Wikipedia

Kołbiel

wieś w województwie mazowieckim

Kołbiel – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie otwockim, w gminie Kołbiel[3][4]. Siedziba gminy Kołbiel oraz rzymskokatolickiej parafii Świętej Trójcy. Ośrodek sztuki ludowej znany m.in. z pasiaków i kilimów. Dawniej miasto, Kołbiel uzyskała lokację miejską w 1532 roku, zdegradowana w 1870 roku[5]. W drugiej połowie XVI wieku Kołbiel położona była w powiecie garwolińskim ziemi czerskiej województwa mazowieckiego[6]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa siedleckiego.

Artykuł

52°03′35″N 21°28′04″E

- błąd

38 m

WD

52°4'0.1"N, 21°28'59.9"E

- błąd

14 m

Odległość

1388 m

Kołbiel
wieś
Ilustracja
Kościół parafialny pw. św. Trójcy
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Powiat

otwocki

Gmina

Kołbiel

Wysokość

126 m n.p.m.

Liczba ludności (2021)

1819[1]

Strefa numeracyjna

25

Kod pocztowy

05-340[2]

Tablice rejestracyjne

WOT

SIMC

0674767[3]

Położenie na mapie gminy Kołbiel
Mapa konturowa gminy Kołbiel, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Kołbiel”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po prawej znajduje się punkt z opisem „Kołbiel”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Kołbiel”
Położenie na mapie powiatu otwockiego
Mapa konturowa powiatu otwockiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Kołbiel”
Ziemia52°03′35″N 21°28′04″E/52,059722 21,467778
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa
Integralne części wsi Kołbiel[4][3]
SIMC Nazwa Rodzaj
0674773 Piaski część wsi

Kołbiel leży na Równinie Garwolińskiej, na południowy wschód od Otwocka, przy drodze krajowej nr 17, będącej częścią drogi międzynarodowej E372 oraz drodze krajowej nr 50, nad rzeką Świder, w odległości 3 kilometrów od wsi przystanek kolejowy Kołbiel.

Historia Edytuj

Ślady osadnictwa na tym terenie pochodzą˛ ze starożytności i wczesnego średniowiecza. Wieś założona w 1326 r. przy przeprawie przez Świder na trakcie z Czerska do Liwu. Pierwsze wzmianki o Kołbieli pochodzą z 1407 roku, gdy prawdopodobnie został pobudowany drewniany kościół pod wezwaniem Świętej Trójcy, ufundowany przez Mikołaja Kurzca herbu Jasieńczyk z rodu Kolibielskich z Kołbieli (Kolibieli) i Mikołaja herbu Pobóg z Sufczyna. W 1422 roku biskup poznański Andrzej Łaskarz z Gosławic podniósł ów kościół do rangi kościoła parafialnego. Obecny kościół wybudowany został według projektu Józefa Piusa Dziekońskiego w 1901 r. w stylu neogotyckim. W kościele parafialnym znajduje się barokowy ołtarz główny św. Trójcy z XVII w., drewniane ołtarze boczne w stylu renesansowym: św. Józefa z XVI w. i Miłosierdzia Bożego. Parafia w Kołbieli należy do dekanatu mińskiego św. Antoniego, diecezji warszawsko-praskiej.

Kołbiel niegdyś posiadała prawa miejskie (miasto prywatne), nadane w 1532 roku przez króla Zygmunta I Starego, potwierdzone w 1624. Podobnie jak wiele innych miejscowości z zaboru rosyjskiego Kołbiel utraciła prawa miejskie w roku 1869 na mocy ukazu carskiego. W 1806 roku Kołbiel nabywają Zamoyscy, przyczynia się to do ożywienia miasta. W 1877 roku uruchomienie Nadwiślańskiej Linii Kolejowej. W 1853 roku powstała w Kołbieli gmina żydowska, do II wojny światowej istniała drewniana synagoga.

W czasie kampanii wrześniowej stacjonowała tu 16 eskadra towarzysząca.[7]

W 1941 Niemcy utworzyli w Kołbieli getto dla ludności żydowskiej[8]. Przebywało w nim ok. 1000 Żydów z powiatu mińskiego[8]. 27 września 1942 getto zostało zlikwidowane, a jego mieszkańcy wywiezieni do obozu zagłady w Treblince[8]. W 1944 miały miejsce ciężkie walki wojsk pancernych Armii Czerwonej z Niemcami.

Kołbielska sztuka ludowa Edytuj

Okolice Kołbieli słyną z odrębnej kultury ludowej, jednym z jej przejawów jest tradycyjny strój kobiecy szyty z tkaniny samodziałowej. Na przenośnych warsztatach tkackich zwanych staciwami powstają tkaniny lniano-wełniane o charakterystycznym układzie bardzo drobnych kolorowych prążków, które występują w skupiskach na jednobarwnym, najczęściej czerwonym tle. W podobny sposób tworzone są chodniki zwane szmaciakami oraz narzuty i tkaniny pościelowe. Do dziś pielęgnowana jest tradycja wycinanek z kolorowego papieru glansowanego. W Kołbieli i okolicy zachowało się miejscowe budownictwo drewniane[9].

Zabytki Edytuj

 
Pałac Zamoyskich
  • Kościół parafialny pw. św. Trójcy, wybudowany w latach 1897–1901 według projektu Józefa Piusa Dziekońskiego.
  • Murowana, neogotycka plebania z końca XIX w.
  • Kaplica grobowa Zamoyskich według projektu W. Strzałkowskiego, na cmentarzu Parafialnym.
  • Zespół pałacowy Zamoyskich — Stara Wieś.
  • Pałac wzniesiony ok. 1866 r. według projektu Leandra Marconiego dla hr. Józefa Zamoyskiego.
  • Park krajobrazowy.
  • Granitowy obelisk z II poł. XIX w. ku czci Józefa hr. Zamoyskiego (1833–78)
  • Cmentarz żydowski w Kołbieli

Przypisy Edytuj

  1. ↑ Wieś Kołbiel w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2022-12-13] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  2. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 492 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  3. ↑ a b c GUS. Wyszukiwarka TERYT
  4. ↑ a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  5. ↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 40-41.
  6. ↑ Mazowsze w drugiej połowie XVI wieku ; Cz.1, Mapa, plany, Warszawa 1973, k. 4.
  7. ↑ Jerzy Pawlak: Polskie eskadry w wojnie obronnej 1939. Warszawa: Wydawnictwo Komunikacji i Łączności, 1991, s. 352. ISBN 83-206-0795-7.
  8. ↑ a b c Czesław Pilichowski: Obozy hitlerowskie na ziemiach polskich 1939–1945. Informator encyklopedyczny. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 238. ISBN 83-01-00065-1.
  9. ↑ Tomasz Chludziński, Janusz Żmudziński "Mazowsze, mały przewodnik" Wyd. Sport i Turystyka Warszawa 1978 s. 138

Linki zewnętrzne Edytuj

Zobacz też Edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kołbiel&oldid=70772243”