Klimontów (województwo małopolskie)

wieś w województwie małopolskim

Klimontówwieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie proszowickim, w gminie Proszowice.

Klimontów
wieś
Ilustracja
Dwór
Państwo

 Polska

Województwo

 małopolskie

Powiat

proszowicki

Gmina

Proszowice

Liczba ludności (2011)

1145

Strefa numeracyjna

12

Kod pocztowy

32-112[2]

Tablice rejestracyjne

KPR

SIMC

0331837

Położenie na mapie gminy Proszowice
Mapa konturowa gminy Proszowice, po lewej znajduje się punkt z opisem „Klimontów”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Klimontów”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, u góry znajduje się punkt z opisem „Klimontów”
Położenie na mapie powiatu proszowickiego
Mapa konturowa powiatu proszowickiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Klimontów”
Ziemia50°12′58″N 20°18′52″E/50,216111 20,314444[1]
Integralne części wsi Klimontów[3][4]
SIMC Nazwa Rodzaj
0331843 Hołdowiec część wsi
0331850 Niwy część wsi
0331866 Stara Wieś część wsi
0331872 Wielopole część wsi
0331889 Wojewódzka część wsi

Wieś duchowna Klimuntów, własność Opactwa Benedyktynek w Staniątkach położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie proszowskim województwa krakowskiego[5].

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krakowskiego.

Edukacja

edytuj

W Klimontowie działa Szkoła Podstawowa im. Św. Jadwigi Królowej, publiczna ośmioletnia szkoła podstawowa, w szkole zorganizowany jest również oddział przedszkolny.

Historia szkoły

edytuj

Kiedy w 1885 roku właścicielami Klimontowa zostali Dziedziccy stan budynku szkolnego był opłakany. Nowy właściciel Klimontowa w pierwszym roku po objęciu wsi podjął trud budowy nowej szkoły, gdyż stara była w bardzo złym stanie. W tymże samym roku za namową Adama Dziedzickiego zabrano się do budowy nowej szkoły. W 1915 roku szkoła była jednoklasowa. W 1917/18 r. w szkole było już 4 oddziały a uczęszczało 140 dzieci. Dalsza rozbudowa szkoły to lata 1946/47 i wtedy do starego, parterowego budynku dobudowano piętrowe skrzydło o 4 izbach lekcyjnych. W 1955 roku rozebrano starą część szkoły, a na tym miejscu wybudowano drugą nową. Znajdowały się w niej 2 izby lekcyjne, pokój na pomoce naukowe, kancelarię i 10 pomieszczeń mieszkalnych. Trzecia rozbudowa szkoły to rok 1988. Maria Gładysz, pełniąca funkcję dyrektora szkoły powołała Społeczny Komitet Rozbudowy Szkoły i współpracując ze społeczeństwem, władzami Gminy i Kuratorium Oświaty doprowadziła do zakończenia budowy szkoły w 1992 roku. Równocześnie została wyremontowana starsza część budynku, wymieniono przy tym okna i instalację centralnego ogrzewania. Dobudowane skrzydło mieściło 4 sale lekcyjne, nową kotłownię, zastępczą salę gimnastyczną i sanitariaty. Decyzją Zarządu Gminy i Miasta w Proszowicach z dnia 25 marca 1999 r. zostało założone Gimnazjum w Klimontowie. Decyzja weszła w życie z dniem podpisania z mocą od 1 września 1999 r. W Klimontowie pozostała również sześcioklasowa Szkoła Podstawowa. W części budynku mieściła się pracownia komputerowa i trzy klasy gimnazjum. W ten sposób powstał Zespół Szkół w Klimontowie[6].

Historia

edytuj

Wieś Klimontów rozciąga się od 3,5 km do 4,5 km na NE od Proszowic. Jest to jedna z najstarszych wsi w gminie Proszowice[7].

Nazwy odnotowane w Słowniku historyczno-geograficznym województwa krakowskiego w średniowieczu[8]:

  • 1228 in Lutouici z fals. z XIII w.,
  • 1242 Luthcouycze z aut.,
  • 1243 Lutowice z aut., Climentow, Luthouice z fals.,
  • 1253 Climontow,
  • 1254 Lutovici Climentow dictum,
  • 1259 in Lutouich nomine, que nunc Climontow appellatur,
  • 1270 Climentow,
  • 1384 de Climentowicz,
  • 1401 Climantow,
  • 1403 Clementhow,
  • 1449 de Clymąthowa,
  • 1452 Klimyanthow,
  • 1497 in Clymvnthowo,
  • 1518 in Clymynkow.

Wieś była pierwotnie własnością drobnej szlachty i zwała się Lutowice. W 1228 r. Lutowice przeszły w ręce Klemensa z Ruszczy, herbu Gryf, kasztelana krakowskiego i od jego imienia pochodzi obecna nazwa wsi Klimontów. Przez wieki dobra wchodzące w skład Klimontowa były własnością klasztoru benedyktynek w Staniątkach koło Niepołomic. W 1774 r. stały się własnością skarbu. Potem kilka razy zmieniali się właściciele wsi, od skarbu nabył ją Józef Sołtyk, który w 1813 r. sprzedał w Janowi Rudnickiemu[9]. Potem właścicielami byli Kamoccy. W 1881 r. przeszły w ręce Dziedzickich (ojca, następnie syna). Nowy właściciel Klimontowa Dziedzicki w pierwszym roku po objęciu wsi podjął trud budowy nowej szkoły, gdyż stara była w bardzo złym stanie.

