Klon (powiat szczycieński)
Klon (niem. Liebenberg[4]) – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie szczycieńskim, w gminie Rozogi, znajdująca się przy szosie Wielbark – Rozogi.
| wieś | |
.jpg) Klon | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
389[2] |
| Strefa numeracyjna |
29 |
| Kod pocztowy |
12-114[3] |
| Tablice rejestracyjne |
NSZ |
| SIMC |
0518369 |
Położenie na mapie gminy Rozogi  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego  | |
Położenie na mapie powiatu szczycieńskiego  | |
 53°27′58″N 21°16′50″E/53,466111 21,280556[1]
| |
W latach 1954–1959 wieś należała i była siedzibą władz gromady Klon, po jej zniesieniu w gromadzie Rozogi. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa ostrołęckiego.
Wieś mazurska, założona na planie ulicówki z zachowaną, zabytkową zabudową drewnianą, pochodzącą z końca XIX i początku XX w. oraz murowanym kościołem.
Historia wsi edytuj
Wieś założona w ramach osadnictwa szkatułowego, lokowana w 1654 r. na 56 włókach chełmińskich. W XVIII w. większość mieszkańców stanowili katolicy. Dopiero później wzrosła liczba ewangelików. W 1730 r. we wsi były 64 gospodarstwa rolne. Natomiast w połowie XIX w. we wsi było 128 domów. W tym czasie Klon należał do najludniejszych wsi w tej części Mazur. W 1730 w sprawozdaniu starosty szczycieńskiego podpułkownika von Gaudeckera na temat oświaty, w wykazie szkół wiejskich ujęta jest szkoła w Klonie. Po powstaniu styczniowym we wsi osiedliło się kilku powstańców, prześladowanych przez władze carskie. Pożar z roku 1893 zniszczył znaczna część wsi. Kolejne duże zniszczenia przyniosła pierwsza wojna światowa.
Toeppen podaje za kroniką kościelną z Jerutek, że w Klonie działała sekta "świętych", która aby przedstawić ofiarę Izaaka zabijała dzieci. W bardziej obiektywny sposób od kroniki z Jerutek o sekcie "świętych" pisze F.S. Oldenberg (pastor luterański z Berlina) w "Zur Kunde Masurens" 1865. Nie potrafił on jednak określić genezy powstania tej sekty, a przypuszczalnie byli to epigoni braci polskich w Prusach.
Zabytki edytuj
.jpg)
.jpg)
- Katolicki kościół pw. Znalezienia Krzyża Świętego w Klonie wybudowano w 1861 (inne źródła podają rok 1866[5]). Jest to budowla kamienna, z górna częścią z czerwonej cegły. Wieża ze spiczastym dachem
- Budynek plebanii
- 40 zachowanych tu chałup z końca XIX wieku jest najcenniejszym w regionie oraz w skali kraju zespołem tradycyjnej zwartej drewnianej zabudowy.
- budynek drewnianej szkoły, położony na skraju wsi, o konstrukcji zrębowej z dwuspadowym dachem.
- Pomnik mieszkańców, poległych w czasie pierwszej wojny światowej, znajdujący się przed szkołą.
- Kapliczka, znajdująca się przed kościołem.
- Cmentarz z zachowanym, historycznym układem oraz zabytkowymi nagrobkami i krzyżami.
Zobacz też edytuj
Bibliografia edytuj
- Max Toeppen "Historia Mazur", Wspólnota Kulturowa "Borussia", Olsztyn 1995, ISBN 83-900380-3-X.
- Iwona Liżewska, Wiktor Knercer: Przewodnik po historii i zabytkach Ziemi Szczycieńskiej. Olsztyn, Agencja Wydawnicza "Remix" s.c., 1998, 171 str., ISBN 83-87031-13-5
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 54190
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 482 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262)
- ↑ Iwona Liżewska, Wiktor Knercer: Przewodnik po historii i zabytkach Ziemi Szczycieńskiej. Olsztyn, Agencja Wydawnicza "Remix" s.c., 1998