulic w Moskwie.
- W latach 1949–1989 na jego cześć nazwę Gottwaldov nosiło miasto Zlin.
- W latach 1953–1990 imię Klementa Gottwalda nosiło XIV Liceum Ogólnokształcące w Warszawie.
- Do 1989 imię Klementa Gottwalda nosiła jedna z głównych ulic w Gliwicach.
- W latach 1953–1990 imię Klementa Gottwalda nosił plac we Wrocławiu w dzielnicy Karłowice.
- W latach 1953–1990 nazwę Gottwalda nosiła Kopalnia Węgla Kamiennego „Gottwald”.
- W latach 1953–1956 Klement Gottwald był patronem Zakładów Włókien Chemicznych Chemitex-Celwiskoza.
- W 1989 Państwowy Bank Czechosłowacji wydał banknot o nominale 100 koron z jego wizerunkiem.
- Pomnik Klementa Gottwalda znajduje się obecnie w Doubicach[7][8].
W kinematografiiEdytuj
W filmie Żołnierze wolności (1977) w reżyserii Jurija Ozierowa w rolę Gottwalda wcielił się aktor Bohus Pasterek.
PrzypisyEdytuj
- ↑ Mariusz Surosz Pepiki. Dramatyczne stulecie Czechów Wydawnictwo W.A.B., Warszawa 2010.
- ↑ Nejzápornější postavou českých dějin je podle ankety Gottwald. Nelíbí se ani Havel a Zeman, Reflex.cz [dostęp 2020-06-17] (cz.).
- ↑ KSČM se přihlásila k odkazu Klementa Gottwalda, Lidovky.cz, 13 maja 2011 [dostęp 2020-06-15] (cz.).
- ↑ M.P. z 1947 r. nr 62, poz. 455
- ↑ Hitler je stále čestným občanem Lanškrouna, iDNES.cz, 9 kwietnia 2002 [dostęp 2020-06-17].
- ↑ В Чехии Сталина лишили звания почетного гражданина Ческе-Будеёвице, regnum.ru [dostęp 2020-06-17].
- ↑ Dřevěné sochy v Doubici budí radost i odpor, ale každý se u nich zastaví - Novinky.cz, www.novinky.cz [dostęp 2020-06-16].
- ↑ Pomník Klement Gottwald, www.vets.cz [dostęp 2020-06-16].