Wszystko wskazuje na to, że Klimontów w dawnych czasach posiadał dwór obronny. Jednym z dowodów na to, są obszerne lochy ciągnące się dziesiątkami kilometrów, biegnące na wschód (znaleziono wejście do nich w Nagórzanach, dawny powiat Pińczowski), jak i na południe i zachód. Odnoga prowadząca na południe łączyła prawdopodobnie dwór w Klimontowie z zamkiem Królowej Bony, który znajdował się w Proszowicach.

Ciekawostką jest, że wydra Pana Paska pochodziła ze Szreniawy. Rodzina wyder gnieździła się jeszcze przed i w czasie ostatniej wojny w małej rzeczce płynącej przez łąki klimontowskie. A czarny ogier, na którym król Jagiełło wyruszył pod Grunwald na rozprawę z Krzyżakami, wyrósł na łąkach szreniawskich.

Zabytki

edytuj

Obiekt wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego[10].

  • Zespół dworski: dwór, park, A-619 z 14.03.1990 [A-480/M] - skreślono budynek dworu decyzją z dnia 17.03.2016 r.

7 września 2015 roku dwudziestowieczny drewniany dwór szlachecki został zniszczony w wyniku pożaru[11].

Warunki naturalne

edytuj

Wieś Klimontów rozłożyła się przede wszystkim w dolinie rzeki Klimontówki (dopływ Szreniawy) płynie ona praktycznie przez środek wsi. Wzdłuż niej musieli osiedlać się pierwsi mieszkańcy. Pierwotnie teren był tu pokryty lasem, który wycinano, bądź wypalano. Zamieniono go w pola uprawne ze względu na urodzajne gleby w tej okolicy (czarnoziemy lessowe).

Wieś ta mogła być kiedyś większa, z czasem jednak ulegała okrojeniu, przez zakładanie nowych osad w sąsiedztwie (głównie w XIV w.). Granice wsi są poprowadzone granicami wododziałów poszczególnych dopływów rzeki Szreniawy.

Klimontów – dziś

edytuj

Wieś ma 868,39 ha powierzchni oraz 1145 (luty 2011) ludności. We wsi znajduje się 289 zagród (2005) oraz: szkoła podstawowa z salą gimnastyczną, ośrodek zdrowia, kościół parafialny i cmentarz, drewniany dwór szlachecki wybudowany na początku XX w. (według projektu St. Witkiewicza – tego samego, który projektował w tamtych czasach najpiękniejsze wille w Zakopanem) i zabytkowy park z pięknymi starymi drzewami, remiza OSP, boisko sportowe.

Ze względu na przebiegającą przez Klimontów i zyskującą na znaczeniu drogę wojewódzką nr 776 we wsi rozwija się drobny przemysł i usługi – powstała ferma drobiu, placówka banku, fabryka pomp natomiast w dawnym sklepie GS powstała piekarnia.

Organizacje społeczne

edytuj

W Klimontowie swoją siedzibę mają: LKS Agricola Klimontów, Ochotnicza Straż Pożarna KSRG Klimontów[12][13], Koło Gospodyń Wiejskich Klimontów[14].

Parafia Klimontów

edytuj

W Klimontowie znajduje się parafia pod wezwaniem Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski[15].

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 53970
  2. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 475 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  3. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  4. TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
  5. Województwo krakowskie w drugiej połowie XVI wieku ; Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 2008, s. 103
  6. Nasz profil - Historia | Szkoła Podstawowa w Klimontowie [online], spklimontow.edupage.org [dostęp 2022-02-04].
  7. Klimontów [online], www.proszowice.pl [dostęp 2020-10-18] [zarchiwizowane z adresu 2020-10-21] (pol.).
  8. Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu [online], www.slownik.ihpan.edu.pl [dostęp 2020-10-18].
  9. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom IV - wynik wyszukiwania - DIR [online], dir.icm.edu.pl [dostęp 2017-01-13].
  10. Wykaz obiektów wpisanych do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Małopolskiego z uwzględnieniem podziału na powiaty i gminy [online], wuoz.malopolska.pl [dostęp 2024-01-01].
  11. Spłonął zabytkowy dworek w Klimontowie [online], www.rmf24.pl [dostęp 2020-10-18] (pol.).
  12. Klimontów
  13. Barbara Ciryt, Prężnie działająca straż z Klimontowa obchodzi 95-lecie powstania. Druhowie robią nowe inwestycje [online], Dziennik Polski, 8 lipca 2019 [dostęp 2022-02-04] (pol.).
  14. KGW Klimontów – Istniejemy dla społeczności lokalnej [online] [dostęp 2022-02-04] (pol.).
  15. Parafie - Alfabetycznie - K - KLIMONTÓW, NMP Królowej Polski [online], Kuria Diecezjalna w Kielcach [dostęp 2022-02-04].

Bibliografia

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj